هشدارفرشاد مومنی به دولتمردان با ۲ پیشنهاد کلیدی

فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، برای بهبود وضعیت اقتصاد ایران و ورود به فرایند توسعه دو پیشنهاد مطرح کرد. پیشنهاد اول او، مخالف‌خوانی سیاست‌های امریکا علیه ایران و پیشنهاد دوم او تصمیم‌سازی دولت و مجلس با رای دو دانشکده از سه دانشکده اقتصاد مشهور کشور است. مومنی اظهار کرد: من یک راه‌حل پیشنهاد کرده‌ام و آن این است که به گزارش‌های رسمی که از ناحیه دولت امریکا منتشر شده نگاه کنیم و اینکه چه کارهایی می‌کنند تا کمر ایران بشکند و اجماع کنیم و آن کارها را نکنیم.

هر کاری که آنها گفتند شما نکنید را بکنیم. این اقتصاددان همچنین گفت: من پیشنهاد می‌دهم در دولت و مجلس قانونی بگذارند که هیچ تصمیم کلیدی اتخاذ نشود مگر اینکه دو تا از سه دانشکده اقتصاد مشهور کشور اعتبار علمی آن را تایید کند. مومنی ضمن تایید نقص‌های موجود در خودروسازی بر حفظ و تقویت تولید فناورانه خودروسازی تاکید کرد. او در بخش دیگری از صحبت‌های خود تصصریح کرد: الان بخش بزرگی از ظرفیت‌های تولیدی ایران مستهلک شده است چون ما صنعتِ صنعت ساز نداریم و اگر این قابلیت‌ها (مثل قابلیت خودروسازی) فرو بریزد به پیشا قاجاریه بر می‌گردیم. صنایع خودروسازی در ایران با وجود سابقه طولانی و تیراژ بالای تولید به دلیل کیفیت پایین همواره زیر تیغ انتقادها قرار داشته است، اما دکتر فرشاد مومنی بر این باور است که باید صنایع خودروسازی و به خصوص تولید فناورانه در این صنایع باید حفظ و تقویت شود. به گزارش اقتصاددان به نقل از جماران، فرشاد مومنی درباره صنعت خودرو در یک برنامه تصویری گفت: در سطوح توسعه کلان و خرد وقتی راجع به اهمیت صنعت خودروسازی صحبت می‌کنند می‌گویند صنایع ماشین‌سازی آبشار فناوری است و کشورهایی که قادر به عینیت بخشی به قدرت ماشین‌سازی هستند می‌توانند جایگاه پایداری در قدرت و ثروت دنیا برای خود داشته باشند، والا به حاشیه می‌روند. او افزود: بر اساس برخی مطالعات، هیچ فعالیتی به اندازه خودروسازی متقاضی و تقویت‌کننده توان ماشین‌سازی کشورها نیست. از این دریچه می‌گویند هر کشوری که می‌خواهد روی مرزهای فناوری حرکت کند باید خودروساز باشد. به همین دلیل در قرن بیستم حتی یک مورد نداشتیم که یک کشور از مرحله توسعه نیافتگی عبور کرده باشد و متکی به صنعت خودروسازی نباشد.

حلیم کشورهای دیگری را هم می‌زنند

به گفته این استاد اقتصاد، آنها که می‌گویند صنعت خودروسازی را رها کنیم حلیم کشورهای دیگری را هم می‌زنند و به دنبال گسترش و تعمیق فقر و عقب‌ماندگی در ایران هستند. از سوی دیگر از دریچه تحلیل‌های سطح توسعه دانشمندان می‌گویند این است که خودروسازی غیر از این صنعت، سایر صنایع را هم به حرکت درمی‌آورد و جزو صنایعی است که ارتباطات زیادی با سایر صنایع و رشته‌های صنعتی دارد. به‌طوری که برآورد شده که مثلا به عنوان پیوندهای پیشین راه افتادن صنعت خودروسازی ۶۵ رشته صنعت دیگر را هم تحریک می‌کند. آنها که می‌گویند تعطیل و واردات کنیم الفبای توسعه را نمی‌دانند. مومنی افزود: می‌گویند خودروسازان در کشورهای صنعتی ستون اصلی خلق فرصت جدید و ارزش افزوده و عمده‌ترین پرداخت‌کننده مالیات است. آنها که می‌گویند این صنعت را تعطیل کنیم می‌خواهند مردم را دچار فلاکت کنند . اگر صنعتی نباشیم نمی‌شود از چنبره فقر خارج شویم و دولتی هم که نتواند از این صنایع مالیات بگیرد باید چنگ بیندازد در امنیت و حقوق مالکیت مردم و ایجاد ناپایداری و وابستگی.

دولت ناتوان، متزلزل و باج‌ده می‌شود

او اظهار کرد: اگر مجال بود توضیح می‌دادم که چه فرآیندی طی شده و چه ضربه‌های مهلکی با اراده و سرمایه روس و انگلیس تدارک شده که از دل آن دو لت قاجار بدهکار شود و از دل این بدهکاری، کشورهای دیگر تمام مقدرات کشور را در دست بگیرند. دولتی که بنیه مالی کافی نداشته باشد متزلزل و باج ده می‌شود و این باج دهی هم به گروه‌های نامناسب در داخل و خارج و از وجوه بسیار مهم اهمیت خودرو است. در تمامی تجربه‌های موفق توسعه، یکی از پایه‌های ستون فقرات جهش اقتصادی این کشورها، جدی گرفتن صنعت خودرو است صنعت خودرو هم به این شکل که بنیه تولید فناورانه را ارتقا دهد نه اینکه خود محمل رانت شود. استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: الان آنهایی که به دو خودروسازی که ظرفیت ارتقا و تولید فناورانه را دارند، حمله می‌کنند – نمی‌گویم این دو خودروساز گل بی‌خار و عیب هستند – آنها هم ده‌ها فعالیت نامربوط با صنعت خودرو دارند ولی انتقادها به این فعالیت‌های غیرمرتبط نیست. او با بیان اینکه تا می‌گوییم توان ساخت داخل بالا برود می‌گویند این همان شعار خودکفایی است و آن را به استهزا می‌گیرند، گفت: آن بنیان تولیدی که از دلش چهره‌هایی مثل مهندس بحرینیان خارج شده که یک بنگاه خصوصی دارد و در آن ۱۴ پتنت رجیستریشن (ثبت اختراع) دارد، مد نظر است.

چه عواملی به صنعت خودرو ضربه زد؟

به گفته مومنی، در دهه ۱۳۷۰ که پراید وارد ایران شد، ضریب وابستگی این خودرو ۸۵ درصد بود. اما بعد از چهار سال این میزان وابستگی به ۱۵ درصد رسید. یعنی ما ۸۵ قطعات پراید را قادر شدیم که بسازیم چون این خودروسازان هم قابلیت ساخت یافتند و هم توانمندی فوق‌العاده‌ای یافتند که بتوانیم روزی خودروساز شویم. از آن لحظه که این پتانسیل‌های انسانی و مادی فراهم شده است عده‌ای به لطایف‌الحیل ضربه‌های هولناک به این صنعت وارد کرده‌اند. تغییر پی‌درپی مدیران و بی‌شمار، وارد کردن آدم بدون اینکه پشتیبانی از تولید شود و توجیه اقتصادی داشته باشد از جمله این ضربات بود.

مالیات جدید از خودروسازان

او افزود: دولت‌ها برای پنهان کردن کسری مالی خود مفهومی را ابداع کردند به نام مالیات علی الحساب. به این معنا که قبل از اینکه طرف تولید کند و محصولش را بفروشد و درآمد کسب کند، باید مالیات دهد برنامه‌ای طراحی کردند که ماهانه از اینها (دو خودروساز) مالیات می‌گیرند. این یعنی اینکه اینها سرمایه در گردش‌شان بحرانی می‌شود و به اسم مالیات علی الحساب موجودی نقدی اینها را می‌گیرند. استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: بررسی داده‌های بورس ایران‌خودرو و سایپا نشان می‌دهد که با شوک پی‌درپی نرخ ارز این دو خودروساز به سمت رباخوار‌ها پرتاب شده‌اند و نتیجه این شده است که از کل هزینه‌های سایپا ۲۹٫۵ درصد هزینه تامین سرمایه‌های در گردش بوده یعنی پول نزول را داده‌اند در حالی که هزینه نیروی انسانی با کیفیت اینها زیر ۱۲ درصد است. الان بخش بزرگی از ظرفیت‌های تولیدی ایران مستهلک شده است چون ما صنعتِ صنعت‌ساز نداریم و اگر این قابلیت‌ها (مثل قابلیت خودروسازی) فرو بریزد به پیشاقاجاریه بر می‌گردیم. او با بیان اینکه «ایرادهای صنعت خودروسازی را انکار نمی‌کنم اما بخشی از این ایرادها را منتقدان درست کرده اند» گفت: برآوردها می‌گوید ما ۳۰ میلیون خودرو داریم اگر فرض کنیم میانگین ارزبری هر خودرو ۲۰ هزار دلار باشد یعنی می‌شود ۶۰۰ میلیارد دلار. استهلاک سالانه این خودروها هم اگر ۱۰ درصد باشد سالی ۶۰ میلیارد دلار. من می‌گویم نظام تصمیم‌گیری ما با این درآمد ارزی باید بفهمد که این مقدار منابع را ندارد که همین سطح را نگه دارد. او با اشاره به برخی اظهارنظرهای مقامات نیروی انتظامی در انتقاد از کیفیت پایین خودروهای ساخت داخل، اضافه کرد: زمانی یکی از مسوولان گرامی راهنمایی و رانندگی گفت، اگر می‌خواهید تصادف کم شود در خودروسازی داخلی را ببندید! من می‌گویم عزیز برادر در حیطه تخصص خود شرافتمندانه بگو جاده‌های ما با کیفیت هستند؟ کل ماجرای کشت و کشتارها به خودرو بر می‌گردد نه جاده؟ آیا یکی از علت‌های تصادف‌ها به عدم رعایت قوانین راهنمایی بر نمی‌گردد؟ سوال دیگر این است که اگر ما مرکز واردات خودرو شدیم همه خودروسواران قانون را رعایت می‌کنند؟

