دلایل ارتقاء و برتری سیستم آموزشی فنلاند

سیستم آموزشی فنلاند در سی و پنج سال اخیر توانست از پایین ترین جایگاه عملکرد بین المللی به بهترین جایگاه برسد.

_ زیربنای سیستم آموزشی فنلاند عدالت آموزشی است.
_ دارایی و درآمد خانواده، “هیچ” اثری بر کیفیت آموزشی که کودک دریافت می کند، ندارد.
لازمه قطع رابطه درآمد خانواده با کیفیت آموزش فرزندان، واقعیت های زیر است که در سیستم آموزشی کشور فنلاند تحقق یافته :

_در فنلاند حتی یک مدرسه خصوصی وجود ندارد و تمام مدارس دولتی و بدون شهریه هستند.
_سرویس مدرسه و لوازم موردنیاز برای تحصیل، برای تمام دانش آموزان فراهم و رایگان است
_تمام دانش آموزان از وعده غذایی گرم یکسان و به رایگان در مدرسه استفاده می کنند
_خدمات بهداشتی، دندانپزشکی، و مشاوره روانشناسی به تمام دانش آموزان به طور مرتب و رایگان ارائه می شود

ساده تر اینکه: اگر به یک مدرسه فنلاندی قدم بگذارید، راهی برای تشخیص اینکه کدام کودک از خانواده متمول آمده و کدام از خانواده کم درآمد، نخواهید داشت.

اما همه چیز با چند سیاست و سرمایه گذاری در راستای توسعه عدالت آموزشی درست می شود؟! قطعا نه! اجزای دیگر سیستم آموزشی فنلاند بسیار جالب توجه است.

بخش مهمی از سیستم آموزش، قطعا معلمان هستند:

_اگر در فنلاند کسی از شما بپرسد چه کاره هستید و بگویید معلم، تحسین همگان را در نگاه و در کلامش خواهید دید: پرستیژ اجتماعی معلمان در فنلاند، در حد وکلا یا پزشکان و بلکه بالاتر است.

اگر به عنوان معلم، با ناشر کتاب درسی تماس بگیرید و اشتباهی را که در محتوای درسی به نظرتان رسیده تذکر دهید، خیلی زود شاهد تغییر محتوا و اصلاح آن خواهید بود:
در فنلاند با شما به عنوان یک معلم، بسیار حرفه ای برخورد می شود.

_اما فراموش نکنیم که “راه حل ساده وجود ندارد” :
آنچه که در سیستم آموزشی فنلاند شاهد آن هستیم، نیاز به زیرساخت هایی دارد، که اگر نباشد، هیچ دردی دوا نخواهد شد.

_گزینش معلمان چگونه است؟

اول از همه لازم است در رشته تحصیلیتان مدرک کارشناسی ارشد داشته باشید.

دوم، باید در دوره های ویژه مهارت آموزش و کلاس داری شرکت کنید: این دوره ها فقط توسط هشت دانشگاه پیشرفته در فنلاند ارائه می شود و ورود به آنها بسیار دشوار است.

از همه مهمتر، باید از فرآیند دشوار گزینش دو مرحله ای عبور کنید:

از هر ده نفر، فقط یک نفر از مرحله اول عبور می کند، و در مرحله دوم از هر سه نفر دو نفر مردود خواهند شد.

آنچه در قبولی شما تعیین کننده است، داشتن ” انگیزه بالا ” برای معلمی است. بدانید که قانع کردن تیم مصاحبه کننده در این خصوص بسیار دشوار است.
خواهرزاده مشاور عالی وزارت آموزش فنلاند می گوید: “باور نمی کردم که مرا با این نمرات و پیشینه تحصیلی عالی رد کنند.

اما آنها گفتند پاسخ من به سوال “چرا می خواهی معلم شوی؟” برایشان قانع کننده نبوده و مرا رد کردند.”

اینها بخشی از موفقیت سیستم آموزشی فنلاند است که در حال حاضر الگوی آموزش و پرورش دنیاست.

تفاوتهای اساسی آموزش و پرورش ایران و ژاپن

با بررسی تفاوتهای اساسی آموزش و پرورش ایران و ژاپن،از علل پیشرفت های چشمگیر ژاپن مطلع می شویم:
ژاپن کشوری است که تقریبا منابع زیرزمینی و معدنی خاصی ندارد و از طرفی دائما در معرض سیل، زلزله، طوفان، سونامی، کوه های آتشفشانی و سایر بلایای طبیعی است.
فرهنگ ژاپنی‌ها حکم می‌کند که در سیستم آموزشی ژاپن آداب معاشرت مناسب به دانش آموزان جوان مهم‌تر از صرف انرژی کلاس برای این آزمون‌های استاندارد است. باور نهفته در نظام آموزشی ژاپنی‌ها این است که می‌بایست شخصیت دانش‌آموز پرورش یابد.

بنابراین، بهترین کار این است که پیشرفت علمی دانش‌آموز را فعلاً ملاک قضاوت وی قرار ندهند.
احترام گذاشتن به دیگران در کلاس‌ها درس داده می‌شود. دانش آموزان باید به یک دیگر و صد البته به معلم خود، احترام بگذارند.
در ژاپن مساحت هر کلاس عادی ۷۴ مترمربع است. مساحت مدرسه‌ی ۶ کلاسه ۱۰ هزار مترمربع و مساحت یک مدرسه‌ی ۱۲ کلاسه ۱۶ هزار متر مربع است. هر مدرسه‌ی ابتدایی دارای اتاق تکثیر ، اتاق بهداشت ، اتاق موسیقی ، سالن غذاخوری ، سالن ورزش و استخر سر پوشیده و زمین چمن است.

بیش از ۹۸ درصد مدارس دارای سالن ورزش با مساحت حداقل ۸۰۰ متر و حدود ۸۱ درصد مدارس ابتدایی و ۷۰ درصد مدارس متوسطه دارای استخر سر پوشیده بوده است. مدارس ژاپن دارای امکانات کافی در بخش سمعی بصری هستند. در سال ۱۹۸۹ میلادی (۱۳۶۸ شمسی) حدود ۹۹ درصد مدارس دارای تلویزیون ، اورهد و ویدئو بوده‌اند. در سال ۱۹۹۸ به طور متوسط هر مدرسه‌ی ابتدایی ۱۰ رایانه داشت. این تعداد برای مدارس متوسطه بیشتر است. در سال ۱۹۹۲ بیش از ۹۹ درصد دانش‌آموزان ابتدایی و ۸۲ در صد دانش‌آموزان مدارس متوسطه ناهار دریافت می‌کردند.

آموزش در مدارس ژاپن

ساعت حضور دانش‌آموزان در مدارس ۴۴ ساعت در هفته است و ازساعت ۸ صبح تا ۴ عصر به صورت پیوسته ادامه دارد. دانش‌آموزان ابتدایی ۲۲ ساعت و متوسطه ۱۶ ساعت را در کلاس درس سپری می‌کنند و بقیه‌ی ساعات با برنامه‌هایی مانند فعالیت‌های گروهی ، جشن‌ها و ناهار و استراحت سپری می‌شود. (دانش‌آموزان مدارس ابتدایی ایران ۲۴ ساعت و در مقاطع راهنمایی و متوسطه ۳۳ یا ۳۶ ساعت به مدرسه می‌روند که تقریباً تمام این ساعات در کلاس سپری می‌شود) هر سال تحصیلی ۲۴۰ روزاست. (سال تحصیلی در ایران کمتر از ۱۸۰ روز است) در مدارس ابتدایی به ایجاد محیطی شاداب ، جذاب ، دوستانه و با نشاط ، بیشتر از آموختن مسائل علمی تاکید شده است. معلمان عقیده دارند دانش‌آموزان این مقطع برای یادگیری علم به مدرسه نمی‌آیند بلکه هدف از مدرسه دیدار دوستان است. در مدارس ابتدایی به بازی ، کار دستی ، موسیقی و خانه‌داری (آشپزی و خیاطی و نظافت) توجه بسیار می‌شود. این گونه برنامه‌ها یک سوم اوقات دانش‌آموزان را به خود اختصاص می‌دهد. دانش‌آموزان مدارس ژاپن از همان کلاس اول ابتدایی در برنامه‌ای با عنوان به سوی کار ، به یادگیری و انجام حرفه‌هایی مانند زراعت و صنعت می‌پردازند.

