آثار مهاجرت نخبگان بر پسرفت جوامع

اخیرا مهاجرت ژن‌های هوشمند به‌عنوان یک نظریه جدید مطرح شده است. براساس این نظریه نه تنها نخبگان[۱] کشور که ثروت ملی می‌باشند از دست می‌روند بلکه پس از گذشت قرن‌ها از نظر ژنتیکی کشورهای نخبه‌پذیر (مقصد) به جوامع نخبه تبدیل خواهد شد و درصد ژن‌های هوشمند آنها به شکل گسترده‌ای افزایش می‌یابد.

اقتصاددان: لذا در زمینه تولید علم،‌ فن‌ و فنآوری همچنان پیشتاز خواهند بود. در نتیجه کشورهای نخبه‌گریز (مبدأ) روز‌به‌روز فقیرتر شده و به دلیل همین فقر، وابسته‌تر می‌شوند و تعادل جهانی با شدت بیشتری به هم می‌خورد. به عبارتی هر نخبه ای که از کشور خارج می­شود، یک ژنوم هوشمند از کشور خارج می­شود و با زندگی در کشوری دیگر و ازدواج و تولید نسل
در آن جا به تکثیر ژن های هوشمند آن کشور کمک می کند.

از آنجایی که مردم ایران زمین به عنوان افراد باهوش و بااستعداد شناخته شده اند. بنابراین بهترین سیاست، برای داشتن جمعیتی خلاق این است که با برنامه ریزی مناسب مانع از خروج جمعیت نخبه، متخصص و کارآمد از کشور شد. در حال حاضر، ضرورت دارد، موضوع حفظ، صیانت و کرامت نخبگان به‌عنوان یک پروژه ملی تعریف شود و عوامل دافعه‌زا رفع گردد.

کارشناسان سازمان بهداشت جهانی بر این باورند که فرار مغزها و نخبگان از هر کشوری فقط خروج چند نفر از کشور نیست، بلکه به معنای خروج ژن­های باهوش از مرزهای علمی هر سرزمینی است.

عوامل متعددى در بسترسازى براى فرار مغزها موثر است،حداقل دو دسته عوامل اقتصادی و اجتماعی را می‌توان ریشه‌های اصلی فرار مغزها به شمار آورد. این عوامل در وضعیت جدیدی که جهانی شدن فراروی بازار کار بین‌المللی قرار داده است از طریق گسترش پیوندها و ارتباطات میان عرضه و تقاضای کار در عرصه جهانی شدن، باعث شده که متخصصان بتوانند با سهولت بیش‌تری وارد بازار کار جهانی شوند.

در میان عوامل اقتصادی مهم‌ترین عامل، تفاوت چشم‌گیر میزان دست‌مزد متخصصان در کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه یافته است، که بیان‌گر امکان دست‌یابی به سطح رفاه و شرایط اقتصادی به مراتب بهتری برای آنان، در صورت مهاجرت آنان به کشورهای توسعه، یافته است.

در میان عوامل اجتماعی از آن‌جایی که نخبگان هر جامعه جدا از رفاه اقتصادی به آزادی‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و نیز یک چشم‌انداز با ثبات برای خانواده و فرزندان خود اهمیت زیادی می‌دهند، باید گفت کمبود آزادی‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به گونه‌ای که در بستر این آزادی‌ها، نخبگان بتوانند استعدادهای ذهنی و روحی خود را شکوفا ساخته و به عبارت دیگر نیازهای روحی خود را به خوبی برطرف سازند، از دیگر عوامل مهم مهاجرت گسترده نیروی انسانی متخصص بوده است.[۱] نخبه فردی باهوش، مستعد، خلاق، کارآفرین و دارای نبوغ فکری می­باشد که با فعالیت ذهنی خود و ایجاد نوآوری به رشد و توسعه کشور سرعت می­بخشد. نخبگان می­توانند امور را بهتر انجام داده و قدم­های موثری در رفع مشکلات محیط، جامعه و کشور خود بردارند.(موسوی، میرفضل اله- “بررسی امکان ارتقاء علمی ایران به ده کشور اول تولیدکننده علم در جهان”، مجله رهیافت، فصلنامه علمی- پژوهشی، شماره ۳۰، صص۳۰-۴۸، چاپ بیست ویکم و بیست و دوم، سال ۱۳۸۲)

/پ