پایان متفاوت عمران خان در پاکستان؟

حوالی خاورمیانه، پاکستان امروز شاهد تحولات سیاسی عجیبی بود. در حالی که حزب مخالف عمران خان، نخست وزیر کنونی این کشور تصمیم داشت در جلسه امروز پارلمان برای برکناریش بار دیگر رای اعتماد برگزار و او را برکنار کند، نه تنها موفق به تشکیل این جلسه و برکناری عمران خان نشد بلکه به درخواست عمران خان مجلس پاکستان به طور کلی منحل شد و قرار است انتخابات زودهنگام تعیین نمایندگان پارلمان برگزار شود.

همزمان با انحلال پارلمان، دولت نیست منحل شد و تا برگزاری انتخابات پارلمان عمران خان باید دولت موقت تشکیل دهد.

خبرها نشان می‌دهد که تدابیر شدید امنیتی و نظامی در اسلام آباد پایتخت پاکستان بر قرار است و این کشور ۲۲۰ میلیون نفری هر آن ممکن است به صحنه رویارویی مخالفان و موافقان عمران خان بدل شود.

در حالی که این تحولات در عرصه سیاسی چندان عادی به نظر نمی‌رسد، اما برای خود شهروندان پاکستانی چندان غیرعادی نیست. از سال ۱۹۴۷ میلادی که جمهوری اسلامی پاکستان به استقلال دست یافته در بیشتر سال‌ها قدرت در دست نظامیان بوده است و حالا هم ارتش در انتخاب و عزل نخست وزیر نقش تعیین کننده‌ای دارد. طی حدود ۷۵ سال گذشته و پیش از عمران خان پاکستان ۲۱ نخست وزیر به خود دیده است که هیچ یک نتوانسته‌اند دوره ۵ ساله نخست وزیری خود را تکمیل کنند. هر کدام از آن‌ها به دلایل مختلف از جمله ترور، کودتای نظامی، پرونده‌های فسادمالی، عدم توانایی اداره کشور یا عدم ایجاد امنیت در کشور زودتر دوره ۵ ساله نخست وزیری را به پایان نبرده‌اند.

مرداد امسال چهارمین سال دوره نخست وزیری عمران خان ۶۹ ساله به پایان می‌رسد، اگر او بتواند از مهلکه کنونی نجات یابد و قدرت خود را تا مرداد ۱۴۰۲ حفظ کند، تنها نخست وزیر بین ۲۲ نخست وزیر پاکستان خواهد بود که دوره ۵ ساله خود را به پایان برده است.

جزئیات تلاش برای برکناری عمران خان

پارلمان پاکستان با حضور نمایندگان جناح مخالف دولت قرار بود امروز برگزار شود تا مرحله نهایی رسیدگی به طرح ارائه شده از سوی اپوزیسیون مبنی بر موافقت با عدم اعتماد به نخست وزیر پاکستان انجام شود. نخست وزیر پاکستان به تمامی نمایندگان حزب خود دستور داده بود تا به هیچ عنوان در جلسه امروز شرکت نکنند. با این حال اپوزیسیون پاکستان مدعی داشتن بیش از ۱۹۰ رای موافق با عدم اعتماد علیه عمران‌خان بودند، درحالی که برای به تصویب رساندن عدم اعتماد به نخست وزیر و انحلال دولت به ۱۷۲ رای موافق نیاز بود. مجلس این کشور از ۳۴۲ عضو تشکیل شده است.

اما به شکل غیرمنتظره‌ای جلسه سلب رأی اعتماد از نخست وزیر پاکستان به تعویق افتاد. رئیس پارلمان پاکستان از آغاز رای گیری برای سلب اعتماد از عمران خان، نخست وزیر این کشور خودداری و این کار را خلاف قانون اساسی عنوان کرد. او مدعی شد که این اقدام مخالف ماده ۵ قانون اساسی کشور است. بر اساس ماده ۵ قانون اساسی این کشور «وفاداری به دولت وظیفه اساسی هر شهروند است» و «اطاعت از قانون اساسی و قانون وظیفه [تخلف ناپذیر] هر شهروندی در هر کجا که باشد و هر فرد دیگری در حال حاضر در پاکستان.»

در این میان خبرگزاری فرانسه گزارش داد که عمران‌خان به رئیس جمهور این کشور توصیه کرده است پارلمان را منحل کند. او همچنین بعد از تعلیق جلسه پارلمان در یک برنامه زنده تلویزیونی، از مردم پاکستان خواست تا خود را برای انتخابات زودهنگام پارلمانی آماده کنند. در کمتر از ساعتی خبرگزاری دولتی پاکستان اعلام کرد که عارف علوی، رئیس جمهوری پاکستان امروز پیشنهاد نخست وزیر این کشور برای انحلال پارلمان را پذیرفته است.

خبرگزاری رویترز به نقل از وزیر اطلاع رسانی پاکستان گفته است که انتخابات پارلمانی ظرف ۹۰ روز آینده برگزار خواهد شد. به دلیل انحلال مجلس، دولت نیز منحل شده است و عمران خان موضف است تا برگزاری انتخابات پارلمان دولت موقت تشکیل دهد.

اپوزیسیون در برابر عمران خان ساکت می‌ماند؟

به گزارش اقتصاددان به نقل از بورسان   ،  این اقدام باعث اعتراض گسترده و خشم ائتلاف اپوزیسیون شده که طرح رای عدم اعتماد به دولت را ارائه کرده بود. آنها اقدام رئیس مجلس برای عدم برگزاری جلسه رای اعتماد به خان را مغایر قانون می‌دانند.

در این میان اما شخص نخست وزیر و همچنین رئیس پارلمان اقدام برای برکناری خان را نتیجه دخالت نیروهای خارجی در سیاست این کشور می‌دانند. عمران خان می‌گوید به دلیل عدم اجازه به آمریکا برای نصب سامانه ضد موشکی در خاک این کشور، سفر اخیر به روسیه و اقدامتی از این دست مورد انتقاد شدید دولت آمریکا قرار دارد.

به طوریکه اخیرا یک نامه تهدیدآمیز از سوی دولت آمریکا دریافت کرده است مبنی بر اینکه اگر با واشنگتن همکاری نکند دولتش منحل خواهد شد. ریاست مجلس پاکستان نیز که مانع از برگزاری جلسه رای اعتماد توسط اپوزیسیون شده، طرح ارائه شده را مغایر با قانون اساسی، استقلال و حاکمیت کشور دانسته است. قاسم خان سوری با مردود اعلام کردن طرح ارائه عدم اعتماد علیه نخست وزیر پاکستان اعلام کرد: به هیچ قیمتی براساس مداخله خارجی و توطئه، طرح عدم اعتماد علیه نخست وزیر پاکستان یا برکناری دولت قابل قبول نیست.

با این حال دولت آمریکا هرگونه دست داشتن در مسائل داخلی پاکستان را رد کرده است. ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، این اتهامات را رد کرد و گفت ابدا حقیقتی ندارد. او افزود: «ما از نزدیک تحولات پاکستان را دنبال می‌کنیم و به روند قانون اساسی و حاکمیت قانون پاکستان احترام می‌گذاریم و از آن حمایت می‌کنیم.»

چرا عمران خان اکثریت را در پارلمان از دست داد؟

آنطور که گاردین گزارش می‌دهد، عمران خان در سال ۲۰۱۸ از ۳۴۲ کرسی پارلمان ۱۷۶ عدد را در دست داشت. اما حالا بر اساس ادعای اپوزیسیون او در حال حاضر تنها ۱۵۲ رای دارد و در این سال‌ها ۲۲ رای را از دست داده است.

هرچند خود او معتقد است که دست آمریکا در پشت پرده برکناریش وجود دارد، اما نگاهی به عملکرد ۴ ساله او در کنار تحولات جهانی نشان می‌دهد که رسیدن به چنین نقطه‌ای چندان دور از انتظار نبوده است.

زمانی که خان در سال ۲۰۱۸ به نخست وزیری پاکستان رسید، قول داد سیاست قبیله‌ای را مختل، به فساد پایان و اقتصاد را احیا کند. اما او نتوانست در این مدت وعده‌های خود را عملی کند. با فرورفتن اقتصاد پاکستان در بحران بدهی، دو رقمی شدن تورم و کاهش ارزش روپیه در برابر دلار، او بخشی از حمایت‌های عمومی را از دست داده است.

این مشکلات کاملا ساخته عمران خان نیستند؛ مسائل جهانی، مانند افزایش هزینه‌های انرژی و کرونا نقش مهمی در بحران اقتصادی پاکستان ایفا کرده‌اند. با این حال این مسائل نافی مدیریت ضعیف خان نیست. او در مدت کوتاهی چندین بار تیم اقتصادی خود را تغییر داد و درخواست کمک مالی از صندوق بین‌المللی پول را به تأخیر انداخت. این کمک مالی ۶ میلیارد دلاری اصلاحات اقتصادی دردناکی را به همراه داشت که قیمت سوخت و برق را بیشتر افزایش داد.

در مبارزات انتخاباتی ۲۰۱۳، زمانی که خان واقعا شروع به جلب حمایت مردم کرد، خود را به عنوان یک جنگجوی ضد فساد معرفی کرد. اما در سال ۲۰۱۸، سیاستمداران فئودال قدرتمند و بسیار فاسد از او حمایت کردند تا به قدرت برسد. خان همچنین بارها از نقش پررنگ ارتش در زندگی عمومی مردم انتقاد کرده بود؛ اما ظهور او به عنوان یک قدرت سیاسی در سال ۲۰۱۸ به طور گسترده به دلیل حمایت نظامیان حاصل شد و حالا هم بسیاری اختلافات او با ارتش را عامل تلاش برای برکناریش عنوان می‌کنند.

همچنین مخالفان خان بر این باورند که او با تقلب در انتخابات در سال ۲۰۱۸ پیروز شد. در طول مبارزات انتخاباتی، سه کانال خبری در حین پخش سخنرانی‌های احزاب اصلی مخالف، قطع شد، در حالی که تجمعات حزب تحریک انصاف، حزب مطلوب خان بدون مشکل پخش شد.

زمانی که خان به قدرت رسید، هیچ کاری برای ترمیم روابط با احزاب اپوزیسیون انجام نداد، در عوض سیاستمداران برجسته مخالف را به اتهام فساد زندانی کرد. خان از آن زمان بر سرکوب بیشتر آزادی بیان و مخالفان سیاسی دست زده است. خان از سه حزب اصلی اپوزیسیون به عنوان «سه دزد» یا «سه موش» یاد می‌کند و همین رویکرد موجب شده که احزاب مخالف با وجود اختلافات با هم بر علیه خان متحد شوند.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع