راهکار‌های افزایش صادرات فرش دستباف

رئیس مرکز ملی فرش ایران گفت: سرانه اشتغالزایی در هنر صنعت فرش دستباف فقط ۱۵ میلیون تومان است که می‌توان با انجام حمایت‌های لازم، کارآفرینی گسترده‌ای در این صنعت انجام داد.  فرش دستباف ایرانی تا سالیان پیش یکی از مهمترین کالاهای صادراتی ایران بود و درآمد ارزی بسیار خوبی برای کشورمان به همراه داشت اما در چند سال اخیر به دلیل افزیش تحریم ها، افزایش هزینه های تولید، برون سپاری ارزی و… دچار مشکلات زیادی شده است.

در اقتصاددان به نقل از اسکناس ،   در همین خصوص فرح‌ناز رافع در آیین امضای تفاهم نامه همکاری بین مرکز ملی فرش ایران و شرکت سهامی بیمه ایران در محل بیمه ایران افزود: عمده تولیدات فرش دستباف در سال‌های گذشته به دیگر کشورهای جهان صادر می‌شد اما پس از تحریم ها، صادرات این محصول با کاهش مواجه شده و حمایت بیمه‌ای می‌تواند جهشی در صادرات آن ایجاد کند. وی خواستار کمک بیمه ایران در اشتغازایی و ترویج این هنر- صنعت شد که هر روز در حال ضعیف‌تر شدن است و گفت: قالیبافان در اقصی نقاط کشور با دستمزدهای پایین، از ۵۰۰ هزار تا دو میلیون تومان و بدون هیچ گونه حمایتی در حال فعالیت هستند. رافع به سیلاب سال گذشته در بندر ترکمن استان گلستان اشاره کرد و گفت: در پی این حادثه، همه داشته‌ها و سرمایه‌های قالی‌بافان از بین رفت و حتی نتوانستند یک دار قالی را مجدد برپا کنند. وی حمایت‌های بیمه‌ای را تضمین‌کننده کار و فعالیت این هنر- صنعت عنوان کرد و گفت: در یک سال گذشته فعال‌سازی خدمات بیمه روستایی و عشایری را در کنار بیمه تامین اجتماعی برای فعالان فرش دستباف در دستور کار قرار دادیم اما از آنجا که فاقد بیمه درمانی بود، به این نتیجه رسیدیم که بیمه دولتی ایران می‌تواند بهترین بیمه برای این قشر باشد که دارای شعبات متعددی در سراسر کشور بوده و به صورت آنلاین خدمات ارائه می دهد.

همچنین در این مراسم «محمد رضایی» مدیرعامل بیمه ایران نیز گفت: با انجام این تفاهم بیش از ۲۰۰ هزار نفر از قالیبافان تحت پوشش بیمه تکمیلی قرار خواهند گرفت. وی هدف از این تفاهم نامه را، حمایت از صنعت قالی بافی کشور دانست و ابراز امیدواری کرد: در موضوع صادرات نیز بتوان حمایت‌های ویژه‌ای از این هنر- صنعت انجام داد، به ویژه در خصوص ریسک‌های بیمه اعتباری صادراتی در حوزه فرش آمادگی کامل برای حمایت وجود دارد. در خصوص صادرات فرش دستباف نیز عبدالله بهرامی اظهار داشت: صادرات فرش در ۴ ماه نخست امسال ۱۵ میلیون دلار بود و مشخص نیست تا پایان سال بتواند به ۵۰ میلیون دلار برسد. رئیس اتحادیه تعاونی فرش دستباف افزود: کاهش صادرات دو دلیل عمده دارد؛ دلیل نخست تحریم دولت آمریکا از سال ۹۷ است چراکه ۳۰ درصد از صادرات فرش ما به بازار آمریکا بود. ۷۰ درصد دیگر افت صادرات هم ناشی از تحریم‌های داخلی بوده است. وی با اشاره به مصوباتی که به مثابه تحریم داخلی، دست و پای صادرکنندگان را بسته است، گفت: مصوبه تعهد ارزی بانک مرکزی یکی از دلایل افت صادرات است، زیرا اولاً اختلاف مبلغ ریالی دلار آزاد با نیمایی زیاد است و همچنین صادرات فرش با صادرات سایر کالاها فرق می‌کند. فرش عموماً به صورت امانی صادر می‌شود و خریدار در همان لحظه پول نمی‌دهد. ممکن است فرش برگشت داده شود و یا از کشوری به کشور دیگر ارسال شود. بهرامی با بیان اینکه صادرکنندگان عطای صادرات را به لقایش بخشیدند، گفت: از این رو صادرکنندگان برای اینکه دچار مشکل نشوند و یا بعنوان بدهکار ارزی به قوه قضائیه معرفی نشوند، امسال و سال گذشته مبادرت به صادرات فرش نکردند و سرمایه‌هایشان را در بخش‌های دیگر کشور سرمایه گذاری کرده‌اند که نه مالیاتی دارد و نه زیانی و در عین حال سودآوری خوب و بی دردسری هم دارد. وی ادامه داد: در این مورد بارها با بانک مرکزی و وزارت صمت از طرق مختلف جلسه گذاشته‌ایم و گفتیم که فرش دستباف پرچم دوم ایران است و شما به جای ریختن آب در آسیاب دشمن به فعالان بخش فرش کمک می‌کردید. وقتی دشمن بعد از موشک دست روی فرش گذاشت یعنی این صنعت جایگاه ویژه اجتماعی و اقتصادی دارد. اگر کسی حداقل اطلاعات اقتصادی هم داشته باشد می‌داند که ۹۵ درصد این صنعت صادرات محور و ارزآور است و باید حمایت شود؛ مسئولان باید صادرات این محصول را تسهیل و فعالان را تشویق به تولید می‌کردند تا بتوان تا حدودی خلأ ارز نفتی را از این طریق پر کرد.

رئیس اتحادیه تعاونی فرش دستباف افزود: بانک مرکزی می‌گوید با کاهش درآمد ارزی مواجه شده و باید به یک شکلی صادرکننده را ملزم به برگرداندن ارز کرد اما صادرات فرش با صادرات سایر کالاها فرق دارد و نمی‌توان همچون سایر صادرکنندگان با این بخش برخورد کرد. وی افزود: تا دو دهه قبل ما سالانه یک میلیارد دلار صادرات فرش داشتیم و در ده سال اخیر که در بدترین شرایط تحریمی بودیم، سالانه ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار فرش صادر کردیم، اما از پارسال که بانک مرکزی بحث پیمان سپاری و تعهد ارزی را اجرا کرد کل صادرات فرش ما در سال گذشته به ۷۰ میلیون دلار رسید. بهرامی گفت: بازار خارجی را از دست دادیم و به دلیل اینکه خرید فرش دستباف اولویت مردم نیست و همچنین به دلیل شیوع کرونا بازار داخلی را هم از دست داده‌ایم که این موضوع به نزولی شدن تولید منجر می‌شود. وی با بیان اینکه از سویی دیگر نیز به تأمین مواد اولیه فرش توجهی نشده است، تصریح کرد: ما تبدیل به یکی از بزرگترین واردکنندگان پشم و ابریشم شده‌ایم این در حالیست که در کشور هم مزیت بسیار بزرگی در تولید ابریشم داشتیم و تا دو دهه قبل از صادرکنندگان این محصول بودیم. بهترین پشم‌ها را در کشور داریم اما به علت عدم فرآوری، به صورت خام صادر می‌شود و پس از فرآوری شدن در کشورهای خارجی با قیمت بالایی به کشور برمی‌گردد که همین موضوع تولید را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد زیرا قیمت تمام شده را به شدت بالا می‌برد. بهرامی گفت: در حال حاضر نرخ هر کیلوگرم ابریشم بین یک میلیون و ۸۰۰ تا ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان است. رئیس اتحادیه تعاونی فرش دستباف گفت: به طور کلی حوزه فرش دستباف با کاهش تولید، کاهش صادرات، عدم حمایت داخلی در بحث تأمین سرمایه و عدم اجرای بیمه قالیبافان مواجه شده است.

وی در مورد تهاتر، اظهار داشت: امکان تهاتر وجود دارد اما تهاتر کار راحتی نیست؛ تخصص صادرکننده در صادرات است. فرد باید به مواد اولیه و سیستم صادرات اشراف داشته باشد اما واردات کار صادرکننده نیست. رئیس اتحادیه تعاونی فرش دستباف گفت: تعداد کل صادرکنندگان فرش ایران به صد نفر هم نمی‌رسد که همه این افراد هم مسن هستند و جوان زیر ۴۰ سال در صادرات فرش نمی‌بینید. صادرکنندگان فرش مثل باقی صادرکنندگان نیستند و سالهاست در این کار هستند و آبروی شغلی خود را از دست نمی‌دهند؛ نباید بانک مرکزی این افراد را ملزم به تعهد ارزی می‌کرد زیرا با این کار فقط صادرات را از بین برد و تولید را تحت‌الشعاع قرار داد. وی افزود: فرش دستباف ایران در طول تاریخ رتبه اول را در جهان داشت و حال به رتبه چهارم سقوط کرده‌ایم؛ این در حالیست که به دست آوردن جایگاه قبلی و کشورهای هدف قبلی بسیار سخت و هزینه بر است. هند و پاکستان جای ما را گرفته‌اند. مصر که قبلاً حرفی برای گفتن در این بخش نداشت به دلیل عدم حضور ما جایگاه خود را تثبیت کرده است. بهرامی اظهار داشت: ایران از نظر میزان تولید و طرح و نقشه فرش جایگاه بسیار خوبی در جهان داشت، اما مسئولان هیچ توجهی به این پتانسیل و پیشینه ندارند.  رئیس مرکز ملی فرش ایران بیان داشت: اکنون ۲۶۱ هزار نفر از قالی‌بافان تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند که همه آنان درخواست بیمه تکمیلی دارند ؛ ضمن اینکه بیش از ۳۴۰ هزار نفر برای بیمه روستایی ثبت نام کردند که تاکنون ۱۰۶ هزار نفر آن به بیمه معرفی شده‌اند.

سید مجتبی عراقچی رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران افزود: صادرات بازار فرش های دستباف قدیمی و پا خور کهنه به کشورهای هدف در حال حاضر به علت شرایط جهانی شیوع بیماری کرونا به یک پنجم گذشته کاهش پیدا کرده است.  وی گفت: با شیوع ویروس کرونا کسب و کار فرش فروشان نیز از رونق افتاد و هم اکنون فروش واحد های صنفی فرش دستباف  در تهران ۸۰ درصد کاهش یافته و نبود صادرات نیز مزید علت بر کسادی بازار فرش فروش های دستباف شده است. عراقچی با بیان اینکه فرش دستبافت ایران یک هنر صنعت است، گفت: هر چند که در سال‌های اخیر به علت پایین بودن دستمزد در کشورهای هند، پاکستان و افغانستان این کشورها نیز وارد عرصه فرشبافی شده‌اند و قیمت فرشهای دستباف آنها بسیار کمتر از ایرانی است، اما بازهم صنعتگران و هنرمندان ایرانی بهترین فرش های دستبافت جهان را تولید می‌کنند و هیچ کشوری نمی‌تواند با فرش دستباف ایرانی در بازارهای جهانی رقابت کند.  رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران افزود: متاسفانه در اواخر شهریور ماه سال جاری با عدم برگزاری نمایشگاه بین المللی فرش دستباف، درواقع بازارصادرات فرش های دستباف ایرانی را از دست دادیم. به گفته وی، هم اکنون صادرات فرش دستباف متوقف شده است، چون بازگرداندن ارز حاصل از صادرات از کشورهای خارجی به علت شرایط اقتصادی ایران به راحتی قابل بازگشت به کشور نیست و این مشکلات زیادی را برای صادرکنندگان به وجود آورده است. رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران خاطرنشان کرد: همانطوری که شیوع ویروس کرونا فروش تمام اصناف را تحت تاثیر قرار داده، فروش واحدهای صنفی فرش های دستباف نیز بسیار کاهش داده است. عراقچی افزود: افزایش دستمزدها و گرانی مواد اولیه نیز بر افزایش قیمت فرش دستباف بسیار تاثیر گذاشته به طوری که سه سال پیش که یک جفت فرش ماهی ۶ متری تبریز بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان قیمت داشت، هم اکنون به بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است.

ع