ملاک ایران برای توافق خوب

روز گذشته علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد ایران به وین رفت تا دور هشتم مذاکرات وین که روز جمعه هشتم بهمن و براساس توافق هیات‌ها برای مشورت با پایتخت‌ها متوقف شده بود ،دوباره از سر گرفته شود؛ مذاکراتی که وزیر امورخارجه کشورمان تاکید داشته است: «ایران با خوش‌بینی، حسن‌نیت و جدیت به تلاش‌های خود برای رسیدن به توافق خوب و حتی فوری آن را ادامه می‌دهد.»

مذاکرات وین پس از توقفی کوتاه، درحالی روز گذشته با حضور نمایندگانی از کشورهای چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلیس و ایران و ایالات‌متحده در وین، پایتخت اتریش ازسر گرفته شد که طرف‌های مذاکره‌کننده در روزهای اخیر از حصول پیشرفت در مذاکرات احیای برجام خبر داده‌اند و فضای مثبتی برای رسیدن به توافق طی چند روز یا چند هفته آتی حاکم است. همچنان‌که شبکه لبنانی المیادین به نقل از خبرنگاران خود در وین اعلام کرد که پیش‌نویس سند ۲۰صفحه‌ای تدوین شده است که این پیش‌نویس چارچوب توافق سیاسی فراگیر را مشخص می‌کند. این شبکه اعلام کرد که اجرای پیش‌نویس توافق وین با برداشتن تحریم‌ها و دادن مجوز بهره‌مندی ایران از انتقال درآمدهای خود از خارج به داخل کشور آغاز می‌شود.

ایران دنبال چه توافقی است؟

دیپلمات‌های غربی اما مدعی هستند به‌واسطه پیشرفت توانمندی‌های هسته‌ای ایران، بر عنصر «زمان» تاکید دارند و می‌گویند باید هرچه سریع‌تر توافق نهایی شود. در همین زمینه یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا گفت: «توافقی که به نگرانی‌های اصلی تمامی طرف‌ها بپردازد، در دسترس است اما اگر در هفته‌های آتی حاصل نشود، پیشرفت‌های هسته‌ای ایران بازگشت به برجام را برای ما دشوار می‌کند». مقام‌های کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا از زمان آغاز مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین همواره تلاش کرده‌اند در موضع‌گیری‌های رسانه‌ای اینطور وانمود کنند که پیشرفت مذاکرات هسته‌ای در گرو اقدامات ایران است. تحلیلگران می‌گویند اظهارات مقام‌های آمریکایی و همتایان غربی آن‌ها درباره در دسترس بودن یا قریب‌الوقوع بودن توافق بخشی از سیاست‌های مقصرنمایی آن‌ها علیه ایران است.

بااین‌حال، نمایندگان ایران در مذاکرات وین تصریح کرده‌اند برای تهران نتیجه مهم‌تر از زمان است. تهران در تلاش است برجام را که از نخستین روزهای اجرایی شدن در اثر برخی سیاست‌های آمریکا و کشورهای غربی به توافقی تهی از منافع اقتصادی برای طرف ایرانی تبدیل شد به‌سمت توافقی دوجانبه و متوازن پیش ببرد. همچنان که علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی در توییتی با اشاره به دستورکار مشخص مذاکره‌کنندگان ایرانی برای ادامه دور هشتم گفت‌وگوها نوشت: «توافقی که طی آن تحریم‌های شکل‌دهنده فشار حداکثری رفع نشود، موجب شرطی شدن اقتصاد کشور شده و نمی‌تواند مبنای توافق خوب باشد.» او در توییت دیگری تاکید کرد: «ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اقتصادی و تکنولوژیک کشور دارای ساختار یکپارچه است و رفع تحریم‌ها با هر شناسه‌ای باید برای همه بخش‌ها ماهیت یکسان داشته باشد. تجربه قبلی ثابت کرد که بدون رفع جامع و موثر تحریم‌ها، انتفاع اقتصادی پایدار از برجام بیشتر شبیه یک سراب است.» شمخانی تصریح داشت: «بدون خروج واشنگتن از توهمات کنونی، مسیر مذاکرات وین هموار نمی‌شود.»

تجربه اجرای برجام از سال۲۰۱۵ نقش مهمی در شکل دادن به دیدگاه ایران در این زمینه دارد؛ توافقی که دربردارنده بیشترین مزایا برای طرف غربی و تنها دربردارنده مزایای نمادین و کاغذی برای ایران بود. طرف ایرانی توافقی را دوطرفه و متوازن می‌داند که طبق صریح برجام به‌ازای ایجاد محدودیت در بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران به ایجاد انتفاع اقتصادی واقعی و رفع موثر و کارآمد تمامی تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران منجر شود. برهمین اساس، درحالی‌که برخی رسانه‌های غربی تلاش می‌کردند اقدام دولت جو بایدن در فراهم کردن امکان همکاری کشورها و شرکت‌های خارجی در پروژه‌های بوشهر، اراک و رآکتور تحقیقاتی تهران را نشانگر حسن‌نیت واشنگتن برای ترغیب ایران به ادامه مذاکرات وین جا بزنند، ایران این معافیت را یک اقدام صوری و نمایشی دانسته و تاکید کرده است که این اقدام آمریکا امتیاز محسوب نمی‌شود.

قدردانی امیرعبداللهیان از موضع حمایتی چین

به گزارش اقتصاددان به نقل از صبح نو، برهمین اساس، روز گذشته قبل از شروع مذاکرات حسین امیرعبداللهیان با «وانگ یی»، عضو شورای دولتی و وزیر امورخارجه چین و سرگئی لاوروف، وزیرخارجه روسیه به گفت‌وگو و رایزنی پرداخت؛ دو کشوری که خواسته‌‌های ایران را در گفت‌وگوهای رفع تحریم‌ها درک و بیشترین حمایت‌ها را از ایران در این مدت داشته‌اند.امیرعبداللهیان در گفت‌وگو با وزیر امورخارجه چین ضمن تشکر و قدردانی از موضع حمایتی دولت چین در مذاکرات وین برای لغو تحریم‌ها، سیاست‌های ایران را تبیین و بر ضرورت واقع‌بینی طرف‌های غربی تاکید کرد. وزیر امورخارجه کشورمان تصریح کرد که طرف غربی باید در حوزه لغو تحریم‌ها تصمیم جدی و موثر اتخاذ کند و فاصله معنادار خود را با سیاست‌های شکست‌خورده دولت قبلی آمریکا نشان دهد و این موضوع با لغو همه تحریم‌های مغایر با برجام و اقدام جدی در حوزه ارائه تضمین ممکن خواهد شد.

وزیر امورخارجه چین با بیان اینکه خروج یکجانبه آمریکا موجب خسارات و تعدی به حقوق مشروع ایران شده، تاکید کرد: همکاری و رایزنی‌ها در جریان مذاکرات وین و ارائه مطالبات منطقی و پیشنهادات اصلاحی طرف ایرانی موردحمایت چین قرار دارد.

روسیه: خواسته‌های ایران را در مذاکرات وین درک می‌کنیم

امیرعبداللهیان و سرگئی لاوروف نیز در گفت‌وگوی تلفنی خود احیای سریع برجام به شکل اولیه آن را خواستار شدند. نماینده این کشور در وین نیز تاکید کرده است روسیه خواسته‌های ایران در مذاکرات وین را درک می‌کند. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین در مصاحبه‌ای مفصل با روزنامه «کامرسنت» گفته است: ما با خواسته‌های ایران هم‌حسی داریم. در این مورد، ایران طرف صدمه‌دیده است. ایران از برجام خارج نشد و بنا به خواسته خودش هم از تعهداتش فاصله نگرفت بلکه اقداماتش در واکنش به سیاست فشار حداکثری ازسوی آمریکا بود؛ بنابراین، من تکرار می‌کنم. ما درک بسیار بالایی در قبال خواسته‌های ایران داریم.» اولیانوف در بخش دیگری از این مصاحبه به مساله مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین پرداخت و تصریح کرد که چندین مساله بنیادین در مذاکرات باقی مانده‌ که باید حل شوند. او در پاسخ به سوال خبرنگار کامرسنت مبنی بر اینکه چقدر تا توافق باقی مانده است گفت: «تجربه این مذاکرات نشان داده بهتر است از چنین ارزیابی‌هایی یا از ارائه تاریخ‌های مشخص خودداری شود. ما هنوز لازم است برخی مسائل را که بعضی از آن‌ها نسبتا بنیادی هستند، حل کنیم.»

آیا توافق در این دور از مذاکرات امکان‌پذیر است؟

هرچند اخبار بر دستیابی به توافق در این دور از مذاکرات حکایت دارند اما ایران بارها تاکید کرده است که ملاک مذاکرات، باید منافع، اصول و دستورالعمل‌های مذاکراتی باشد و زمان دستیابی به توافق به تامین شدن این اصول بستگی دارد. همان‌گونه که پیش از این هم اعلام شده است، جمهوری اسلامی ایران خواهان دستیابی به توافقی خوب در کوتاه‌ترین زمان ممکن است اما در مذاکرات تعجیل نمی‌کند و ضرب‌الاجل‌های ساختگی موجب زیرپا گذاشتن اصول و خطوط قرمز نخواهد شد؛ بنابراین احتمال دستیابی به توافق در این دور، به میزان آمادگی و اراده طرف مقابل برای اتخاذ تصمیمات لازم خصوصا در حوزه تحریم‌ها و دست برداشتن از خواسته‌های غیرواقع‌بینانه به‌ویژه در ارتباط با دستاوردهای علمی ایران در حوزه هسته‌ای بستگی دارد.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع