سخن آغازین/ تعریف و ضرورت مدیریت

شرایط مختلف و نیازهای گوناگون انسان ها در عصر حاضر، باعث ظهور و گسترش روزافزون سازمان ها و مؤسسات مختلف شده است و ضرورت وجود این سازمان ها در اداره شئون زندگی انسان امروزی، بر هیچ کس پوشیده نیست. بدیهی است که سازمان ها زمانی می توانند در انجام رسالت و رسیدن به اهداف خود موفق شوند که از مدیریتی توانمند و کارآمد برخوردار باشند، زیرا «مدیریت» مهم ترین عامل تداوم حیات موفق یک سازمان است و نقشی بسیار مهم و حیاتی در رشد، بالندگی و پیشرفت سازمان، بر عهده دارد.
با توجه به اهمیت مدیریت در جهان معاصر، هر یک از صاحب نظران سعی کرده اند که تعاریف بهتر و جامع تری را برای آن ارائه دهند و شاید بر این تعریف اتفاق نظر داشته باشند که:
«مدیریت عبارت است از دانش و هنر به کار گیری منابع سازمانی (انسانی، مالی، فیزیک و اطلاعاتی) برای دستیابی به اهداف سازمان، به شیوه مطلوب».

امروز در آستانه آغازین سال های هزاره سوم میلادی جهان شاهد این واقعیت است که عنصر تفکر، تدبر، تحقیق و تفقه ، زیربنای مدیریت سازمان ها و شرکت ها در شصت کشور جهان و عامل رشد و پیشرفت آن ها شده است. مدیریت مبتنی بر جلب مشارکت همگانی کوشیده تا همه افراد جامعه را به مشارکت در اداره خردمندانه همه امور فراخواند .
امروز مشاهده می کنیم که هردقیقه صد اختراع ، اکتشاف، ابداع و نوآوری در کشورهایی همچون ژاپن، آلمان، و غیره رخ می دهد.
امروز مشاهده می کنیم که با مشارکت مردم، جرم و جنایت در کشور ژاپن به پایین تر ین حد درجهان کاهش یافته است.
امروز می بینیم که وقتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به ژاپن سفر می کنند، آرزو می کنند که در ایران، ژاپن اسلامی ساخته شود .
چرا دیگران در عمل به قرآن از ما مسلمانان پیشی گرفته اند ؟ و ایران اسلامی از ژاپن ، کره ، آلمان ، سوئد و غیره عقب مانده است ؟ .
بهشت برین وعده الهی است و تحقق آن قطعی است .
افلاطون ، سنت آگوستین ، ابن خلدون ، فارابی و برخی فلاسفه و دانشمندان دیگر قرن ها پیش موضوع مدینه فاضله را مطرح کردند ، ولی هیچ یک راه ساختن چنین آرمان شهری را ارائه نداده اند .
حضرت رسول اکرم ( ص ) مدینه النبی را ساخت و در مدینه ظرف مدت کوتاهی دزدی ریشه کن شد .
ناهنجاری ها در جامعه مدیریت شده به صفر می رسد و هنجارها و رفتارهای طبیعی و فطری نهادینه می شود .
جامعه آرمانی مدیریت عقلانی، جامعه ای است که تولید در آن وجود دارد ، ولی تکاثر به صفر می رسد .
ایجاد تعادل و عدالت و رفع تبعیضات در ایجاد جامعه مدنی یک اصل اساسی است .
داشتن یک اقتصاد سالم که نعمات را عادلانه بین همه مردم تقسیم کند، زمینه ساز ساختن جامعه عدالت محور است .
رشد خلاقیت و شکوفایی فکری و ذهنی، جامعه مدنی برتر را خلق می کند .
با داشتن یک اقتصاد سالم و خوب می توان امیدها و آرزوها و خلاقیت ها را به نتیجه رساند .
در جامعه مدنی مدیریت شده، همه چیز تعریف شده است . همه چیز بر اساس میزان و استاندارد است .
سرمایه ها باید درجهت منافع همگانی مردم هدایت شوند.
مشارکت مردم زیر بناست و مدیریت کشور بر اساس آرای مردم شکل می گیرد و بنا می شود . مشارکت مردم بنیان های نظام را مستحکم می کند و بر مشروعیت نظام می افزاید و کشور را از گزند حوادث مصون نگه می دارد . مشارکت عمومی مردم و استمرار نظارت آگاهانه آنان ، نظام و مدیریت سازمان ها را خودنگهدار و منزه می سازد.
