نگاهی به مفهوم شهرهای «منعطف و ترمیم‌ پذیر» در چین

همزمان با گسترش جمعیت و بدنبال آن افزایش کارکردهای شهری، این شهرها اغلب آسیب پذیری وسیعی را در مواجه با فاجعه های ناگهانی از خود نشان می دهند. بلایای طبیعی، بحران های ناگهانی و شدید در حوزه بهداشت همگانی و آلودگی های محیط زیستی اغلب بر روند توسعه شهرها تاثیر منفی می گذارند. اینجاست که در مواجه با آزمون بزرگ عصر ایمنی شهری، مفهوم انعطاف پذیری، ایده ها و چشم اندازهای جدیدی را برای حل و فصل این مشکل مطرح می کند و یک شهر منعطف و ترمیم پذیر شکل می گیرد.

(خط افق شانگهای؛ چین)

اصطلاح «شهر منعطف و ترمیم پذیر» به قابلیت یک شهر و یا یک سیستم شهری در حل و فصل و مقاومت در برابر شوک های خارجی و حفظ ویژگی ها و عملکرد اصلی آن بدون اینکه تحت تاثیر چشمگیری قرار بگیرد، اشاره دارد؛ بدین معنا که وقتی فاجعه و بلایی اتفاق می افتد، یک شهر ترمیم پذیر و منعطف می توانند بدون اینکه تحت تاثیر قرار بگیرد، عملکرد طبیعی خود را در ارائه خدمات شهری حفظ کند و از طریق انطباق و سازگاری، واکنشی به مراتب بهتر در برابر خطرات بلایا از خود نشان دهد.

(آتش نشانان چینی که قایق های نجات را برای گشت زنی و جستجو و نجات در خیابان های سیل زده شهر به حرکت در آورده اند)

بلای برف در جنوب چین در اوایل سال ۲۰۰۸ میلادی همچنان در ذهن بسیاری از مردم پررنگ باقی مانده است. قدرت شهرهای بزرگ و متوسط و کوچک تحت تاثیر کولاک و باد شدید همراه با برف به شدت صدمه دید و سیستم برق رسانی آسیب پذیر آن زمان در اثر این فاجعه قطع شد.

مردم به خوبی از آسیب پذیری بشر در برابر بلایای طبیعی آگاهند و به خوبی می دانند که زیرساخت ها به اندازه کافی آمادگی مقابله با این بلایا را ندارد.

(کولاک سال ۲۰۰۹ میلادی در آنهویی و درختی بزرگ با تنگه ضخیم که در اثر کولاک سقوط کرده است)

شهرهای سراسر چین طی سال های اخیر سرمایه گذاری های عظیم و سنگینی در راستای تقویت طراحی و ساخت شهرهای مقاوم و ترمیم پذیر از جنبه های مختلفی همچون مقاومت در برابر بلایای طبیعی و مقابله با بحران های اقتصادی و اجتماعی کرده اند و به قابلیت خود جهت مقابله با این بحران ها افزوده اند.

(در سال ۲۰۱۴ میلادی، کارکنان اداره برق گوئیجو، شهری در جنوب غرب چین، جریان برق در خطوط یخ زده را بررسی می کنند)

(در سال ۲۰۲۰ میلادی، تکنسین های استان آنهویی بعد از بارش برف، با کمک یک هواپیمای بدون سرنشین به انجام بازرسی خطوط سریع السیر ریلی پکن-شانگهای پرداختند)

در جریان اجرای چهاردهمین طرح توسعه ۵ ساله چین و در طرح اهداف بلند مدت ۲۰۳۵ این کشور، ضرورت ساخت شهرهای ترمیم پذیر و منعطف، ضرورت ارتقاء حکمرانی های شهری و همچنین تقویت جلوگیری و کنترل خطرات حاکمیت شهری به صراحت عنوان شده است. ساخت یک شهر منعطف و ترمیم پذیر از نگاه سازندگان به معنای انتقال از یک واکنش انفعالی اضطراری به سمت تلاش برای طراحی و کنترل و آمادگی برای یک روز بارانی است تا برون رفت از شرایط و بازیابی وضعیت. از نظر تفکر طراحی نیز باید گفت که ساخت یک شهر منعطف و ترمیم پذیر به معنای تحول و گذار از یک مقاومت سرسختانه به سمت تقابل با عزمی انعطاف پذیر است.

به عنوان مثال، طراحی ساختمان ضد لرزه و مقاوم در برابر سیل، مبتنی بر طرز فکر قدیمی و سنتی جهت مهار فاجعه و بلا به تفکری مبتنی بر نوعی طراحی قابل انطباق و ترمیم پذیر تغییر پیدا کرده است.

(نمایشگاه بین المللی شهر و معماری ۲۰۲۰ شانگهای؛ شامل طراحی و ساخت و مدیریت عملیات و نوآوری های تکنولوژیکی و همکاری های زنجیره صنعتی و سایر جنبه ها. این نمایشگاه روی به نمایش در آوردن پیشرفته ترین سازه های شهری و دستاوردهای حاصل شده در حوزه حکمرانی اجتماعی متمرکز است)

انعطاف پذیری شهرها نه تنها در مقاومت آنها مقابل بلایای طبیعی از جمله برف و سیل بلکه در چالش های مربوط به بحران های ناگهانی و شدید در سلامت همگانی نهفته است.

انجمن «بای روجینگ» (Bai Ruijing) ووهان بیش از ۲۰ هزار ساکن دارد و یکی از بزرگ ترین جامع در شهر ووهان محسوب می شود ولی با این حال، حدود ۲۰ کارگر محلی در آن وجود دارد. با این وجود، در سال ۲۰۲۰ میلادی بود که این انجمن در مواجه با اپیدمی کرونا و با وجود کمبود نیروی انسانی، جنگ مهار اپیدمی کرونا را تکمیل کرد و فضای منعطف ایجاد شده بدنبال طراحی ها و برنامه ریزی های زود هنگام این انجمن تا حد بسیار زیادی کارگشا بود.

در ابتدای پروسه مربوط به طراحی و ساخت و ساز بود که فضاهای باز و سبز متنوعی با شرایط تهویه مطلوب و روشنایی خوب توسط این انجمن تعریف شد که تا حدودی از انتشار ویروس جلوگیری کرد. در عین حال، ایستگاه های خدماتی این انجمن و زمین های ورزشی و سایر تاسیسات مربوط به خدمات همگانی آن به طور کامل مجهز شدند که این روند، خدمات دهی بیشتر با هدف مهار و کنترل اپیدمی کرونا را تضمین نمود.

(انجمن بای روجینگ در ووهان خودروها و ابزارهای قوی کشنده ویروس را به منظور تضمین امنیت ساکنان خریداری کرد)

ساخت شهر اسفنجی در شانگهای نیز یکی دیگر از نمونه های شهر منعطف و ترمیم پذیر است. «پارک ییلاقی جیابی» یک نقطه عطف مهم برای ریه های سبز شهر شانگهای محسوب می شود. سه خیابان از این پارک عبور می کنند و پل های پیچ در پیچ و شبکه ای افقی و عمودی آبی را به زمین های کشاورزی و دشت گل ها و جنگل ها مرتبط می سازد. این مسیرها با مواد نفوذ پذیر آبی آسفالت شده اند و امکان کشاورزی، تجربه دهکده ای آبی، حفاظت از سلامت اکولوژیکی، حفاظت از زمین، علوم آموزشی و بسیاری از عملکردهای دیگر در آن تعریف شده است.

(سال ۲۰۱۸ میلادی و کاه های اولیه برنج در پارک ییلاقی جیابی به شکل مجسمه که توجه بسیاری از شهروندان و توریست ها را برای عکس گرفتن به سمت خود جلب کرد)

(در جریان تعطیلات هفته طلایی به مناسب روز ملی چین در اواسط پائیر سال ۲۰۲۰ میلادی، پارک ییلاقی جیابی اقدام به برگزاری فستیوال فرهنگ کاه جیابی کرد)

ز