راز تغییر مقصد مذاکرات از وین به مسکو

مذاکرات با اقدام اخیر روسیه برای سهم‌خواهی از برجام، گره خورده است. با این حال بسیاری از کارشناسان معتقدند که روسیه نخواهد توانست حرف خود را به کرسی نشانده و روند مذاکرات را متوقف کند. اما در عین حال ایران به سبب مخالفت با غرب، چندان هم مایل نیست از روسیه دست بکشد. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران امروز در نشست هفتگی خود در واکنش به هشدار آمریکا در مورد پیگیری برجام بدون روسیه، گفت: «آمریکا عضو برجام نیست که درباره اعضای برجام صحبت کند.» همین رویکرد، ماجرا را کمی پیچیده‌تر کرده، اما ورود قطر برای مذاکره با روس‌ها نشان می‌دهد که این کشور که نقش میانجی در مذاکرات را برعهده، قصد دارد مسکو را نرم کند تا از سنگ‌اندازی دست بردارد. اظهارنظر اخیر مقامات روسیه تأکید کرد که پایان مذاکرات وین که بسیار نزدیک است تنها به روسیه بستگی ندارد. برخی شنیده‌ها حاکی از آن است که روسیه برای حفظ بازار انرژی خود، حتی قطر را که برای تأمین بخشی از گاز مورد نیاز اروپا ابراز تمایل کرده، تهدید کرده است و همین موضوع نیز یکی از محورهای رایزنی هیئت قطر در کنار رایزنی درباره بحران اوکراین و برجام به شمار می‌رود. هرچند هنوز آینده برجام در هاله‌ای از ابهام فرورفته است، اما به نظر می‌رسد تغییر مقصد مذاکرات از وین به مسکو، موقتی است و همانگونه که امروز سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفته: «(پیش‌بینی می‌شود) تنفس ایجاد شده در مذاکرات وین طولانی نخواهد بود.» و پس از سفر امیرعبدالهیان، وزیر امور خارجه ایران به مسکو، سرنوشت مذاکرات به‌زودی روشن می‌شود.

دیدار وزرای خارجه ایران و روسیه در مسکو

وزارت خارجه روسیه اعلام کرده لاوروف و امیرعبداللهیان روز سه‌شنبه در مسکو به تفصیل درباره پیشرفت مذاکرات وین گفت‌وگو خواهند کرد.

گفت‌وگوی وزیران خارجه قطر و روسیه درباره مذاکرات وین

این در حالی است که شیخ محمد بن عبدالرحمان، وزیر امورخارجه قطر که به مسکو سفر کرده، در یک کنفرانس مطبوعاتی تلویزیونی گفت که در این دیدار درباره مذاکرات احیای توافق هسته‌ای که در وین، پایتخت اتریش برگزار می‌شود، رایزنی کرده است.

شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی یک روز پیش از این سفر هم با وزیر امور خارجه کشورمان و آنتونی بلینکین، وزیر امور خارجه آمریکا گفت‌وگوی تلفنی کرده بود.

اولیانوف: پایان مذاکرات در وین بسیار نزدیک است

میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین روز دوشنبه در پیامی توئیتری خاطرنشان کرد که برخلاف «گمانه‌زنی‌های بی‌پایان»، پایان مذاکرات وین که بسیار نزدیک است تنها به روسیه بستگی ندارد. به گفته او، تعدادی از مشارکت‌کنندگان دیگر، سؤالاتی را مطرح کرده‌اند که باید قبل از توافق نهایی برای احیای برجام، به این سؤالات پرداخته شود.

مسکو: مذاکرات وین طبق روال ادامه خواهد داشت

به گزارش اقتصاددان به نقل از بورسان ،  در همین رابطه امروز صبح هم وزارت امور خارجه روسیه با انتشار بیانیه‌ای درباره اتهام‌زنی‌ها به مسکو در خصوص مانع‌تراشی در مسیر مذاکرات وین تأکید کرد که: «این مذاکرات احیای برجام بدون تعویق و طبق روال گذشته ادامه خواهد داشت و مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای با ایران طبق روال در حال پیشروی است و هیچ‌گونه تأخیری در این فرایند ایجاد نشده است.» ادعایی که البته طرف غربی و برخی کارشناسان آن را بی‌اساس می‌دانند.

براساس این بیانیه، کار روی برخی جنبه‌های توافق آتی برای احیای “توافق هسته‌ای” ادامه دارد. متن توافق هنوز در مورد مسائل باقی مانده بین ایالات متحده و ایران در حال تنظیم است و شماری از مذاکره‌کنندگان تصمیمات سیاسی درباره تأیید متن نهایی توافق گرفته‌اند.

اوکراین: از ایران خواستیم پیام ما را به مسکو منتقل کند

اما در این میان یک نکته جالب هم در مورد موضع ایران در برابر اوکراین دیده می‌شود. کولبا، وزیر امور خارجه اوکراین بعد از گفت‌وگوی تلفنی با وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در توییتر نوشت: «ایران مخالف جنگ در اوکراین است و از راهکار مسالمت‌آمیز حمایت می‌کند. من خواستم [وزیر خارجه ایران] پیام من را به مسکو منتقل کند. روسیه باید بمباران غیرنظامیان را متوقف کند، به آتش‌بس پایبند باشد و از اوکراین خارج شود.» این اظهارنظر نشان می‌دهد که شاید ایران هم بتواند همچون قطر نقشی در رایزنی برای صلح ایفا کند.

تفاوت احتمالی محور اصلی گفت‌وگوی ایران و قطر در مسکو

قاسم محبعلی، دیپلمات و کارشناس ارشد روابط خارجی در گفت‌وگو با «بورسان» درباره سفر وزیر امور خارجه قطر و ایران به روسیه می‌گوید: «وقتی یک بحرانی اتفاق می‌افتد، بازیگران دیگر سعی می‌کنند به شکل‌های مختلف از آن برای پیشبرد منافع خودشان بهره‌گیری کنند. با این حال وضعیت وضعیت قطر یا ایران متفاوت هست. مهم‌ترین مسئله قطر و روسیه قضیه صادرات گاز به اروپا هست. گفته می‌شود روسها به قطر پیغام داده‌اند که از افزایش صادرات گاز خودداری کند و حتی قطر به نوعی تهدید کرده‌اند. بنابراین احتمالا آنها می‌خواهند با روسیه در این خصوص رایزنی کرده و حتی سعی کنند پیام‌هایی از طرف‌های دیگر برای روسیه ببرند. اما مسئله مواضع روس‌ها در قبال ایران در عین حال که به مسئله برجام و در ادامه، رفع تحریم و صادرات نفت ایران مرتبط است، کمی متفاوت است. روس‌ها نگران هستند که با ورود نفت ایران و احتمالا ورود اروپایی‌ها برای سرمایه‌گذاری در تولید و صادرات گاز ایران و در نتیجه ابزار های روسیه در قبال اروپا و غرب تضعیف شود. لذا نمی‌خواهند فعلا تا حل بحران اوکراین به نفع خودشان، تحریم‌های ایران برداشته شود.»

اختلاف‌نظر جدی در سطوح بالای ایران درباره روسیه

با این حال او به اختلاف‌نظر درباره روسیه در بین مسئولان ارشد کشور می‌گوید: «البته در ایران حول مسئله روسیه اختلاف نظر جدی در سطوح بالای قدرت شکل گرفته است. مخالفین برجام روی پیروزی روسیه شرط‌بندی کرده‌اندو گمان می‌کنند که با ایستادن کنار روسیه می‌توانند هم برنامه هسته‌ای را به هدف‌های نهایی خود برسانند و هم تحریم‌ها را بی‌اثر کنند، اما این یک قمار است و شرط‌بندی روی اسب بازنده.»

برجام به مواضع روسیه وابسته نیست

با این همه محبعلی یادآور می‌شود که برجام به مواضع روسیه وابسته نیست. تحلیلی که البته بسیاری به آن اشاره کرده و تأکید می‌کنند که موقعیت کنونی همچون مائده‌ای آسمانی برای احیای برجام و بهره‌گیری ایران از فرصت‌های مغتنم به‌وجود آمده است.

مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت امور خارجه می‌گوید: «به هرحال سرنوشت برجام، الزاما به مواضع روسیه وابسته نیست بلکه همانطوری‌که که برجام بدون آمریکا هم از نظر حقوقی باقی ماند، بدون روسیه هم این گونه خواهد بود. اگر ایران با اروپا و آمریکا به توافق برسد، حتی در صورت خروج روسیه و فروپاشی برجام، در عمل روسیه نقش چندانی در ادامه یا رفع تحریم‌ها همانند گذشته نخواهد داشت. اساسا روسیه جز در بازار انرژی واجد نقشی در اقتصاد بین‌الملل نیست. جایگاه روسیه در امنیت و مسایل ژئوپلتیکی است، نه اقتصاد و حتی مناسبات سیاسی بین‌المللی، اما جمهوری اسلامی ایران و روسیه مشکلات مشابهی در قبال امریکا و اروپا و تحولات جهانی دارند. هر دو در حال از دست دادن نقش و جایگاه در روند تحولات جهانی هستند. با برآمدن چین و در پی آن هند، اقتصاد ۱۴۰۰ میلیاردی روسیه و کمتر کوچک‌شده ایران، جایی در مقایسه با اقتصاد ۲۵ تریلیونی آمریکا، ۱۷ تریلیونی چین، ۱۹ تریلیونی اتحادیه اروپا و ۳ تریلیونی هند نخواهند داشت و تنها ابزار روسیه قدرت نظامی و در کنار آن حضور در بازر انرژی فسیلی هست که هر دو در حال افول هستند. بنابراین به نظر من روسیه فقط می‌تواند روند تغییرات کند و یا به تأخیر اندازد، حتی اگر انتظار بعید پیروزی در اوکراین را داشته باشد.»

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع