نابودی شبکه تولید و توزیع کالا در ایران

پشت پرده فروشگاه‌های زنجیره‌ای جانبو و BIM و سرمایه‌گذاری ترکیه در سیستم توزیع ایران چیست؟
نقش شرکت‌های وابسته به ترکیه در بحران پوشک، مرغ، گوشت و دیگر کالاهای اساسی چیست؟
چرا فروشگاه‌های زنجیرهای ترکیه در حال نابودی تولید در ایران و کاهش توان صادراتی ایران هستند؟

اقتصاددان: در تابستان داغ سال ۹۷ بحران پوشک شایعاتی را پیرامون یک هلدینگ ترکیه‌ای ایجاد کرد. در این زمان انجمن صنایع سلولزی در نامه‌ای به رئیس سازمان تعزیرات نسبت به‌احتمال کمبود مواد اولیه تولید دستمال‌کاغذی در کشور به دلیل کارشکنی یک شرکت خارجی ترکیه‌ای که طی سال‌های اخیر سهم ۵۰ درصدی در تأمین «تیشو» به‌عنوان مهم‌ترین ماده اولیه تولید دستمال‌کاغذی را در ایران به دست آورده است، هشدار داد. جالب آنکه این هلدینگ صاحب اصلی فروشگاه‌های زنجیره‌ای جانبو ست.

در حقیقت ترکیه با هلدینگ حیات و سه رشته فروشگاه زنجیره‌ای، در سیستم توزیع کالاهای اساسی ایران دست بالا در اختیار گرفته و برنامه بلندمدتی برای انحصار در بازار فروشگاه‌های زنجیره‌ای را پی ریخته است. جانبو در سایت خود اعلام کرده به‌زودی ۱۵۰۰ فروشگاه جانبو احداث می‌کند. اما برنامه بلندمدت ترکیه برای تسخیر بازار کالاهای اساسی ایران، محدود به هلدینگ حیات و جانبو نیست بلکه در تازه‌ترین اقدام خود مجوز حضور فروشگاه‌های BIM بیم را نیز دریافت کرده است. BIM برخلاف جانبو، در سطح خرده‌فروشی فعالیت می‌کند و قرار است در اولین اقدام خود ۳۰۰ فروشگاه در سطح ایران راه‌اندازی کند.

بازارسازی برای کالاهای ترک، اخلال و انحصار در ایران و نابودی تولید ایرانی

▪️بیایید استراتژی فروشگاه‌های زنجیره‌ای ترکیه در نظام توزیع و تولید ایران را تجزیه کنیم:
۱-ایجاد اخلال در نظام توزیع و قیمت‌گذاری
۲-دریافت ارز برای واردات کالای ترکیه‌ای
۳-به دست گرفتن بازار ایران و وابستگی بازار داخل به صادرات ترکیه
۴-کاهش نقش خرد فروشیها و به دست گرفتن نبض بازار توزیع در ایران
▪️درنتیجه و پس از چند سال:
۵-اجبار تولیدکننده ایرانی به انعقاد قرارداد انحصاری با شرایط تحمیلی فروشگاه ترکیه‌ای
۶-نابودی تدریجی تولید کالاهای ایرانی به دلیل عدم ارتباط با مصرف‌کننده‌ای که در انحصار فروشگاه زنجیره‌ای ست
۷-کاهش توان صادراتی ایران و تسخیر بازارهای هدف صادراتی مانند عراق و افغانستان توسط ترکیه
۸-افزایش بیکاری، کاهش توان تولیدی، کاهش صادرات کالا، کاهش قدرت و نفوذ اقتصادی ایران
۹-افزایش توان تأثیرگذاری ترکیه در صحنه اقتصاد، اجتماع و سیاست در ایران

این هشدار حتی از زبان معاون اسبق محمدصادق مفتح، معاون اسبق وزیر بازرگانی بیان شد:

“مقام معظم رهبری اجرای اقتصاد مقاومتی را به این دلیل تأکید فرموده‌اند که ایران کمترین وابستگی به بازارهای خارجی داشته باشد و بیشتر بتواند به حضور در بازارهای خارجی با کالاهای باکیفیت اتکا کند، اما اکنون دقیقاً خلاف آن عمل شده است. اگر از تمام مشکلات حضور ترکیه در بازار خرده‌فروشی ایران بگذریم، نگرانی اصلی کاهش قدرت تولیدکنندگان ایرانی و کمرنگ شدن حضورشان در بازارهای صادراتی هدف کشورمان است. در شرایط رکودی حال حاضر، ورود کالاهای ترکیه با استفاده از قانون تجارت ترجیحی و توزیع گسترده ‌آن‌ها به‌وسیله فروشگاه‌های زنجیره‌ای، این کشور ضربه مهلکی به پیکر تولید داخلی ایران می‌زند که بی‌توجهی به این مهم در آینده می‌تواند باعث از بین رفتن تولید در ایران شود. معاون اسبق وزیر بازرگانی معتقد است، رقابت نابرابر تولیدکنندگان ایرانی با محصولات وارداتی ترکیه در بازار داخلی کشورمان انگیزه تولید را در میان صنعتگران و تولیدکنندگان ایرانی از بین خواهد برد و در نهایت بازارهای هدف صادراتی ایران در اختیار ترکیه قرار خواهد گرفت، مثل آنچه در عراق یا افغانستان در حال اتفاق است.”

در نتیجه دیری نخواهد گذشت که به دلیل گسترش و نفوذ فروشگاه‌های ترکیه‌ای در ایران، نظام توزیع کالاهای اساسی بیش‌ازپیش دچار اخلال شود (اتفاقی که در پوشک؛ روغن و.. افتاد) فروشگاه‌های کوچک تعطیل‌شده و به انحصار فروشگاه‌ها و سرمایه‌گذاران ترک درآید، تولیدکنندگان ایرانی ارتباط خود را با مصرف‌کننده نهایی از دست بدهد و مجبور تعطیلی کارگاه خود شود. اثرات این اتفاق چیزی جز بیکاری، کاهش توان صادراتی، کاهش نفوذ اقتصادی ایران در منطقه، فقیرتر شدن مردم و وابستگی به ترکیه به‌عنوان مهم‌ترین رقیب منطقه‌ای نیست. در نهایت هر زمان ایران بخواهد منافع ترکیه در منطقه را محدود کند و یا سیاست خارجی مستقل خود را پیش ببرد، شبکه تولید و توزیع کالای ایران که در انحصار ترکیه است با ایجاد آشوب و کمبود کالا نظام سیاسی ایران را تحت‌فشار قرار خواهد داد.

/پ