موفقیت چین در شکست دادن فقر الگوی خوبی برای همگان است

فقر مشکلی است که همیشه گریبانگیر بشر بوده است و یکی از دلایل عمده آن افزایش تولیدات اقتصادی بدون توزیع مناسب ثروت است که با گسترش سرمایه داری، به یکی از بزرگترین چالش های بشریت تبدیل شده است.

اما در مورد چین، به گفته محققان یکی از راه های ریشه‌کنی فقر، احیای زندگی روستایی در این کشور بوده است.

چین از زمان اجرای اصلاحات و سیاست درهای باز خود، طبق استاندارد فعلی سازمان ملل حدود ۷۷۰ میلیون نفر را از فقر نجات داده است که بیش از ۷۰ درصد از کل جمعیت جهان را در این دوره تشکیل می دهند. از پایان سال ۱۹۷۸ تا پایان سال ۲۰۱۹، تعداد افراد فقیر در چین از حدود ۷۷۰ میلیون نفر به ۵٫۵۱ میلیون نفر کاهش یافته است که به طور متوسط سالانه نزدیک به ۱۹ میلیون نفر از فقر خارج شده اند و میزان بروز فقر در این دوره از ۹۷٫۵ درصد به ۰٫۶ درصد کاهش داشته است.

چین با تمرکز سیاست‌هایش بر توسعه انسانی و ترویج تمدن زیست محیطی و احیای زندگی روستایی تلاش دارد تا فقر را ریشه کن کند. از این رو، یکی بارزترین ویژگی عملکرد کاهش فقر در چین، جهت دهی دولت به اقتصاد اجتماعی بوده است. این موضوع به شدت با چارچوب توسعه نئولیبرالی در تضاد است. دولت چین منابع انسانی و مالی قابل توجهی را در طرح‌های کاهش فقر سرمایه‌گذاری کرده و مبارزه با گرسنگی و فقر را در اولویت قرار داده است.

از سال ۲۰۱۷، دولت های چین در همه سطوح حدود ۷۷۵ هزار کارمند دولتی را به روستاهای فقیر فرستاده اند تا از دولت های محلی در اجرای اقدامات کاهش فقر و نظارت بر پیشرفت حمایت کنند. در سال ۲۰۱۹، دولت مرکزی حدود ۱۲۶ میلیارد یوان (۱۹٫۸ میلیارد دلار) یارانه برای کاهش فقر ارائه کرد.

چین در طول چهار سال گذشته تغییرات قابل توجه و توسعه سریعی داشته است بطوری که طبق نظر جامعه شناسان روند احیای روستاها هر کسی را شگفت زده میکند.

شاید بتوان درمورد موفقیت شهرستان خودمختار باما یائو در منطقه خودمختار گوانگشی جوآنگ به عنوان یکی از همین مثال های برجسته در ریشه کنی فقر و زنده سازی محیط های زندگی روستایی نام برد.

شهرستان خودمختار باما یائو که به عنوان «زادگاه عمرهای طولانی» شناخته می شود، منطقه اصلی ناحیه گردشگری بین المللی سلامت باما در گوانگشی است.

باما یائو در روند ترویج فقرزدایی به مزیت های فرهنگی محلی و منابع گردشگری خود اکتفا کرده است. از این رو اقدامات بسیاری را برای توسعه صنعت گردشگری انجام داده و به نتایج قابل توجهی نیز در این زمینه از طریق گردشگری دست یافته است. مثلا اقامتگاه رنشو، یکی از مکان های دیدنی کلیدی در این منطقه است که در سال های اخیر به طور میانگین سالانه بیش از ۳۰۰ هزار بازدیدکننده را به خود جذب کرده است. بیش از ۴۰ خانوار زمینهای خود را برای توسعه این لژ به اشتراک گذاشته‌اند و بابت آن سود سهام دریافت می کنند و بدین شکل این اقامتگاه زمینه اشتغال بیش از ۳۰۰ روستایی را فراهم کرده است.

در نقطه دیگری واقع در استان فوجیان، روستایی با نام شیادانگ وجود دارد که ساکنان آن از طریق صنایع نوظهور و محلی روزگار می‌گذرانند.

از طرفی میتوان از طریق همکاری با دولت مرکزی، دولت های استانی، شهرداری ها، جوامع و شرکت ها توان زندگی مردم را بهبود بخشید.

اکثر کشورهای در حال توسعه میتوانند از استراتژی کاهش فقر چین الگوبرداری کنند. نکته دیگری که دولت چین در روند کاهش فقر به آن رسیده، داشتن یک برنامه کلی و استراتژی روشن است. این کشور با تاکید بر توسعه اقتصادی و اجتماعی توانسته است تا نشاط اقتصادی را بهبود بخشد و در عین حال بر ترویج علم و فناوری، آموزش و سایر ابزارهای توسعه برای احیای روستاها و مناطق فقیر نشین به موفقیت برسد.

همینطور در سطح اجرایی نیز، چین سیاست فقرزدایی را بطور دقیقی انجام داده است، و تلاش کرده تا برنامه های فقرزدایی را بر اساس موقعیت‌های خاص اجتماعی تدوین کند و در این راه از فناوری های پیشرفته‌ای مانند داده های بزرگ برای بهبود مدیریت بودجه استفاده کرده است.

عمل چین در ریشه کنی فقر نه تنها برای کشورهای در حال توسعه، بلکه برای کشورهای توسعه یافته نیز مفید واقع شده است. همانطور که مشخص است نابرابری اجتماعی میتواند به یک معضل اجتماعی تبدیل شود و در نتیجه باعث مقاومت در برابر کاهش فقر شود. از این رو دستور کار کاهش فقر مستلزم تنظیم مجدد منافع و تخصیص منابع و همچنین نیازمند اجماع سیاسی گسترده و اساسی خواهد بود.

از آنجایی که این بیماری همه گیر همچنان گریبانگیر جهانیان است و صبر آنها را آزمایش می کند، کشورها باید برای رویارویی با چالش‌های ناشی از این بیماری بیشتر آماده شوند و منافع خود را در این جهت تنظیم کنند. اگرچه وضعیت هر کشوری با کشور دیگر متفاوت است، اما رویکرد کاهش فقر دقیق چین همچنان می‌تواند تجربه ارزشمند و الهام‌بخشی را برای سایر کشورها فراهم کند.

در ایران نیز از آغاز سال جاری این رویکرد به عنوان یکی از اهداف اصلی دولت وقت تعریف شده است. هرچند کمی به لحاظ فرهنگی متفاوت‌تر ولی رویکرد اصلی جمهوری اسلامی ایران برای رفع معضل فقر در سال ۱۴۰۱، اصلاح شاخص‌ها و زیرساخت‌ها در جهت برقراری عدالت اجتماعی بوده که بخشی از آن شامل احیای زندگی روستایی و تقسیم ظرفیت های اقتصادی در مناطق کم برخوردار بوده است تا به این طریق زمینه‌ها و بسترهای ایجاد فقر و بی‌عدالتی اصلاح شود.

رئیس‌جمهور ایران در اولین جلسه شورای عالی رفاه و تامین اجتماعی در دولت سیزدهم که در اسفند ماه سال گذشته برگزار شد یکی دیگر از اقدامات لازم در راستای اصلاحات ساختاری برای رفع فقر و ارتقای وضعیت رفاهی مردم را ارتقای نقش و سهم مردم و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی در برنامه‌ریزی ها عنوان کرد و همچنین از استفاده از ظرفیت‌های نهادهای مردمی برای این منظور نام برد.