فقدان نمایشگاه‌های صنایع‌دستی استاندارد

این روزها بازار برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی داغ است و هر روز خبر برگزاری نمایشگاه در گوشه‌ای از کشور بر روی خروجی رسانه‌ها قرار می‌گیرد.
نگاهی به وضعیت و کم و کیف برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی در کشور گویای آن است که ارزیابی‌های کارشناسی دقیقی برای تایید آثار به نمایش درآمده در این نمایشگاه‌ها چندان طرف توجه قرار نگرفته است. نتیجه این رویکرد آن بوده که نمایشگاه‌های صنایع‌دستی تبدیل به ملغمه‌ای از آثار در‌هم و برهم شوند که از آش رشته تا چپق و آثار فاخر همه با هم در غرفه‌های به هم چسبیده در کنار یکدیگر ارائه شوند.

بی‌توجهی به استانداردها

رعایت نشدن استانداردهای لازم در حوزه صنایع‌دستی امروز تبدیل به چالشی جدی برای عرضه‌کنندگان و تولیدکنندگان آثار فاخر صنایع‌دستی کشور شده است.
شیوا نظری‌تبرایی پژوهشگر و هنرمند فعال در حوزه صنایع‌دستی در مورد مشکل رعایت نشدن استانداردها در برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی گفت: در خصوص نمایشگاه‌ها که به آن اشاره داشتید باید بگویم حتی در نمایشگاه‌های تخصصی که نام صنایع‌دستی را به یدک می‌کشد بسیاری از استانداردها رعایت نمی‌شود. درواقع در تمام غرفه‌ها محصولات صنایع‌دستی تمام شهرها ارائه می‌شود. به این ترتیب علی رغم اینکه نام شهر خاصی بر سر در غرفه‌ها نصب شده است اما محصولات سایر شهرها نیز در آن غرفه ارائه می‌شود. این مساله به نظرم هم از بار کیفی و هم از بار کمی آثار کاسته است؛ همچنین این رویکرد بار ارزشی آن نمایشگاه را پایین می‌آورد.
وی در خصوص حمایت‌هایی که می‌تواند در حوزه صنایع‌دستی وجود داشته باشد ابراز داشت: در هر سه مقوله یعنی در مرحله تهیه مواد اولیه، اجرا و عرضه صنایع‌دستی ارائه حمایت‌های مدون می‌تواند مفید فایده باشد. مساله بیمه، وام‌های بدون بهره کوتاه‌مدت، از این نظر که اکثر محصولات صنایع‌دستی در کارگاه‌هایی تولید می‌شوند که به همت یک بنیانگذار و چند هنرمند اداره می‌شود؛ می‌تواند بسیار مهم باشد. در اکثر کارگاه‌های صنایع‌دستی هنرمندان بیمه ندارند و حتی مواد اولیه با سرمایه‌گذاری خود شخص تولید می‌شوند. در نتیجه با نوسان بازار و قیمت مواد اولیه طبیعتا کارگاه‌های صنایع‌دستی نیز دچار چالش می‌شوند.

مشکلات عرضه در نمایشگاه‌های داخلی

به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌‌صنعت  ،   یکی از مشکلات قدیمی فعالان حوزه صنایع‌دستی مربوط به بحث عرضه و فروش محصولات تولیدی تولیدکنندگان این حوزه است. همین چالش فروش باعث شده که نمایشگاه‌های صنایع‌دستی تبدیل به محلی برای فروش تولیدات هنرمندان شوند و در این شرایط جای خالی نمایشگاه‌های تخصصی عرضه صنایع‌دستی به شدت احساس شود.
تبرایی‌نظری نویسنده و پژوهشگر حوزه صنایع‌دستی ضمن اشاره به مشکل تبدیل شدن نمایشگاه‌های داخلی صنایع‌دستی به فروشگاه ابراز داشت: متاسفانه نمایشگاه‌های داخلی اکثرا تبدیل به بازارهای محلی صنایع‌دستی شده‌اند. به این ترتیب نمایشگاهی برای عرضه تخصصی محصولات تخصصی صنایع‌دستی همچون سوزن‌دوزی‌ها نداریم. برای یک یا دو سال نمایشگاه‌هایی برای سوزن‌دوزی به همت بخش خصوصی برگزار شد که متاسفانه چالش‌های مناسبی در آن دیده نشد و در حال حاضر نیز برگزاری این نمایشگاه‌ها لغو شده است.
وی در پاسخ به این پرسش که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای حل این مشکل چه اقدامی می‌تواند صورت دهد، ابراز داشت: «مطمئنا مهم‌ترین نقش وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی دادن تسهیلات برای عرضه و فروش مواد اولیه و محصولات مرتب با تولیدات صنایع‌دستی است.»
طبیعتا اگر فعالان و تولیدکنندگان صنایع‌دستی مشکل فروش نداشته باشند نمایشگاه‌ها نیز کارکرد واقعی خود را یافته و تبدیل به محل‌هایی برای معرفی آثار می‌شوند.

بی‌توجهی به حوزه‌های تخصصی

هر یک از صنایع‌دستی کشور مربوط به بخش و حوزه جغرافیایی خاصی از کشور هستند؛ با این وجود در نمایشگاه‌های صنایع‌دستی به این موضوع کمتر توجه می‌شود و غالبا شاهد عرضه محصولات نامرتبط در غرفه‌ها هستیم.
تبرایی‌نظری ضمن اشاره به این مشکل گفت: یکی دیگر از چالش‌های برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی و یا غیرتخصصی صنایع‌دستی این است که به جهت رعایت نشدن استانداردهای تخصصی مناسب برای برگزاری این نمایشگاه‌ها، آثاری در آنها عرضه شده که متعلق به خطه جغرافیایی مرتبط نبوده است. یعنی برای مثال نمایشگاه تخصصی سوزن‌دوزی‌های سنتی ایران برگزار شده اما به جهت نداشتن دانش و اطلاعات کافی برگزارکنندگان، آثاری در آن به نمایش گذاشته شده که مربوط به کشور پاناما بوده است.
وی افزود: این مساله نه تنها در خصوص سوزن‌دوزی‌های سنتی ایران بلکه در مورد سوزن‌دوزی‌های سنتی سایر کشورها نیز دیده می‌شود. شخصا از نمایشگاهی دیدن کردم که مربوط به سازمان اکو بود و متاسفانه آثاری که در آن به نام کشور افغانستان به نمایش در آمده بود مربوط به کشور مکزیک بود. این مساله چالش بزرگی برای بسیاری از نمایشگاه‌ها است که هم ارزش علمی و هم ارزش کیفی آنها را پایین می‌آورد.

بی‌توجهی به اصالت آثار

صنایع‌دستی به سبب ریشه‌های تاریخی و فرهنگی‌ای که دارند دارای اصالت بوده و بیانگر گذشته‌های تاریخی یک ملت و یا مردم یک منطقه هستند. به همین سبب توجه به اصالت آثار به نمایش درآمده در نمایشگاه‌های صنایع‌دستی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
تبرایی‌نظری پژوهشگر حوزه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در این خصوص گفت: بخشی از کاربرد هنر سوزن‌دوزی بر روی پوشاک و البسه اقوام و ادیان در ادوار تاریخی بوده است. در بسیاری از نمایشگاه‌های پوشاک اصالت پوشاک رعایت نمی‌شود. یعنی برای مثال در غرفه‌ای که نام شهر خاصی را بر روی سر در خود عنوان کرده است و پوشاک قطعا باید اصالت آن منطقه را داشته باشد شاهد آن هستیم که این پوشاک به‌روزرسانی شده و هیچ هویتی از اصل لباس در اثری که ارائه می‌شود نمی‌بینیم.
وی افزود: در مواردی می‌بینیم که آثار به نمایش درآمده در نمایشگاه‌های پوشاک به‌روزسانی صحیحی در خصوص آنها صورت نمی‌گیرد. در نتیجه نمونه‌ای که مرتبط با منطقه است و قدمت بیشتری دارد در غرفه‌های این نمایشگاه‌ها مشاهده نمی‌شود. بنابراین می‌توان گفت حتی در نمایشگاه‌هایی که تخصصی پوشاک است به ارائه مستندات دقیق و تاریخی مربوطه توجه نمی‌شود. این یکی از مسائلی است که در نمایشگاه‌هایی که این سال‌ها برگزار می‌شود به وضوح به چشم می‌خورد.
این پژوهشگر در خاتمه خاطرنشان کرد: «فکر می‌کنم در یک چنین نمایشگاه‌های تخصصی باید یک سیستم ناظر بر هویت، اصالت و پیشینه تاریخی آثار به نمایش درآمده و وجود داشته باشد و بر آثاری که عرضه می‌شود نظارت کند. در حقیقت پیش از برگزاری نمایشگاه باید یک امکان‌سنجی انجام شود و آثاری که قرار است در نمایشگاه به نمایش در آیند از جهت اصالت و هویت تاریخی کارشناسی شوند و مستندات مربوطه استخراج شوند. پس از این کارشناسی باید آثار اجازه حضور و ظهور در نمایشگاه را پیدا کنند.»

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع