نگاهی به فلسفه «موریتا»

به گزارش اقتصاددان به نقل از  کارخانه دار ،   در همان جا بود که با مهندس تیزهوشی به نام ماسارو ایبوکا (MASARU IBUKA) آشنا شد. ایبوکا نابغه اختراع بود و در همان زمان شرکتی را به نــام «ابزار دقیق ژاپن» تاسیس کرده و آمپلی فایر نیرومندی ساخته بود که می توانست آشفتگی جریان مغناطیسی در اعماق آب را برای زیردریائیها اندازه گیری کند.

پس از بمباران اتمی ژاپن در سال ۱۹۴۵ و پایان یافتن جنگ، موریتا به شهر خود ناگویا برگشت و ایبوکا نیز با هفت کارمند خود که از شرکت قبلی به همراه آورده بود در ساختمانی کهنه و خالی و نیمه ویرانه در توکیو شرکت جدیدی را تاسیس کرد. موریتا پس از مدت کوتاهی برای تدریس به توکیو آمد واطلاع یافت که دوست و همکار او ایبوکا سلسله مقالاتی را در زمینه دستگاههای الکتریکی در روزنامه معروف ژاپنی «آساهی» می نویسد و شرکتی را تاسیس کرده است. او به ملاقات دوستش شتافت و تصمیم گرفت به صورت نیمه وقت و پس از مدت کوتاهی تمام وقت به او بپیوندد و با همفکری یکدیگر شرکت جدید خود را تاسیس کند. ایبوکا ۳۸ ساله و موریتا ۲۵ ساله در سال ۱۹۴۶ شرکت را با نام «شرکت مهندسی مخابرات توکیو»(TOTSUKO) با ۵۰۰ دلار سرمایه (۱۹۰٫۰۰۰ ین) و ۲۰ نفر تاسیس کردند.

محل فعالیت شرکت طبقه سوم یک ساختمان نیمه مخروبه در منطقه منهدم شده ای قرار داشت که تمامی دیوارهای بتونی آن شکاف های عمیق برداشته بود. بدین ترتیب سنگ بنای شرکت عظیم سونی به همت دو انسان سخت کوش با فعالیت تعمیر رادیو گذاشته شد.

۱۲ سال بعد و پس از دستیابی به موفقیتهای پی درپی در کار برروی محصولات الکتریکی و عرضه فرآورده های صوتی و تصویری نظیر پلوپز برقی، ولت متر، بالش برقی، ضبط صوت، رادیو، تلویزیون و ویدئو، شرکت به نام «سونی» تغییر نام داد. موریتا در سال ۱۹۵۳ اولین سفر خود را به آمریکا و اروپا انجام داد و کمی بعد با فکر گسترش صادرات و کسب و کار سونی به ماوراء مرزهای ژاپن و بویژه آمریکا، به همراه خانواده خود به نیویورک رفت و در سال ۱۹۶۰ شرکت سونی آمریکا را تاسیس کرد.

اولین رادیوی ترانزیستوری جهان (TR-55) در سال۱۹۵۶ توسط شرکت ساخته شد و سال بعد کوچکترین رادیوی ترانزیستوری جیبی(TR-63) با ابعاد۳۲ ×۷۱×۱۱۲ میلیمتر و قیمت ۱۳۸۰۰ ین عرضه گردید. البته این رادیو کمی بزرگتر از جیب معمولی پیراهن بود و لذا موریتا پیراهنی با جیب بزرگتر برای خود تهیه کرده بود که بتواند عنوان جیبی را برای آن اثبات کند قیمت صادراتی این رادیو۳۹/۹۵ دلار بود. اولین تلویزیون ترانزیستوری مدل ۸ اینچی(TV8-301) در سال ۱۹۵۹ و کوچکترین و سبک ترین تلویزیون (TV5-303) در سال ۱۹۶۲ و بالاخره تلویزیون های رنگی کروماترون در سال ۱۹۶۴ و ترنیترون در سال ۱۹۶۸ ساخته و عرضه گردید.

شمارش تعداد محصولاتی که این شرکت از آغاز تاسیس تاکنون ابداع و به بشریت عرضه داشته مشکل است و علاوه بر مواردی که برشمرده شد، ویدئو، دیسک فشرده، فلاپی دیسک، نوارهای ویدئوئی بتاماکس، واکمن، تلویزیون دستی کوچک، پخش استریو، دوربینهای فیلمبرداری ۸ میلیمتری، دوربینهای عکاسی و دهها اختراع دیگر را شامل می شود.

در مدت همکاری این دو یار باوفا، ایبوکا انرژی خود را بر روی انجام تحقیقات فناوری و توسعه محصول متمرکز کرد و موریتا دست به گسترش سونی در مناطق مختلف دنیا، جهانی سازی شرکت و توجه به مسائل مالی، توسعه منابع انسانی و ورود به دنیای نرم افزار زد. موریتا پیشتاز طرح ایده جهانی شدن شرکتها بود و برای گسترش شرکت خود به بسیاری نقاط دنیا رفت وآمد می کرد. او شناخته شده ترین ژاپنی در آمریکاست که جوایز متعددی را دریافت کرده است.

توانایی او در مطالعه و شناخت دو فرهنگ شرقی و غربی و ترکیب جنبه های خوب آن با یکدیگر شگفت انگیز بود.

موریتا در سال ۱۹۵۹ عنوان نایب رئیس سونی را داشت و در سال ۱۹۷۱ به ریاست سونی رسید و تا سال ۱۹۹۴ که به عنوان ریاست افتخاری سونی بازنشسته شد در سمتهای مختلف ریاست، مدیریت عامل و ریاست هیئت مدیره فعالیت کرد. ایبوکا دوست و همکار او در بنیانگذاری شرکت در سال ۱۹۹۷ درگذشت.

چهارسال قبل از آن، موریتا به هنگام بازی تنیس دچار حمله قبلی شد و تا سال ۱۹۹۹ که در ۷۸ سالگی جهان را وداع گفت صندلی چرخدار سوار می شد. موریتا مسیر زندگانی و نظرات و افکار خود را در زمینه کسب و کار صنعت الکترونیک و فناوری برتر در کتابی به نام «ساخت ژاپن» در معرض استفاده همگان قرار داده است. همت والای او و دوست و همکار و همراهش ایبوکا، از خاکسترهای ویرانه های جنگ جهانی دوم، شرکتی جهانی را پدید آورد که رهبری بلامنازع اختراعات پی درپی و عرضه محصولات و وسایل الکترونیکی صوتی و تصویری و فناوری اطلاعات را در اختیار خود گرفت و در سال ۲۰۰۳ با ۱۶۱۱۰۰ نفر کارمند، فروش ۶۲ میلیارد دلاری را به دست آورد.

موریتا فلسفه بازاریابی‌ را در این چند واژه خلاصه کرده است: من در خدمت بازارها نیست، بلکه آنها را می‌آفرینم.

این سخنان موریتا، بیانگر فلسفه‌ای عمیق در بازاریابی است که طبق آن شرکت محصول یا خدمتی را به بازار عرضه می‌کند که پیش از آن، هیچ کس خواهان آن نبوده و حتی تصوری از آن محصول یا خدمت هم نداشته است.

برای مثال، قبل از آن که سونی محصولاتی مثل واکمن و ویدیوی بتامکس را به بازار عرضه کند، هیچ کسی هیچ تصوری از چنین محصولاتی نداشته ولی موریتا با اعتقاد به «آفرینش بازارها»، این قبیل محصولات را طراحی و به بازارها عرضه کرد که اتفاقا با استقبال همگانی مواجه و به محصولاتی جهانی تبدیل شدند.

در بازاریابی به این فلسفه موریتا اصطلاحا «بازاریابی نیازآفرین» هم می‌گویند که طبق آن، شرکت باید روی عرضه محصولاتی کار کند که نمونه آن در بازار وجود ندارد. بازاریابی نیازآفرین، بر این اساس بنا شده که مشتریان دو نوع نیاز دارند: نیاز آشکار و نیاز پنهان. فلسفه بازاریابی نیازآفرین دنبال کشف نیازهای پنهان مشتریان است.

نکته جالب توجه در فلسفه موریتا این بود که وی هیچ وقت نسبت به تحقیقات بازار از طریق پرسشنامه اعتقادی نداشت. برای مثال، قبل از عرضه واکمن به بازار، تحقیقات بازار شرکت نشان می‌داد این محصول شکست می‌خورد، ولی موریتا معتقد بود تحقیقات بازار اشتباه می‌کنند. جالب اینجاست که کارآفرینان ژاپنی دیگر مثل ماتسوشیتا، بنیانگذار پاناسونیک و تویودا، بنیانگذار تویوتا هم به فلسفه بازاریابی موریتا اعتقاد داشتند و توجه چندانی به تحقیقات بازار سنتی و از طریق پرسشنامه اعتماد نداشتند.