در مطالعات “تیمز” که در باره‌ی پیشرفت تحصیلی بیش از ۴۰ کشور جهان و در درس‌های ریاضی و علوم تجربی انجام گرفته است ، ژاپن در این ۲ درس و در تمام مقاطع سنی بین ۳ کشور اول بوده و ایران به همراهی کلمبیا و آفریقای جنوبی در انتهای جدول قرار دارند. هم‌چنین “پروفسور ازرا وگل” « ezra vogel » استاد دانشگاه هاروارد در تحقیقات خود به این نتیجه دست یافت که دانش‌آموزان ژاپنی که دوره‌ی ابتدایی را در کشور آمریکا گذرانده‌اند هنگام بازگشت به کشور خود از همسالان خود در درس‌های ریاضی و علوم عقب‌ترند.

یادگیری در طول زندگی

یکی از برنامه‌های مدارس ژاپن اجرای برنامه‌های یادگیری در همه‌ی زندگی است. در حقیقت یادگیری در تمام عمر به اندازه‌ی آموزش و پرورش رسمی اهمیت دارد. شعار آنها این است “هر فرد در هر جا و هر زمان باید بیاموزد”. ایجاد مراکز دانشگاهی مکاتبه‌ای ، مدارس شبانه و دانشگاه سیما برای این منظور فعالیت می‌کند.

در زیر بعضی ویژگی‌های مدارس دوره‌ی ابتدایی و راهنمایی ژاپن را می‌خوانیم:
– به دانش‌آموز نمره داده نمی‌شود و هیچ دانش‌آموزی مردود نخواهد شد. نمره ، ابزاری برای کنترل نیست و مربی واقعا پرورش دهنده است.
– کار گروهی مبنای آموزش است. کلوپ‌ها و گروه‌های مختلف در مدارس فعال هستند و دانش‌آموز در گروه‌های مختلف عضو می‌شود و انجام کار جمعی را می‌آموزد.
– آموزشِ مسئولیت‌پذیری با دادن مسئولیت‌های کوچک به کودکان مثل پرورش یک گل و وادار کردن او جهت پاسخ‌گویی نسبت به این مسئولیت.
– هزینه‌ی آموزش در تمام مدارس روستاها و شهرها یکسان است.
– در ژاپن ، سرایدار وجود ندارد و وظیفه‌ی تمیز نگه داشتن مدارس حتی سرویس‌های بهداشتی به صورت گروهی به دانش‌آموزان سپرده می‌شود.

– در مدارس ژاپن ، گروه‌های ویژه‌ای مثل شاگرد اول‌ها ، با استعدادها ، پیشتازان و فرزانگان وجود ندارد. همه می‌توانند در اردوها و برنامه‌های مختلف شرکت کنند.

– همه‌ی دانش‌آموزان با هر شکل و قیافه و وضعیت مالی و استعداد در هر جای کشور (پایتخت و شهر و روستا) به طور یکسان آموزش می‌بینند و مدارس تیزهوشان یا مدارس ویژه وجود ندارد.

– در ژاپن استعدادها شناسایی می‌شود و بعد از دوره‌ی راهنمایی تفکیک‌ها صورت می‌گیرد. به کسی به خاطر یک استعداد خاص نسبت به دیگران بهای خاصی داده نمی‌شود ، چون هر کدام از دانش‌آموزان در زمینه‌ی خاصی استعداد دارند.

– در مدارس ژاپن ، شادی و سر و صدا و جنجال موج می‌زند و کسی با چوب و تشر و…….. مانع از خوشحالی و جیغ و داد و تحرک بچه‌ها نمی‌شود.

– برنامه‌های ویژه‌ای برای شاد نگهداشتن دانش‌آموزان در مدارس ژاپن در نظر گرفته می‌شود.

– ژاپنی‌ها اصلا از خرج کردن برای تجهیز مدارس ابایی ندارند و بودجه‌های هنگفتی صرف تجهیز مدارس به کتابخانه ، آزمایشگاه ، زمین بازی ، وسایل ورزشی ، استخر شنا ، سالن نمایش ، وسائل سمعی و بصری و حتی گلخانه می‌کنند.

حال شما نظام تربیتی ایران را در نظر بگیرید که:

– نمره ملاک اصلی است.

– هیچ دو مدرسه‌ای مثل هم نیستند.

– تفاوت مدارس غیرانتفاعی با دولتی و مدارس روستا ، از زمین تا آسمان است.

– کافی است دانش‌آموزی نمرات خوبی داشته باشد تا به عنوان گل سر سبد مدرسه انتخاب شود.

– یک دانش‌آموز به دلیل کسب نمرات خوب ، حق شرکت در تمام اردوها را دارد و فلان دانش‌آموز دیگر در طول تمام دوران تحصیل حتی یک اردو هم نتوانسته برود.

– تشکیل گروه‌هایی مثل فرزانگان و پیشتازان و استفاده‌ی خاص افراد این گروه‌ها از امکانات آموزش و پرورش , که متاسفانه ….

– تعدادی از دانش‌آموزان به دلیل وضعیت مالی خوب و رفتن به مدارس خاص و کلاسهای کنکور ،آینده‌ی تضمین شده‌ای دارند و بسیاری از دانش‌آموزان پر استعداد به دلیل وضعیت مالی نا مطلوب امکان رشد ندارند.

– آموزش کار گروهی هم که نیاز به گفتن ندارد.

– وضعیت تجهیز مدارس هم که نیازی به توضیح ندارد.

استراتژی لبخندها عامل بهره وری مالزی و سنگاپور

درباره مدیریت ژاپنی و مدیریت آمریکایی خوانده و شنیده اید؛ اما راز و رمز موفقیت و اقتدار کشورهائی همچون مالزی و سنگاپور که طی دهه های اخیر، جهش بی نظیری در رشد و توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی داشته اند، به صورت جدی مورد بررسی و کالبد شکافی مدیریتی قرار نگرفته و یا در دسترس قرار نگرفته است.

در مالزی و سنگاپور « بهره وری » عامل اصلی توسعه ملی کشور محسوب می شود و مدیران این کشورها ملزم هستند توسعه ملی را از طریق ارتقای « بهره وری کل عوامل » دنبال کنند.

آنها معتقدند مردم با افزایش بهره وری می توانند سازمان های بهره ور بسازند و به وسیله آن سازمان ها می توانند اقتصاد مورد نظر خود را ارتقا بخشند که سود این بهره وری در سطح کشور به مردم خواهد رسید و این چرخه پیوسته ادامه پیدا خواهد کرد.
راهکار کشور مالزی برای توسعه، استراتژی لبخندهاست. آنان برای این کار از حروف واژه SMILES که به معنی لبخندهاست بهره برده و برای هر کدام از حروف این کلمه تعریفی را مطرح می کنند که افراد با به کارگیری آنها در پایان لبخند خواهند زد:
S : Strategy
به معنی آینده نگری، دوراندیشی، راه رسیدن به هدف
M : Measurement
به معنی اندازه گیری
I : Innovation
به معنی نوآوری
L : Learning
به معنی دانش اندوزی
E : Enviroment
به معنی نگهداری محیط زیست و دوست داشتن آن
S : Salary
به معنی حقوق و دستمزد است

بنا به اعتقاد آنها با اجرای موارد شش گانه فوق، بهره وری در سازمان پدید خواهد آمد و ارتقای بهره وری، موفقیت سازمان ها را به دنبال خواهد داشت.

سازمان ها و شرکتهای تولیدی موفق، کشور را سعادتمند می کنند و کشور سعادتمند، مردم خوشبخت خواهد داشت و این امر،خوشبختی، شادی، رفاه ،نشاط اجتماعی و لبخند به همراه می آورد.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع