موانع تزلزل جایگاه فولاد ایران

با توجه به اشباع بازار داخل، صادرات نیاز کنونی صنعت فولاد کشور است. به غیر‌از چند محصول خاص که تولید داخل آن برای هیچ خط تولید و کارخانه‌ای توجیه اقتصادی ندارد، بقیه محصولات قابلیت صادرات دارند و باید فضا برایشان فراهم شود. بر اساس آمارها ایران تا سال ۱۳۹۲ جزو واردکنندگان فولاد جهان بوده است. واردات فولاد کشور با حدود ۱۲ میلیون تن در این سال‌ها به اوج خود رسیده و پس از آن با ورود ظرفیت‌های جدید به مدار، مقدار واردات کاهش یافته و با حجم ظرفیت‌سازی عظیم در کشور در دهه‌‌های ۸۰ و ۹۰ که همچنان رو به افزایش است، منحنی واردات شیب نزولی گرفته و در سال‌های ۹۴ و ۹۵ نخستین‌بار تراز تجاری ایران روی فولاد مثبت شده؛ موضوعی که کمک کرد ایران صادرکننده فولاد شود. در همین سال‌ها هم به تدریج در رده تولیدکنندگان فولاد بالا آمدیم تا به رتبه دهم تولیدکنندگان فولاد جهان رسیدیم. براساس آمارها باید گفت که سال ۸۱ ظرفیت تولید سالانه فولاد ایران ۷ میلیون تن بود که هم‌اکنون این میزان به ۴۵ میلیون تن افزایش یافته است و براساس برآورد‌های انجام‌شده، ظرفیت تولید فولاد کشور از هدف‌گذاری ۵۵ میلیون تن در افق ۱۴۰۴ فراتر می‌رود.  نباید فراموش کرد که رشد تولید فولاد در ایران با سیاست جایگزینی واردات آغاز شده است.

به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت،   صادرات کشور در این صنعت مانند هر صنعت دیگری ابتدا با محصولاتی که در ابتدای زنجیره هستند، همچون شمش آغاز شده و این امر مستلزم فرآیند تدریجی و گام به گام برای هر کشوری است که مدت زمان طولانی وارد‌کننده فولاد بوده است. در این بین باید گفت که تولیدکنندگان بزرگ فولاد حجمی از فولادشان را در داخل تولید می‌کنند و مقداری را که تولید آن توجیه اقتصادی ندارد، وارد می‌کنند. به عنوان مثال آلمان از ۴۵ میلیون تن فولاد تولیدی حدود ۲۰ میلیون تن را صادر و ۲۵ میلیون تن فولاد خاص مورد نیاز خود را وارد می‌کند. با توجه به این آمارها باید گفت که وجود مواد اولیه صنعت فولاد در ایران مزیتی است که خیلی از تولیدکنندگان بزرگ از آن محروم هستند. به عنوان نمونه چین سالانه نیمی از مواد اولیه صنعت فولاد معادل یک میلیارد تن سنگ‌آهن را وارد می‌کند. ژاپن و کره جنوبی نیز با اینکه یک کیلوگرم سنگ‌آهن هم ندارند جالب اینکه جزو ۵ تولیدکننده صنعت فولاد هستند. ژاپن به تنهایی بدون داشتن انرژی و مواد اولیه امروز ۱۱۰ میلیون تن معادل ۴ برابر ایران فولاد تولید می‌کند. در نتیجه دارا بودن مواد اولیه و انرژی مزیتی برای تولید فولاد در ایران محسوب می‌شود. به این ترتیب باید توجه داشت در کنار این مزیت‌ها اعمال برخی محدودیت‌ها در صنعت فولاد ممکن است جایگاه و رتبه ایران را با خطرات جدی مواجه و این صنعت را از سوددهی خارج کند. بر اساس آمارها مصرف واقعی فولاد در کشور ما به بیش از ۲۰ میلیون تن نخواهد رسید. بنابراین اگر در ایران بخواهیم به اعداد تولید برسیم، باید مسیر صادرات را پیش بگیریم و صادرات را تقویت و مسیرش را تسهیل کنیم. این در حالی است که در دو سال گذشته شاهد بوده‌ایم که یکباره معافیت مالیاتی صادرات کاملا برداشته شد و در اقدامی عجیب برای صادرات فولاد عوارض صادراتی وضع شد که بدترین علامت به سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد بوده است؛ در حالی که پیش از این دولت اعلام کرده بود ما به هر نحوی پشتیبان صادرکنندگان هستیم. تحریم‌ها و نبود دسترسی به شبکه تامین مالی جهانی از دیگر چالش‌های پیش روی صنعتگران و تولیدکنندگان فولاد است. باید توجه کرد که فولاد کالایی است که با اعتبارات اسنادی و تامین مالی مبادله می‌شود، یعنی بانک‌ها با ۵ تا ۱۰ درصد سرمایه به خریداران فولاد صادراتی در دنیا تامین مالی می‌‌دهند و براساس ابزار‌های اهرمی و اعتبارات اسنادی خرید می‌کنند. این در حالی است که متاسفانه در ایران این ابزار وجود ندارد و شخصی که بخواهد فولاد ایرانی را خریداری کند باید تمام قیمت را بپردازد و قطعا این موانع نه‌تنها فعالیت سرمایه‌گذار و شرکتی را که می‌‌خواهد معامله‌گر بین‌المللی باشد محدود می‌کند، بلکه پرداخت ۱۰۰ درصدی پول در مقایسه با دیگر مناطق جهانی جذابیت و صرفه اقتصادی برای سرمایه‌گذار نمی‌گذارد. به هر حال با وجود محدودیت‌ها باید گفت که ظرفیت ایجادشده را تنها از طریق صادرات می‌توان پشتیبانی کرد و در این بین انتظار می‌رود که مسوولان تدابیر لازم را بیندیشند.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع