نوروز ناجی ایران و هویت ایرانیان است

رئوف پیشدار استاد دانشگاه و روزنامه نگار و عضو شورای سردبیری با درج یادداشتی در اقتصاددان نوشت :
یک نماینده سابق مجلس گفته است که « به‌خاطر ظلمی که به مردم غزه شده اصلا نباید عید می‌داشتیم.» از لحن صحبت آقای مطهری و ادامه گفته های او، چنین مستفاد است که او به سکوت رهبران بویژه کشورهای اسلامی در برابر جنایات اسرائیل در غزه اعتراض دارد که اشاره ای هم به نوروز و انعکاس اخبار غزه در روزهای نوروز داشته که وی مدعی شده «فراموش شده است.»
مقدمه و توضیح و نتیجه گیری آقای مطهری و این‌که « اصلاً» نباید عید می داشتیم، کاملاً احساسی و فاقد منطق و دلیل و برهان متقن است‌.
نوروز یک مناسبت ملی ایرانی و توزیع و نشر شده در سرتاسر حوزه فرهنگی ایران آن‌هم به اعتبار ارزش های انسانی، اخلاقی و تربیتی آن که با ذات انسان آن‌هم در شروع بهار تطبیق دارد، است. هر کجا که نوروز را جشن می گیرند، ایران است.
ایران از زمان استقرار نظام جمهوری اسلامی بیشترین فشارهای سیاسی و اقتصادی را برای حمایت از فلسطین تحمل کرده است و رها سازی اراضی اشغالی و « محو اسرائیل» از شعارهای اساسی و اصلی آن بوده است و بعید می دانم سرجمع کشورهای عربی با همه ی ثروت و مکنت خود به اندازه ایران به فلسطین و فلسطینی ها کمک مالی و سیاسی کرده باشند.
در طول ٣۶۵ روز سال اخبار فلسطین اگر در صدر خبرهای رسانه های رسمی ایران نبوده باشد، حتماً خبر دوم بوده است و در طول سال با هر مناسبت و بهانه ای در حمایت از فلسطین و یا اعتراض به جنایات اسرائیل در سرزمین های اشغالی، راهپیمایی و تظاهرات و تعطیلی صورت گرفته است که از آن جمله اجتماع اعتراضی چند شب پیش در میدان فلسطین تهران در محکومیت جنایات اسرائیل در بیمارستان شفا در غزه بود که آقای مطهری ظاهرا از آن بی اطلاع است.
برخلاف باور آقای مطهری اتفاقا ایران این زمان بیشتر از هر زمانی به نوروز به عنوان یک عامل و محرک وحدت بخش نیاز دارد. در میانه فشارهای داخلی و خارجی بیش از هر زمانی به وحدت و انسجام و همبستگی ملی احتیاج داریم. بر مبنای تحقیقات دانشگاهی انکار نباید کرد که دشواری و فشار اقتصادی بر همبستگی ملی ما تاثیر گذاشته است.
حیات یک جامعه با همبستگی ملی رابطه مستقیم دارد. متغیرهای زیادی در تقویت همبستگی ملی نقش دارند که دو عامل ملیت و مذهب از مهم ترین هااند.
تاکنون آن‌چه در جامعه ما به عنوان عرصه‌های عمل فرهنگی و اجتماعی و سیاسی بکار گرفته شده و میدان و فضای عمل بوده، بیشتر جنبه مذهبی داشته و لازم است عناصر ملی را هم برای تقویت آن بکار بگیریم که پایدارترند و  « نوروز» به کمال این ظرفیت را دارد. نوروز به مرز خاصی محدود نمی شود. هر کجا که نوروز را جشن می گیرند، مرزهای فرهنگی ایران زمین است. هویت ایرانی ما در گروی دو عامل ملیت و مذهب است.
کهن سرزمین ایران در طول تاریخ مورد تجاوز و قتل و غارت مهاجمان بسیاری بوده است، از مغول‌ها تا تیمورها و تا اعراب، این سرزمین رهایی و ایستادگی و برخاستن سیمرغ وار خود از دل آتش و خاکستر را مدیون وحدت بخش ترین سنت مردمانش «نوروز» و ادیبان و فرهیختگان بزرگی مانند فردوسی، حافظ، سعدی و… است.
جایگاه برجسته‌ی نوروز در فرهنگ ایرانی را از آن‌جا می‌توان دریافت که ایرانی ها این جشن را حتی پس از ورود اسلام نیز رها نکردند. نوروز از معدود جشن‌های ایرانی است که در دوره‌ی اسلامی نیز با شکوه فراوان ادامه یافت و حتی با نام «نیروز» به حوزه‌ی اعراب مسلمان هم اشاعه پیدا کرد . تا آن‌جا که حتی خلفای مسلمان سنت بار عام شاهان ایران باستان در نوروز را هم پی گرفتند.
یعقوبی در ذکر اخبار دوره‌ی خلافت عمر بن عبدالعزیز نوشته است که وی «هدیه‌های نوروز و مهرگان را بپذیرفت». این نشان می‌دهد در دوره‌ی اموی دو عید ایرانی مذکور رسمیت داشته و سنت اعطای هدیه به خلفا برقرار بوده‌‌ است. در خلافت عباسیان، جشن‌های این دو عید احیا شده و به‌خصوص در دوره‌ی متوکل عباسی به اوج شکوفایی رسید؛ تا بدان‌جا که به تعبیر بحتری: «ان یوم النیروز عاد إلى العهد الذی سنه أردشیر».
در آن مقطع، نوروز از اعیاد رسمی به‌شمار رفته و جشن مفصلی در دربار برپا می‌شد که در آن اعیان و اشراف و نمایندگان طبقات مردم هدایای گوناگونی را به خلیفه پیشکش می‌کردند. در این امر، امرای ایرانی آل‌بویه و نیز بدنه‌ی ایرانیان شاغل در دستگاه دیوانی خلافت نقش چشمگیری دارند. طبق گزارش‌های مورخان، ضرب سکه، انجام بازی‌های مختلف، پختن و توزیع شیرینی‌جات مخصوص، تبادل هدایا و برپایی ضیافت‌های گسترده از آداب نوروز در دوره‌ی اسلامی بوده است . جالب است که حتی قرمطیان، در اواخر عهد عباسی، نوروز و مهرگان را تنها ایام روزه می‌دانستند .‌

گرامی‌داشت نوروز منحصر به حوزه‌ی مرکزی خلافت اسلامی نبوده و حتی دولت‌های مستقل در نقاط دورتر نیز بدان اهتمام داشتند. مقریزی در خطط از نوروز به‌عنوان یکی از اعیادی که امرای فاطمی به‌طور رسمی جشن می‌گرفتند یاد کرده و روشن‌کردن آتش در شب نوروز و آب‌پاشی در روز آن را از آداب این جشن چندروزه در مصر آن دوره ذکر کرده است .
از همان مقطع روایت اسلامی و بعدتر شیعی از نوروز هم پدید آمد و روایاتی در فضیلت این روز و آداب تکریم آن (ازجمله روزه‌داری، پوشیدن لباس نیکو و ادعیه و نماز مخصوص) در منابع حدیثی شیعه و سنی راه یافت . حتی کتاب‌هایی مستقل توسط علمای اسلامی درباب نوروز نگاشته شد که از آن جمله الاعیاد و فضائل النیروز اثر صاحب بن عباد را می‌توان نام برد.
البته گرامی‌داشت اعیاد ایرانی و به‌خصوص نوروز، در بین عالمان مسلمان مخالفانی هم داشت که «محمد غزالی» صاحب کیمیای سعادت از مشهورترین آن‌هاست.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع