نیک و بد پیش‌ثبت‌نام کاندیداها

سخنگوی شورای نگهبان از تایید مصوبات اخیر مجلس در طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس خبر داده و با توجه به توضیحاتی که پیش‌تر از سوی دبیر ستاد انتخابات کشور در این رابطه مطرح شده بود، طبیعتا باید منتظر برگزاری انتخابات اسفندماه پیش‌رو با قانون جدید باشیم؛ قانونی که از جمله مهم‌ترین تفاوت‌های آن با قانون قبلی، بحث «پیش‌ثبت‌نام کاندیدا» است که در عمل باعث شده روند نام‌نویسی، بررسی صلاحیت کاندیداها در هیات اجرایی و مجموعه وزارت کشور و در نهایت بررسی و احراز صلاحیت کاندیداها در شورای نگهبان حدود ۲ ماه طولانی‌تر شود. حال آنکه به نظر می‌رسد با توجه به مجموعه مباحثی که در این رابطه مطرح شده، بتوان از دو منظر به مساله پیش‌ثبت‌نام کاندیداها نگریست.
یک برداشت این است که با توجه به گلایه همیشگی شورای نگهبان نسبت به زمان اندک بررسی صلاحیت شمار بسیار کاندیداها و افزایش این زمان بنابر قانون جدید، در انتخابات مجلس دوازدهم شاهد تحولی مثبت باشیم و در نتیجه این تغییرات، شورای نگهبان بتواند در عمل با دقت بیشتری نسبت به بررسی صلاحیت کاندیداها اقدام کند و آن‌طور که به ‌دفعات از سوی فقها و حقوقدانان این نهاد مطرح شده، دقت در بررسی «عادلانه» صلاحیت کاندیداها افزایش یابد. برداشت دیگری که می‌توان از بحث افزایش زمان بررسی صلاحیت کاندیداها داشت، این است که هدف صرفا افزایش محدودیت انتخاباتی و تنگ‌تر کردن دایره نظارت استصوابی باشد. به بیان دیگر تغییرات در راستای افزایش زمان ثبت‌نام کاندیداها به این دلیل انجام شده که شورای نگهبان بتواند سختگیری خود را در بررسی صلاحیت کاندیداها افزایش دهد که به قول معروف مو لای درز کار نرود و کمتر کاندیدای مستقلی قادر به عبور از فیلتر نظارت استصوابی باشد؛ برداشتی که درصورت صحت، قاعدتا نباید چندان به برگزاری انتخابات پیش‌رو خوش‌بین باشیم.
به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت،  بحث پیش‌ثبت‌نام کاندیداها را می‌توان از زاویه دید کاندیداهای انتخابات نیز مورد بررسی قرار داد و دید که آیا قانون جدید انتخابات مجلس، می‌تواند به کاندیداها کمک کند تا بتوانند زودتر تبلیغاتشان را آغاز و خود را بهتر برای حضور در انتخابات آماده کنند. حال آنکه به نظر می‌رسد در این بحث، تغییر چندانی اعمال نشده و باوجود آنکه کاندیداها چند ماه زودتر اقدام به نام‌نویسی می‌کنند، اما عمده این زمان در اختیار شورای نگهبان قرار می‌گیرد تا نسبت به بررسی صلاحیت کاندیداها اقدام کند و در عمل کمکی به کاندیداها نمی‌کند. شاید انتقاد اساسی‌تری که به بحث پیش‌ثبت‌نام یا به بیان دقیق‌تر قانون جدید انتخابات مجلس وارد است، این است که در این قانون، نه‌تنها هیچ اقدامی در راستای حرکت به‌سوی برگزاری انتخابات حزبی انجام نشده، بلکه در عمل از این مهم دورتر هم شده است. حال آنکه در سال‌های گذشته بارها شاهد بودیم که حتی برخی اعضای شورای نگهبان از جمله سخنگوی پیشین این نهاد، از دغدغه خود برای برگزاری انتخابات با نقش‌آفرینی بیشتر احزاب سخن می‌گفتند. این در حالی است که حتی یکی از مواد این طرح اصلاحیه مجلس که به بحث برگزاری انتخابات تناسبی در تهران می‌پرداخت، در نهایت از قانون نهایی حذف شد. برگزاری انتخابات تناسبی نیز لزوما ارتباط واقعی با بحث انتخابات حزبی نداشت، اما آنچه در قانون تازه از جهت نقش احزاب در برگزاری انتخابات محل‌ تامل است، این است که در شرایطی که حتی سخنگوی پیشین شورای نگهبان به‌دفعات از دغدغه این نهاد برای افزایش نقش احزاب در مسیر بررسی صلاحیت کاندیداها سخن گفته بود، حال در عمل باوجود آنکه اصلاحاتی در قانون اعمال شده، اما نه‌تنها کمکی به تحقق این دغدغه نکرده، بلکه در عمل نقش احزاب را کاهش داده و صرفا دست شورای نگهبان را برای ایفای نقش انحصاری در این خصوص باز گذاشته است.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع