کنشگری جدید غرب در قبال مساله اوکراین

در طول یکی، دو هفته گذشته، برخی اظهارنظرها و اقدامات مقامات آمریکایی و اروپایی درخصوص جبهه‌های درگیری میان روسیه و اوکراین، رنگ و بویی تازه به خود گرفته که باعث جلب نظر تحلیلگران در این باره شده است. غربی‌ها که همواره یکی از شروط ارسال و تحویل تسلیحات به کی‌یف را عدم به‌کارگیری از آنها برای هدف قرار دادن مستقیم خاک روسیه قید می‌کردند، حالا و پس از پیشروی‌های مسکو در قسمت‌های شرقی اوکراین، ظاهرا تغییر موضع داده‌اند؛ تحولی که می‌توان آن را در جهت نگرانی‌های جدی امنیتی- نظامی- دفاعی مقامات غربی و وقوع پیامدهای ناخواسته درخصوص منازعه روسیه و اوکراین مشاهده کرد.
در خارکیف چه خبر است؟
از حدود دو الی سه هفته گذشته منابع رسانه‌ای، خبر از آغاز مجدد درگیری در جبهه‌های شرقی اوکراین دادند؛ تنشی که در چندین قسمت از جمله خارکیف و دونتسک و چندین شهر دیگر در جریان است. در همین راستا روز دهم ماه گذشته میلادی، یورونیوز در گزارشی آورد که نیروهای روسیه، حمله‌ای زمینی را در نزدیکی خارکیف، دومین شهر بزرگ اوکراین در شمال شرقی این کشور ترتیب داده‌اند. این خبرگزاری گفت این حملات در حالی رخ داده که از حدود پاییز دو سال پیش، نیروهای روسی به دلیل ضدحملات ارتش اوکراین تقریبا از کل منطقه خارکیف خارج شده بودند و دیگر حملاتی از سوی مسکو به این منطقه صورت نگرفته بود، از سوی دیگر زلنسکی رییس‌جمهور اوکراین در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که روسیه موج جدیدی از اقدامات ضد‌تهاجمی را در این سمت آغاز کرده است.
اواخر اردیبهشت ماه گذشته، روزنامه واشنگتن‌پست در گزارشی آورد که حملات جدید روسیه در شمال شرقی اوکراین، باعث غافلگیر شدن سربازان اوکراینی در مواضع دفاعی خود در این مناطق و مواجهه آنها با اتفاقاتی که انتظارش را نداشته‌اند، شده است. این روزنامه آمریکایی با اشاره به مشکلاتی که ارتش اوکراین پیش از این در زمینه کمبود نیرو و تسلیحات داشته، از تشدید شکست‌ها و مشکلات آن در پی موج جدید حملات اخیر روسیه از سمت شمال و شرق اوکراین خبر داد.
غرب چه خواهد کرد؟
در همین رابطه، علی‌رغم اینکه هم پوتین اعلام کرده است که قصد تصرف خارکیف را ندارد و تنها به دنبال ایجاد منطقه حائل در این ناحیه است و هم اینکه کی‎یف نیز ادعا کرده، مسکو پیشروی چندانی نداشته و اوضاع تحت کنترل است، اما ظاهرا واقعیت‌های میدان به گونه‎ای دیگر است، به طوری که غربی‌هایی که تا امروز این اجازه را به اوکراین نمی‌دادند تا از تسلیحات اهدایی آنها به صورت مستقیم بر علیه خاک روسیه استفاده کنند یا اینکه علنا از کمک‌های مستشاری خود پرده‌برداری نمی‌کردند، حالا با نشان دادن چراغ سبز به اوکراین جهت استفاده از تسلیحات آنها در حمله به خاک روسیه نشان دادند که ظاهرا اوضاع با توجه به درگیری‌های جدید تغییر کرده است.
در همین راستا روزنامه آمریکایی پولیتیکو به نقل از سه مقام آمریکایی و دو منبع آگاه گزارش داد که دولت بایدن به دور از چشم رسانه‌ها، به اوکراین اجازه داده است که برای انجام عملیات در خاک روسیه، اما تنها در نزدیکی منطقه خارکیف از تسلیحات آمریکایی استفاده کند. یکی از مقامات آمریکایی دیگر تصریح کرده که سیاست عدم صدور مجوز استفاده از تسلیحات برای اوکراین دوربرد در جهت حمله به اهداف درون روسیه تغییر نکرده است. از طرفی بنا بر اظهارات یک مقام دیگر آمریکایی، ایالات‌متحده در چند روز گذشته تصمیم گرفته است که به اوکراین اجازه دهد برای دفاع از خود در مرز‌ نزدیک به خارکیف انعطاف داشته باشد.
علاوه بر این ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو، اواخر ماه گذشته میلادی (۳۰مه۲۰۲۴)، با حضور در نشست دو روزه غیر‌رسمی وزرای خارجه کشورهای عضو این ائتلاف نظامی در جمهوری چک، از آنها خواست تا اجازه دهند اوکراین با استفاده از تسلیحات ارائه شده از سوی اعضای ناتو به اهدافی در روسیه حمله کند. وی گفت که برخی از سنگین‌ترین درگیری‌ها در هفته‌ها و ماه‌های گذشته درست در مرز روسیه و اوکراین به وقوع پیوسته است، بنابراین او فکر می‌کند زمان آن رسیده است که محدودیت‌های اعمال شده از سوی اعضای ناتو باید به جهت توانمند‌سازی اوکراین برای دفاع از خود بازبینی شود؛ موضوعی که رییس‌جمهوری فرانسه هم به آن اشاره کرد.
امانوئل ماکرون یک روز پیش از اظهارات دبیرکل ناتو و طی سفر به آلمان و نشستی با اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، اعلام کرد: در حالی که خاک اوکراین از سوی پایگاه‌های نظامی مستقر درون روسیه مورد حمله قرار می‌گیرد، اگر ما به اوکراینی‌ها بگوییم اجازه ندارند به نقاطی که از آنها موشک پرتاب می‌شود، حمله کنند، به ویژه با اتفاقاتی که اکنون در اطرف خارکیف در حال وقوع است، چگونه می‌توانیم بگوییم که از شهرهای اوکراین محافظت می‌کنیم؟ رییس‌جمهوری فرانسه سخنان خود را با این جمله تکمیل کرد که به نظر او باید به کی‌یف اجازه داده شود تا پایگاه‌های نظامی محل پرتاب موشک‌ها و اساسا پایگاه‌های نظامی روسیه که از آنها برای حمله به اوکراین استفاده می‌شود را هدف قرار دهد. در همین راستا اواخر هفته گذشته بود که ماکرون اعلام کرد قصد تحویل چندین فروند جنگنده میراژ مدل ۵-۲۰۰۰ به کی‌یف و آموزش ۴هزار و ۵۰۰ خلبان اوکراینی را دارد.
انگلیس و آلمان هم مجوز استفاده از تسلیحات اهدایی خود به اوکراین را برای هدف قرار دادن خاک روسیه صادر کردند.
جدای از مساله حدود و ثغور استفاده از تسلیحات، از دیگر عواملی که شاهد تغییر موضع اروپایی‌ها درخصوص آن بودیم، اطلاع‌رسانی آنها درخصوص کمک‌های مستشاری به اوکراین است.
در همین رابطه آمستردام خبر داد که از اواسط ژانویه تا اواسط ماه مه سال جاری میلادی، ۳۰۰ تفنگدار دریایی اوکراینی در هلند تحت آموزش‌های فشرده با تمرکز بر عملیات آبی خاکی قرار گرفته‌اند. به گفته مقامات نظامی هلندی، این پروژه که با مشارکت مربیان نظامی از نروژ، سوئد، بریتانیا و ایالات‌متحده صورت پذیرفته، از آن جهت با تاخیر به مجلس نمایندگان هلند اعلام شده است که این احتمال می‌رفت، مطرح کردن آن می‌توانست باعث به وجود آمدن خطراتی برای دست‌اندرکاران آن شود.
از طرفی دیگر یک فرمانده ارشد اوکراین چندی پیش گفته بود اسناد و مدارکی را امضا کرده که به مربیان نظامی فرانسه اجازه می‌دهد وارد مراکز آموزشی اوکراین شوند. با این حال، امانوئل ماکرون در این باره گفت که در مورد شایعات حضور نیروهای فرانسوی در خاک اوکراین اظهار نظری نخواهد کرد.
البته مسکو نیز در این باره ساکت ننشسته و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، سه‌شنبه هفته گذشته در جریان سفر به جمهوری کنگو گفت که هرگونه مربی نظامی فرانسوی در اوکراین، یک هدف مشروع برای نیروهای مسلح روسیه خواهد بود. در همین رابطه، دمیتری مدودف، معاون شورای امنیت روسیه، حدود یک هفته پیش طی سخنانی اعلام کرد که تهدیدات هسته‌ای مسکو در برابر اقدامات ناتو بلوف نیست.
غرب به چه فکر می‌کند؟
به نظر می‌رسد در حالی که غربی‌ها کماکان برای جلوگیری از درگیری و رویارویی مستقیم با مسکو، نسخه استفاده از سلاح‌های بلندبرد را به منظور هدف قرار دادن عمق خاک روسیه برای اوکراین تجویز نمی‌کنند، اما با تغییر موضعی مهم مجوز به‌کارگیری از تسلیحات خود را حداقل در خاک روسیه در پشت جبهه شرق اوکراین برای کی‌یف صادر می‌کنند. این موضوع را می‌توان از ۳ جهت مورد بررسی قرار داد؛ نخست اینکه با نگاهی بلندمدت و استراتژیک، طرف غربی بر آن است تا با گرفتن توان روسیه در نبرد با اوکراین و مقابله غیرمستقیم با او، مانع از پیشروی‌های بیشتر و پیروزی مسکو شده و شرایط اینگونه برای کرملین رقم بخورد که سرمست از شادی پیروزی احتمالی خود، بخواهد به سوی دیگر مناطق اروپایی لشکرکشی کند.
مساله دوم این است که غرب چنین گمان می‌کند که تصرف سرزمین‌های بیشتر در اوکراین توسط روسیه باعث سنگین شدن وزنه به نفع مسکو شده و می‌تواند در گفت‌وگوهای احتمالی راجع به صلح در آینده، قدرت چانه‌زنی روس‌ها را بالاتر ببرد و شرایط را از حالت مذاکره به معامله تغییر دهد.
سومین مساله نیز چنین است که هرچند عدم اجازه استفاده از تسلیحات برد بلند اعضای ناتو به اوکراین به علت جلوگیری از جنگ رودررو با روسیه توسط کشورهای مورد نظر عنوان می‌شود، ولی ظاهرا دلیل دیگر آن موضوع «قربانی و مهاجم» است. از ابتدای منازعه روسیه و اوکراین، رسانه‌های غربی درصدد این بودند که مسکو را به عنوان مهاجمی جنایتکار و کی‌یف را به مثابه یک قربانی مظلوم جلوه دهند. بنابراین شاید بتوان اینچنین تعبیر کرد که صدور مجوز برای تسلیحات بلندبرد به جهت هدف قرار دادن عمق خاک روسیه، می‌تواند این معادله را بر هم بزند و آرایش افکار عمومی را دستخوش تغییر کند.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع