امام صادق در مواجهه با بیدادگران دادگر نما

مهم ترین موضوع در دوران ۳۴ ساله امامت امام صادق ع، انتقال قدرت از امویان به عباسیان است. ۱۸ سال از این دوره مقارن با دولت پیش از انتقال و ۱۶ سال از آن مقارن با دولت جدید و انقلابی است .

اقتصاددان: منصور دوانیقی که پس از چندی ، قدرت را بدست گرفت پیوسته در اندیشه بود که چرا حکومت امویان فروریخت؟ او این سوال را با یکی از سالخوردگان با تجربه از دودمان بنی امیه در میان نهاد و او پاسخ داد که: آنها بدلیل “دوری از اخبار ” و بی خبر ماندن از واقعیتها قدرت را از دست دادند: (من تضییع الاخبار).
او به این نتیجه رسیده بود که ریخت و پاش درباریان مردم را بستوه آورده و به انقلاب وادار کرد .

منصور کار خود را با سخنرانیهای تند بر علیه حاکمان پیشین آغاز کرد و آنها را فرمانروایان ستمگری که دین را ابزار خود قرار داده و بیت المال را ارث خود میدانستند و قران را کنار نهادند، معرفی می کرد و از این رو تلاش می کرد تا دولتی مردمی، عدالتخواه و فسادستیز به نمایش گذارد .

در بالای منبر از خوف خدا و درد مردم چنان گریه می کرد که اشکهایش از محاسن سرازیر میشد. (یبکی فیسرع علی لحیته حتی تکف)
در اطاقی بسیار محقر و ساده زندگی میکرد که جز پلاسی در ان پهن نبود و لباس کهنه و وصله دار به تن میکرد . و دولتمردانش را به اتهام کمترین سوء استفاده مالی برکنار نموده و اموالشان را مصادره می کرد. منشی اش را ۱۵ شلاق زد چرا که شلوار کتان به تن کرده و چنین کاری اسراف بود!

منصور دوانیقی نسبت به گران شدن کالاهای مورد نیاز مردم بشدت حساس بود و روزانه لیست قیمت اجناس مهم را از شهرهای مختلف دریافت می کرد و علت کمترین تغییر را بررسی نموده و کارگزان را توبیخ مینمود:پ. (کانت ولاه البرید یکتبون الیه کل یوم بسعر القمح و الحبوب و الادام و ..)

ولی همه این امور صرفا جنبه ویترینی داشت و بخشی از حکومت او را نمایش می داد، بخش دیگر لایه های مخفی مثل زندانها و شکنجه ها بود . او حاضر نبود “نان مردم” گران شود ولی “جان مردم” برایش ارزشی نداشت، منتقدان را زندانی و معترضان را سر به نیست می کرد و …

عباسیان با شعار “الرضا من آل محمد” حکومت اموی را ساقط کرده بودند و به مردم وعده دولتی به رهبری اهل بیت داده بودند ولی بلافاصله آن وعده ها و شعارها فراموش شد و اهل بیت را دشمنان خود دانستند و کمر به نابودی آنان بستند ولی امام صادق نه در دوره قیام و مبارزه، آنان را تایید کرد و نه پس از رسیدن به قدرت، حاضر به همراهی ایشان شد .

منصور که توقع نزدیکی حضرت بمنظور استفاده از نام امام را داشت، به صراحت این خواسته را مطرح کرد که نزد ما بیا و نصیحتمان کن ! ولی پاسخ امام این بود که :
:کسی که دنیا بخواهد تو را نصیحت نمی کند و کسی که آخرت بخواهد با تو هم صحبت نمی شود”. (من اراد الدنیا فلا ینصحک و من اراد الاخره فلا یصحبک)

دولت منصور، دوران تعارض است:
— تعارص شعارهای حق طلبانه دیروز و عملکرد فریب کارانه امروز ،
— تعارض ظاهرِ مقدس مابانه و باطنِ قدرت طلبانه ،
— تعارض فساد ستیزی اقتصادی و فساد پذیری سیاسی ،
— تعارض تظاهر به محبت اهل بیت و عناد با خاندان علی ع ،
— تعارض نمایش های دادگرانه و جنایت های بیدادگرانه .

در همین دوران است که حاکمان با شیوه های پلیسی جامعه را اداره می کنند و بدلیل وحشت از اعتراضات مردمی، شبکه امنیتی خود را به همه جا نفوذ می دهند. منصور بعد از به قتل رساندن ابو مسلم خراسانی در سخنرانی اعلام کرد: هر مرتکب خطایی پنهان شود من اطلاع پیدا میکنم و بشدت با او برخورد میکنم، مبادا از فرمان من سرپیچی کنید. (لاتخرجوا من انس الطاعه .. و لم یسر احد قط منکر الا ظهرت و ابداها الله لامامه)

امروز همان همراهان دیروز (علویین) خود را در سیاهچال هایی حبس کرده اند که روز را از شب تشخیص نمی دهند، برخی از انها را با آوار کردن سقف زندان می کشند و عده ای دیگر پس از مرگ منصور و باز شدن در زندانها جنازه هایشان کشف میشود !

در چنین شرایطی مواجهه امام صادق با این حاکمان ستمگر بسیار سخت و دشوار است . امام حاضر به تایید و همراهی آنان نیست و فشارها را برای این مقاومت منفی تحمل میکند و در عین حال شیعیان را از برخوردهای تند که هزینه های زیادی را بر جامعه شیعی تحمیل می کند برحذر می دارد . امام، یاران خود را از همکاری با جائران حتی برای کارهای مباح و یا ساختن مسجد منع می کرد و به آنها اجازه نمی داد که به قضات انان برای احقاق حقوق خویش مراجعه کنند .

/پ