دنیا وارد شتاب تاریخ شده است

مومنی با اشاره به اقتصاد مقاومتی گفت: مفهومی راه افتاده تحت عنوان اقتصاد مقاومتی و اینکه چه با این مفهوم کردند بماند اما اساس تاب آوری این است که دنیا وارد شتاب تاریخ شده است و در این عصر با پدیده‌های ناگهانی روبرو هستیم و این پدیده‌های ناگهانی به‌طور همزمان فرصت‌ها و تهدیدهای استثنایی و مهلک دارند و جوامعی می‌توانند از فرصت‌ها استفاده کنند که قدرت انعطاف داشته باشند و این از ظرفیت‌های دانش ضمنی و سرمایه انسانی است. و دانش ضمنی انباشته با بالاترین کیفیت‌ها در صنعت خودروسازی تولید می‌شود و ظرفیت‌های سازمانی که قابلیت سیستمی واکنش به تحقیقات در صنعت خودروسازی است. وقتی این را از بین ببریم و آلت دست واردات چی شویم همه‌چیز را قربانی می‌کنیم.

معنای یک میلیارد دلار واردات

او گفت: یکی از دانشمندان اقتصادی گفته بود که وقتی یک میلیارد دلار کالای ساخته شده قابل تولید در کشور را از خارج وارد می‌کنیم یعنی صد هزار شغل در داخل از بین رفته است. همین یک عبارت اهمیت صنعت خودروسازی را می‌رساند. من معتقدم فردی که دلسوز است باید بگوید ما یک بسیج علمی اعلام کنیم و نقایص این صنعت را برطرف کنیم به دلیل ابعاد و اهمیت خارق‌العاده این صنعت . اما در اقتصاد رانتی می‌گویند صورت مساله را پاک کنیم و صنعت را تعطیل کنیم و با این حرف‌ها اجازه نمی‌دهند نظام تصمیم‌گیری اساسی کشور متوجه شود.

تربیت نیروی کار برای استکبار جهانی

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: یکی از بدبختی‌های الان ما این است که از یک سو افتخار می‌کنیم که بالاترین سطح تربیت نیروی کار دانشگاهی را داشته‌ایم اما اینها را برای همان‌ها که استکبار جهانی می‌خوانیم شان آماده می‌کنیم. بر اساس سرشماری ۱۳۶۵ کل جمعیت دانش‌آموخته زنده ما ۱۸۵ هزار نفر بوده و این در حالی است که در سال ۹۵، این رقم به ۱۳ میلیون نفر رسیده است و ما نتوانسته‌ایم شغل صنعتی دانایی محور برای آنها درست کنیم و آنها را با سرخوردگی دو دستی تقدیم همان‌هایی می‌کنیم که نامشان را استکبار جهانی گذاشته‌ایم و این با هیچ عقلی جور در نمی‌آید. عده‌ای هم که نمی‌توانند مهاجرت کنند دچار افسردگی و اعتیاد و سرخوردگی و دچار آسیب اجتماعی می‌شوند. در واقع خانه خودمان را خراب می‌کنیم تا همان‌ها که استکبار جهانی می‌نامیم آباد شوند. فارغ از آن کشورهای استکباری خوب است بررسی شود چند درصد جهش توسعه‌ای امارات و قطر و ترکیه و … در اثر ندانم کاری ما بوده است. او گفت: در سفری که من به همراه مرحوم عالی نسب به سویس داشتیم یکی از تولید‌کنندگان بنام کشورمان که در آلمان فعالیت داشت، می‌گفت در آلمان هر صنعتی که با بحران مواجه می‌شود می‌گوید رابطه تجاری با ایران برقرار کنیم تا مشکل حل شود! آیا ما باید خانه آباد کن دیگران شویم.

فریب سیاست‌گذاران

مومنی افزود: در مناسبات رانتی مشوه کردن واقعیت و دروغ پراکنی و پنهان کردن واقعیت، یک استراتژی برای فریب سیاست‌گذاران اصلی کشور است و من پیشنهاد می‌دهم در دولت و مجلس قانونی بگذارند که هیچ تصمیم کلیدی اتخاذ نشود مگر اینکه دو تا از سه دانشکده اقتصاد مشهور کشور اعتبار علمی آن را تایید کند. رییس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با اشاره به تلاش‌های رانت جویان برای کسب معافیت‌های مالیاتی گفت: سازمان مدیریت مالیاتی می‌گوید امان ما را رانت جویان بریده‌اند تا ما اینها را دانش بنیان معرفی کنیم و این خود رانتی برای معافیت‌های مالیاتی شده است. بعد چقدر مضحک و تراژیک است که در یک سال هم بگوییم می‌خواهیم دانایی محور شویم و هم بگوییم برجسته‌ترین کانون‌های خلق دانایی را تعطیل کند چون می‌خواهیم واردات را تقویت کنیم و باب واردات را وارد کنیم. او گفت: مثال تکان‌دهنده می‌زنم. مهندس بحرینیان یک موسسه تحقیقاتی دارند به نام تکلان توس. تحقیقات او نشان می‌دهد که ارزش دلاری بنزین و گازوئیل مصرف شده طی دو دهه گذشته چیزی حدود ۵۶۰ میلیارد دلار بوده است، در حالی که خودروهای داخلی به‌طور متوسط ۲٫۵ برابر استاندارد جهانی بنزین مصرف می‌کند حالا اگر یک دهم این مبلغ را به خودروسازان می‌دادند که یک خودروی با کیفیت تولید کنند این اتلاف وحشتناک بنزین و گازوییل را تمام می‌کردیم. اما این اتفاق نیفتاده است.

معنای واردات به افلاس کشاندن است

مومنی با بیان اینکه «منافع خانوارها و بنگاه‌های تولید فناورانه و نهاد دولت هم‌راستاست» گفت: وقتی خودروساز با کیفیت کار کند می‌تواند حقوق و دستمزد خوب به کارکنانش بدهد بنگاه سود می‌کند پس به دولت مالیات می‌دهد و خودش هم می‌تواند از محل آن سود تحقیق و توسعه راه بیندازد و ارتقای کیفیت کند. اما وقتی می‌گویند تعطیل کنیم و به جایش وارد کنیم یعنی می‌خواهند همزمان همه اینها را به افلاس بیندازند. به گزارش جماران، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: من یک راه‌حل پیشنهاد کرده‌ام و آن این است که به گزارش‌های رسمی که از ناحیه دولت امریکا منتشر شده نگاه کنیم و اینکه چه کارهایی می‌کنند تا کمر ایران بشکند و اجماع کنیم و آن کارها را نکنیم. هر کاری که آنها گفتند شما نکنید را بکنیم. ریچارد نفیو می‌گوید اگر در پنج زمینه موفق شویم ایران نمی‌تواند سر بلند کند. یکی سیاست‌های تورم زا است همین سیاست را کنار بگذاریم. می‌گوید سیاست‌های اشتغال زدا اعمال کنیم، بالطبع ما را این کار را نکنیم. سومین محور که در صفحه ۸۷ کتاب هنر تحریم‌ها مطرح کرده این است که بعد از آن دو سیاست قبلی سیاست‌های تشویق واردات را ایران اعمال کند که بزرگ‌ترین نقطه اتکای ماست. ما این کارها را نکنیم چون ما ظرفیت و توان ارزی مان برای پاسخ به نیازهایمان ناکافی است ناتوانی در تشخیص اولویت در واردات ما را دچار بیچارگی‌های غیرعادی خواهد کرد و تورم و بیکاری را تشدید می‌کند.

یک خطر در کمین صنعت خودروی ایران

او در پایان با بیان اینکه در اندیشه توسعه وقتی نگاه به آینده می‌کنند مسیر توسعه را نشان می‌دهند و مسیر اضمحلال را هم، در ادامه گفت: من در مقاله‌ای که ۲۵ سال پیش نوشتم تعبیری دارم این است که آینده‌شناسان می‌گویند صنعت خودرو در معرض یک انقلاب سیستمی است و تولید خودرو و همه عناصر و مواد شکل‌دهنده خودرو به کلی زیر رو می‌شود و به قاعده تجربه کار در اقتصاد ایران یعنی واحدهای خودروسازی موجود در کشورهای صنعتی به زودی تبدیل به آهن قراضه می‌شوند و بیم آن می‌رود که تحت عنوان انتقال تکنولوژوی بنیه تولیدی فعلی مان را نابود کنند و آنها را که می‌خواهند آهن قراضه کنند را به ما بفروشند.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع