آمازون چقدر مالیات داد؟ اپل چقدر؟ در ایران چطور؟

درآخرین روزهای هرسال، بحثی که توسط متخصصین و کارشناسان مدیریت مالی بازار سرمایه مطرح می شود این است که درآمدهای مالیاتی دولت (درسال گذشته) چقدر بوده است؟

اقتصاددان: امسال هم این بحث در ایران مطرح شد، و در بخشهای مختلف خبری، به آن پرداخته شد.

کلمه مالیات، گاه ما رابه یادکارتون رابین هود، وآن داروغه ناتینگهام می‌اندازد که خانه به خانه سراغ منزل فقرا می رفت وحتی از میان گچِ پایِ شکسته، یک سکه پس انداز را بیرون می کشید. مالیات ونقش آن در توسعه و مدیریت یک کشور را بایک رویکرد مقایسه ای بررسی کنیم:

یک- آمازون پارسال چقدرمالیات داد؟

در سال گذشته شرکت آمازون دو میلیارد و صد میلیون دلار به دولت فدرال مالیات پرداخت کرده است (لینک). این رقم معادل ۶ درصد ازسود شرکت بوده است.

برای اینکه یک دیدواقعی از این “عدد” داشته باشیم به ژاپن برویم ونگاهی به گزارش مالی شرکت پاناسونیک داشته باشیم. تمام جهد بلیغ مدیریت پاناسونیک با بکارگیری بیش از سیصدهزار متخصص ژاپنی، درآمدیک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلاری بوده است.

یعنی امپراطوری پاناسونیک (محصول خرد و همّت مرحوم ماتسوشیتا) با آنهمه سابقه و گذشته، تمام درآمدش کمتر از۲ میلیارد دلار‌ بوده در حالی که آمازون بیش از درآمد پاناسونیک، مالیات داده!

این سوال پیش می آیدکه پس درآمد آمازون چقدر بوده که چنین عدد بزرگی‌ را به دولت مالیات می‌دهد؟

آمازون درسال ۲۰۲۱ معادل ۳۵میلیارد دلار‌ سود داشته است!
حیرت آور است. یک شرکت، به اندازه “فروشِ” نفتِ یک کشور نفتخیز “سود” داشته است. و از قِبل این سود، دولت فدرال هم منتفع شده است.

دو – مالیات شرکت اپل

در سال گذشته شرکت اپل بیش ازهفت برابر شرکت آمازون به دولت مالیات داده است! اپل توانسته درسال گذشته بیش از ۱۴ میلیارد دلار مالیات بدهد(لینک). یعنی اپل به زندگی “هر شهروند کشورش” ۴۲ دلار کمک کرده است. به تعبیر دیگر اپل باعث شده دولت بتواندبه هر شهروند یک کشور سیصدوسی میلیون نفری ۴۲ دلار خدمات بهداشتی، آموزشی، رفاهی و… بدهد.

سه- درایران کارمندان مالیات می دهند

در بخش خبری روز دوشنبه ۲۳ اسفند گزارشی در رادیو ایران پخش شدکه خلاصه محتوای گزارش این بود:
کل درآمد مالیاتی دولت درکشور ما حدود ۵۰۰هزار میلیارد تومان است و چرا بخش مهمی از آن مالیات کارمندان (بخش عمومی و خصوصی) است؟

در بودجه ۱۴۰۱  دولت سیزدهم برای بودجه عمومی کشور درآمدهای مالیاتی ۵۲۷ هزار میلیارد تومانی را برآورد کرده است.

یعنی کل‌ درآمدمالیاتی دولت ایران (“اگر” محقق شود) در سال جدید حدود ۱۷.۵ میلیارد دلار خواهد بود.
یعنی “کل مالیات” درکشور ایران حدودا معادل مالیاتی است که دو‌ شرکت اپل و آمازون به دولت فدرال می پردازند!

ممکن است گفته شودمقایسه ایران و آمریکا در این بحث بی معناست. بله این صحیح است و هدف “مقایسه” نیست بلکه بحث، توجه به ریشه توسعه وفقر در یک کشور است.
مالیات، ستون فقرات دولت است وستون فقرات وقتی‌ معنی‌دارد که “استخوان” وجود داشته باشد. شرکتهای بزرگ، استخوانهای ستون فقرات هستند. تا استخوان وجودنداشته باشد، ثروتی تولید نخواهد شد که مالیاتی اخذ شود.
وقتی مالیات دهنده ی استخواندار وجود نداشته باشد، داروغه ناتینگهام باید برود سراغ کارمند بدبخت، و ازمیانه گچ پای شکسته یک سکه بیرون بکشد.

مالیات گرفتن ازکارمند بی معناست. مالیات از خلقِ ثروت است که معنی دارد. مالیاتی که تویوتا به دولت ژاپن می دهد معنی دارد ونه آن مالیاتی که کارمنداستانداریِ استان هیوگو می دهد

فقر

مساله اساسیِ فقر درکشور ایران، فقرِ‌ِ ناشی از نبود شرکتهای بزرگ است. شرکتهایی که در تراز بین المللی کار کنند وخلق ثروت نمایند. از مالیات ۵۲۷ هزار میلیاردتومانی کشور ایران، حدود ده درصد اش را کارمندان بایدبدهند. این یعنی چرخش فقر. من از توحقوق می گیرم و تو ازمن مالیات!

مساله اساسی درکشور ما، چراییِ شکل نگرفتن پاناسونیک، چرایی شکل نگرفتن اپل در میان ما ایرانیان است. این سوال، که چرامافقیرِ ازداشتنِ شرکتهای عظیم باقی مانده ایم، یک سوال پایه ای دربحث مالیات است.

در بحث سلطان سوشی در ژاپن به این پرداخته شدکه تا زمانی که نپذیریم سوشی هم باید سلطان داشته باشد، تازمانیکه نپذیریم فولاد هم باید سلطان داشته باشد، وبخواهیم مساله را با اعدام حل کنیم، بنگاههای بزرگ اقتصادی شکل نخواند گرفت.
(سلطان، و نه دلال. سلطان خلق ثروت می کند ولی دلال، فقط دلالی)
البته تحمل کردن سلطان،امر آسانی نیست. این را از زمان سعدی می دانیم. اینکه دولت بپذیرد حضورچندین سلطان دریک اقلیم را ، نظر شما چیست ؟

/پ