*****************
امام رضا علیه السلام در باره نقش تحول آفرینی مدیر در جامعه می فرمایند:
انا لانجد فرقه من الفرق و لا مله من الملل بقوا و عاشوا الا بقیم و رئیس لما لابد لهم منه فی امرالدین والدنیا (بحار ، ج۲۳ ، ص ۳۲)
در مطالعه احوال بشر هیچ گروه و ملتی را نمی یابیم که در زندگی موفق و پایدار و از نعمت های حیات برخوردار باشد ، مگر به وجود مدیر و سرپرستی که امور مادی و معنوی آنان را مدیریت کند .
امام جعفر صادق علیه السلام هر جامعه را نیازمند سه گروه می دانند:
لایستغنی اهل کل بلد عن ثلاثه یفزع الیهم فی امر دنیاهم و آخرتهم فان عدموا ذلک کانوا همجا :
فقیه عالم ورع ، و امیر خیر مطاع ، و طبیب بصیر ثقه ( تحف العقول ، ص ۳۲۱)
مردم هر اجتماعی از سه گروه بی نیاز نیستند تا امور دنیا و آخرت خود را به وسیله آن سه دسته انجام دهند و هرگاه اجتماع فاقد آن سه دسته باشد ، افراد آن جامعه به صورت حیوانات ضعیفی درخواهند آمد .
۱ – فقیهی آگاه و پرهیزگار
۲ – مدیری خیرخواه و مسلط
۳ – پزشکی بینای کار و مورد اعتماد.
استاد مطهری در باره ارزش و اهمیت ” مدیریت ” می گوید:
این مدیریت است که از ضعیف ترین ملت ها ، قوی ترین ملت ها را می سازد.
ایشان در جای دیگر بر این امر پای می فشرد که :
امروزه مسئله مدیریت ، چه مدیریت بازرگانی ، چه مدیریت صنعتی، چه مدیریت اداری ، چه مدیریت روحانی فوق العاده مورد توجه عصر ماست . عصر ما را می گویند عصر مدیریت ، یعنی عصری که انسان ها باید در کارهایی که به آن ها واگذار می شود،رشد – به تعبیر اسلامی – داشته باشند و نداشتن آن هم عذر نیست . باید برویم کسب کنیم و تحصیل نماییم .
در تبیین اهمیت امر مدیریت همین یک بس که یکی از صاحب نظران مدیریت می گوید:
سپاه گوسفندان با مدیریت و فرماندهی یک شیر می تواند سپاه شیران به رهبری یک گوسفند را شکست دهد !
*******
آنچه در این رشته مقالات فراگرد آورده ایم گلگشتی است در کتاب ها و مقالات اندیشمندان و صاحب نظران مدیریت . سبوی تشنگی راز را به کف گرفته و انبان گرسنگی نیاز را بر پشت افکنده ایم ، از هر خرمنی خوشه ای و از هر تدبیری توشه ای برگرفته ایم. از سراسر نوشتارهای مدیریتی هر نکته ای را که احساس کرده ایم پیامی از مدیریت موفق را در بر دارد ، برگزیده ایم و کوشیده ایم تا پیام های نهفته در آن را عرضه کنیم . در پایان نیز در مواردی به استنتاج پرداخته ایم .
این رشته مقالات در دو فصل تدوین شده است. در فصل نخست حکایت ها و طنزهایی آمده که در متن و بطن هر حکایت یا طنز،یک نکته یا نکاتی مدیریتی نهفته است.
در دومین فصل کوشیده ایم تا سیمای مدیریت را در قالب نکاتی کوتاه، اما پر محتوا به تماشا بنشینیم. در این نکته های کوتاه، شیوه ها، راهکارها و چالش های مدیریتی در قالب عباراتی کاربردی بررسی می شود.
مدیریت اقیانوسی ژرف است و مبحثی ، شگرف . این قلم بس حقیر است و نگارنده بسی فقیر.
در غور و غواصی در دریای بی کران مدیریت هر کس به قدر توانش می کوشد و به اندازه سبوی ظرفیتش از زلال آن می نوشد . براساس آیه شریفه : ” لایکلف الله نفسا الا وسعها ” ..
ونیز بر پایه سخن ناب :” مالا یدرک کله لایترک کله”
آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی بتوان چشید
این وجیزه اندک و دفتر کوچک، واژه ای از قاموس است و قطره ای از اقیانوس .
امید که فرهیختگان فهیم و فضلای فرزانه مرا از رهنمودهای ارزنده و نقدهای سازنده خود محروم نفرمایند .
در کسب رضای حق موفق باشید

ادامه دارد….