زنان سرپرست خانوار را دریابیم

سجاد ریحانی نژاد/حقوق عمومی

ناگفته پیداست که امروزه هر گونه مدلی از توسعه پایدار اعم از مدلهای توسعه از پایین و یا توسعه در فرایندهای دستوری و غیره مستلزم در نظر گرفتن تمام اقشار یک جامعه فارغ از جنسیت، سن، قوم و نژاد و دیگر مسائل میباشد. هر گونه راهبرد توسعه محور باید شامل و جامع بوده و چند بعدی باشد. از جمله گروه هایی که در فرایندهای توسعه معمولا مغفول میماند زنان سرپرست خانوار هستند. زنان سرپرست خانوار فقیر یکی از گروه‌های آسیب‏ پذیر جامعه هستند. این زنان علاوه بر نقش‏های متداول زنان در خانواده، متولی نقش‌های مربوط به “سرپرستی خانوار” شامل دو رکن کلیدی “تأمین معیشت” و “اداره و مدیریت” خانوار نیز هستند.
ساعات طولانی کار در مشاغل سخت و بعضاً زیان­ آور، با درآمدهای نابرابر نسبت به مردانی در موقعیت شغلی مشابه، دچار شدن به ضعف جسمانی و به دنبال آن بیماری، از دست دادن توان نظارتی و تربیتی در ارتباط با فرزندان و احیاناً حوادث غیرمترقبه که ضمن ایجاد اختلال­های جدی در روندهای معمول زندگی، هزینه­ های سنگین مالی را نیز به چنین خانواده­ هایی تحمیل می­کند، همه و همه می­توانند این زنان را در معرض سقوط به ورطه فقر مطلق و ناتوانی غیرقابل بازگشت سوق دهند.
مضافا اینکه، مجموعه پرشماری از عناصر فرهنگی شامل انواع قوانین، سنن رایج، هنجارها، باورها، ارزش­ها، انتظارات غیررسمی، اصول اخلاقی و غیره است که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر وضعیت نابرابر زنان در خانواده و اجتماع صحه می­گذارند و از آن پشتیبانی می­نمایند.
به طور کلی فقر در اشکال مختلف، به ویژه فقر مادی و اقتصادی چنان مسائل دامنه­ داری را برای فقرا به دنبال می­ آورد که علاوه بر درگیر ساختن آن­ها در محرومیت­های گوناگون اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متعدد می­تواند در نهایت به طرد اجتماعی، انزوای ناگزیر و حتی نابودی فیزیکی افراد منتهی گردد و صد البته که اگر این طیف که در مضیقه اقتصادی هستند، زنان سرپرست خانوار هم باشند، همه آسیب های مذکور با عمق بیشتر تاثیرگذار خواهد بود. بنابراین هر گونه فرایند توسعه بدون درنظر گرفتن زنان سرپرست خانوار و ایجاد بسترهای لازم برای توانمند سازی آنان کاملا تقلیل گرایانه است. پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، زنان با قدرت بیشتر و البته با تکریم بیشتر وارد اجتماع شدند و وظایف چندگانه خود را به خوبی انجام داده اند. اما زنان سرپرست خانوار در سالهای گذشته همواره مشکلات عدیده ای داشته اند که دست به گریبان بودن آنها با این مشکلات آنها را از بسیاری از امورات عقب نکه داشته است. آنچه در پیام مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب مستتر است رسیدن به یک توسعه همه جانبه با تکای به نیروهای داخلی که شامل تمام گروهای سنی و جنسیتی می باشد. مقام معظم رهبری در سخنان خود همواره دغدغه حضور بانوان را دارند و این توجه و نگرانی در ارتباط با زنان سرپرست خانوار دو چندان است. نتیجتا اینکه در فرایند مدیریت شهری بعنوان یک از نمودهای توسعه پایدار، به تبعیت از تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری، باید توانمند سازی زنان سرپرست خانوار در اولویت قرار بگیرد و در این راه از محققین این حوزه و تحقیقات میدانی آنها جهت آسیب شناسی و ارائه راهکارها استفاده بهینه نمود.