نوروز را قدر بدانیم

عبارت ” جشن نوروز” از دو واژه ساخته شده و نخستین آن جشن ( یسن) است و یسن در زبان ایران قدیم به معنای نیایش و عبادت بوده است. یسن در زبان اوستایی معنی نیایش می دهد. یسن در گذر زمان دچار دگر گشت در تلفظ شده و به جشن بدل گردیده است. در واقع در این روز نیایش همگانی انجام می شده و بنا بر این خیلی، واضح است که مناسبت نوروز و آیین های آن ، ریشه ی قوی در باورهای دینی، آسمانی و خدایی هم داشته باشد و ایرانیان عهد کهن از روی عظمت و اهمیت این جشن پی برده بودند که نوروز امری فراتر و مهم تر از آن است که به گمان هر آدمی بیاید و چنین چیز مهمی لابد باید که دست نیروی برتر عالم هستی ،یعنی آفریدگار هستی در کار آن باشد .

در این گفتار اهمیت نوروز را در قالب سر تیتر های زیر مرور میکنیم:
جشن نوروز
معنی جشن.
معنی نوروز.
نوروز عیدی ایزدی و خدایی.
دیرینگی نوروز.
نوروز در باور دینی و شیعی.
اهمیت نوروز از جهت سیاسی، اجتماعی.
راز ماندگاری نوروز نیز همین است. چیزی که خداوند پشت آن باشد باقی می ماند.

معنی نوروز نیز آن است که در این روز سال نو میشود و آغاز دیگری برای حرکت زمین است. خود این امر بسیار شگفت انگیز و تامل برانگیز است که بشر در چندین هزار سال پیش از کجا می دانسته و چگونه به این دانش پیشرفته رسیده که بداند درست در این روز و این ساعت حرکت اجرام آسمانی وارد حالت جدیدی می شود!

در این روز و ساعت، در سراسر جهان(در نیم کره ی شمالی و جنوبی ) ۱۲ ساعت روز و ۱۲ ساعت شب است و در بیشینه ی جای جهان، خورشید در ساعت ۶ پسین ( بعد از ظهر محلی) فرو می نشیند .
خورشید در نیم روز(ظهر) این روز، درست بالای استوای زمین (مدار صفر درجه) قرار دارد.
بر پایه ی گردش زمین به دور خورشید، نیایش،همگانی همه ی مردمان در حوزه ی فرهنگ ایران زمین، در این روز نو (نوروز) می باشد!

شگفتی های نوروز بیش از اینهاست. به راستی هر چه ژرف تر بررسی و اندیشه کنیم ،بیشتر شگفت زده می شویم

از این رو می توان به جرات آن را جشنی ایزدی و الهی دانست.
در رابطه با نگاه دینی و الهی به نوروز، گفته ها و نوشته ها بسیار است که اگر بخواهیم به همه ی آنها بپردازیم، خود موضوع مطول جداگانه ای خواهد شد.
همین قدر اشاره کنیم که هیچ منافاتی بین آیین مهم نوروز و بزرگداشت آن با مبانی اصیل و صحیح دینی وجود ندارد. این مهم با قاعده ی مهم و معروف ” تلازم” در فقه شیعه نیز تطبیق می نماید که ” کلما حکم به الشرع، حکم به العقل”. از حضرت زرتشتِ پیامبر، نقل است که خداوند ،عالم را در شش،گاهنبار آفریده و نوروز مهم ترین زمان آن است.
ابوریحان بیرونی، مورخ و دانشمند بزرگ اسلامی در فصل نهم کتاب مهم ” آثارالباقیه” به نوروز پرداخته و آن را مورد قبول و تایید اسلام و پیامبر مکرم دانسته و در روایتی معتبر از حضرت رسول ص آورده که ، حضرت به مناسبتی شمه ای از سجایا و اهمیت نوروز فرموده اند و نیز گفته اند :
“کاش هر روزی بر ما نوروز بود”.
از حضرت علی (ع) راجع به برخورد مثبت و تایید کننده ش با نوروز قضایایی ذکر شده و نیز از سایر ائمه علیهما السلام جملات و احادیثی متواتر و مختلف در احترام به نوروز رسیده است.
در کتاب شریف بحارالانوار در جلد ۹۰ ،روایات متعددی از ارزش و ارج نوروز به نقل از پیشوایان دینی آمده است.
نیز در کتاب مفاتیح الجنان ،نمازی ویژه ی نوروز وجود دارد. این نشانگر اهمیت و بلکه قداست نوروز در دید علمای بزرگ سلف است.
از حضرت امام جعغر صادق ع است که فرموده:
نوروز اولین روزی است که خورشید در آن طلوع کرد و ستاره ی زمین در چنین روزی ایجاد شد. این سخن معصوم با داده های علمی نیز قابل تطبیق است.
حضرت امام خمینی (ره) نوروز را گرامی داشته و در اشعار عرفانی خود ، نوروز را بارها یاد کرده و با نگاه لطیف و زیبا به آن نگریسته اند. نمونه:
باد نوروز وزیده است به کوه و صحرا
جامه عید بپوشند، چه شاه و گدا

از جهت دیدگاه شاهنامه ای ،نگارنده به عنوان کسی که بیش از بیست سال است شبانه روزی ،شاهنامه پژوهی می نمایم ، دو نکته ی مهم صریح را بگویم:
۱-در شاهنامه، نوروز بسیار ارج دارد و گرامی است.
۲-در شاهنامه ،تاریخ پیدایش نوروز ،روشن و مشخص نیست !
این قدمت بسیار و دیرینگی نوروز را می رساند. در حدی که حتا شاهنامه زمان آغاز این جشن آسمانی را نمی داند. گویی از آغاز خلقت این نوروزِ پر راز و رمز و سرشار از حکمت و برکت و بالندگی وجود داشته است !

اینکه در شاهنامه زمان پیدایش نوروز وجود ندارد، نکته ی جدید شاهنامه پژوهی است که در اینجا تقدیم خوانندگان گردید.
آن ابیاتی که در داستان جمشید پیشدادی از نوروز نام می برد، نمی تواند آغاز نوروز باشد. زیرا نوروز امری طبیعی و مبتنی بر چرخش زمین به دور خورشید است. امری قراردادی و وضعی نیست. لذا درآن قسمت شاهنامه فقط می فهمیم که جمشید نیز در روز خجسته ی نوروز دست به کار مهمی زده است.
این مناسبت امری نیست که به دلیل رویدادی آن روز را نوروز نام نهاده باشند بلکه ریشه و دلیل در اوضاع کواکب و حرکت سیاره ها و منظومه شمسی و حتا کهکشان راه شیری دارد و این چیزی است که هر انسان خردمندی را به تعظیم در مقابل دانش نیاکان ایرانیان، در بیش از ده هزار سال پیش وا می دارد.

نقش نوروز در انسجام ملی

نوروز برای ایران وحدت آفرین است. بزرگداشت نوروز و برگزاری این جشن در سراسر ایران به شدت با هویت ملی ایرانیان گره خورده است و با وجود تنوع مذهبی و تیره ها و تبارها و نیز، تفاوت آب و هوایی، جشن نوروز، همه ی ایرانیان را در ایران بزرگ به هم پیوند می زند. از این رو بر مسئولان مربوطه در حوزه ی امنیتی و اجتماعی است که هر چه بیشتر به پاسداری از نوروز بپردازند.
بُرد این جشن بزرگ، تا بیرون از مرزهای سیاسی ایران در کل فلات است و نوروز پیوند دهنده ی مهم مردمان باشنده در فلات ایران است .
نوروز همچنین نماد صلح و وحدت و دوستی و یگانگی است. همه ی صلح بانان جهان و به ویژه صلح جویان داخل کشور که دنبال آرامش و امنیت و گسترش دوستی ها و کاستن از پرخاش جویی ها هستند، باید بیشتر از سایرین نوروز را قدر بدانند و در پاسداشت آن بکوشند.
نوروز، داروی خیلی از دردهاست !
نوروز را قدر بدانیم.