آیا دلار ۳۰ هزار تومان را رها می‌کند؟

 در بحبوحه دور جدید مذاکرات احیای برجام در وین دلار به کانال ۳۰ هزار تومانی وارد شده بود. در هفته‌های قبل از شروع مذاکرات وین دلار در مسیر صعودی شتاب گرفت و خود را در آستانه شروع مذاکرات به مرز ۳۰ هزار تومان رساند. روز دوشنبه دو هفته قبل با آغاز مذاکرات دلار به نوسان خود در کانال ۲۹ هزار تومان ادامه داد و اما با خبر پایان زودهنگام مذاکرات در روز جمعه به کانال ۳۰ هزار تومان نفوذ کرد. پس از آن دلار حتی تا مرز ۳۱ هزار تومان نیز تا اواخر هفته گذشته رشد داشت و اما امروز شاهد افت قیمت دلار پس از یک التهاب سنگین بودیم.

آیا به پایان صعود دلار رسیدیم؟

دلار مسیر نزولی را پیش گرفته است. برخی خط و نشان‌های مدیران اقتصادی دولت نظیر بانک مرکزی برای بازار ارز و برخوردهای امنیتی را دلیل کاهش قیمت دلار مطرح می‌کنند. اگر اثر این عوامل را در کاهش قیمت دلار بالا بدانیم احتمالا دوره ارامش بازار ارز چندان دوامی نخواهد داشت.

از طرفی اما اخبار مثبت مذاکرات از وین دلیلی برای کاهش قیمت دلار مطرح می‌شود. برخی از منابع داخلی از احتمال انتشار اخبار خوب در روزهای آینده خبر داده‌اند. در چنین شرایطی اگر اخبار خوبی که از آن بتوان پیشرفت در روند مذاکرات را برداشت کرد به بازار ارز مخابره شود حتی احتمال افت بیشتر قیمت دلار و عبور از کف ۳۰ هزار تومانی نیز وجود دارد. این موضوع به خصوص در شرایطی که فاصله قیمت نیما و آزاد زیاد بوده و احتمالا قدرت عرضه ارز حواله‌ای و اسکناس بالا است بیشتر خود را نشان خواهد داد. با این حال اگر وعده اخبار مثبت به ثمر نرسد احتمال هجوم دوباره دلار به کانال ۳۱ هزار تومان وجود دارد.

آیا تنها مذاکرات اهمیت دارد؟

به گزارش اقتصاددان به نقل از بورسان، اگر در تحلیل‌های دلار وزن زیادی داده می‌شود به این دلیل است که در تحلیل بخش اقتصادی معادلات نسبتا روشن است. وضعیت کسری بودجه دولت، رشد فزاینده نقدینگی (رشد ۴ درصدی نقدینگی در مهر)، انتظار برای رشد بیشتر پایه پولی در پاییز و احتمالا زمستان و ضعف رشد اقتصادی همه از مواردی هستند که در کاهش هر چه بیشتر ارزش ریال موثر خواهند بود. تنها امید به بهبود وضعیت درآمد ارزی کشور از بخش نفت و غیرنفتی بود که با وجود بهبود نسبت به سال گذشته اما اثرات قابل توجهی در کاهش التهاب بازار آزاد ارز نداشت گرچه که اثرات خود را در ثبات نیما نشان داده است، با این حال ادامه التهاب بازار آزاد به نیما نیز سرایت خواهد کرد.

با تمام موارد بالا مشخص می‌شود که دولت‌ها در ایران تا به حدی از نظر سیاست‌گذاری اقتصادی ضعیف عمل کرده‌اند که به صورت خودکار سرنوشت دلار و تورم و امثال آن به یک عامل خارجی مانند مذاکرات گره خورده است. البته این برداشت به صورت کامل اشتباه است که ما می‌توانیم بدون ارتباط با خارج و بازار جهانی اقتصادی پویا و در جهت افزایش رفاه جامعه داشته باشیم با این حال در عملکرد نامناسب اقتصادی دولت‌ها و مجلس در چند دهه اخیر شدت حساسیت به عوامل خارجی مانند مذاکرات نیز بیشتر شده است. علاوه بر این بدون کاهش التهاب در سیاست خارجی نیز نباید انتظار اصلاح ساختارهای اقتصادی کشور را در شرایط کنونی داشت.

دلار تا کجا پایین می‌آید؟

بر این اساس اهمیت اخبار مذاکراتی چه از نظر روانی و چه از نظر متغیرهای اقتصادی بالا است. از نظر روانی باید به این نکته توجه داشت که واکنش هیجانی بازار صرفا ناشی از رفتار غیرعقلایی نیست و خیلی وقت‌ها در بازارهای مالی مشاهده می‌شود که اتفاقا رفتاری که در شرایط کنونی هیجانی و غیرمنطقی ارزیابی می‌شود پیشواز از اتفاقی در آینده بوده است. برای مثال اگر مذاکرات به نتیجه نرسد و بار دیگر پای کشور به شورای امنیت باز شود باید درانتظار افزایش تنش برای ایران بود که اثرات منفی خاص خود را به همراه خواهد داشت. بر این اساس حصول نتیجه در مذاکرات می‌تواند اثر مثبت در کاهش این نوع التهاب را در بازار ارز داشته باشد.

در خصوص اثر مثبت اقتصادی نیز کاهش تحریم‌ها هزینه انتقال پول را برای تجارت خارجی کشور کاهش می‌دهد. درآمد نفت را افزایش می‌دهد. امکان ورود سرمایه‌گذاری خارجی را فراهم می‌کند و سایر موارد. با این حال این‌که چقدر از این موارد حاصل شود به مذاکرات کنونی مرتبط خواهد بود. اگر توافقی مناسب به دست‌اید می‌توان اثرات مثبت آن را چه در افز ایش درآمد دولت و کاهش شدت کسری بودجه و چه در سایر حوزه‌ها مشاهده کرد. با این حال در بررسی‌سناریوهای احتمالی چنین توافقی جامعی حداقل در کوتاه‌مدت در دسترس نیست و با توجه به التهاب متغیرهای پولی و اقتصاد کشور حتی با توافق احتمالی نمی‌توان انتظار افت شدید قیمت دلار را داشت. بر این اساس همچنان باید گفت دلار نیما شاید حتی در سطوح پایین‌تر از قیمت تعادلی ارز در حال معامله است و باید در انتظار رشد نیما در آینده نزدیک بود.