ایجاد انحصار در «تقاضا»

اگر چه مثال‌هایی از وجود «تقاضا»های بسیار نادر و اندک در سطح جهان برای برخی کالاها یا خدمات تولیدشده وجود دارند، اما به نظر می‌رسد، تاکنون دیده یا شنیده نشده است که در یک نظام اقتصادی، بخشی از دولت تمایل داشته باشد تا برای تقاضای کالا یا خدماتی معین، «انحصار» ایجاد کند. انواع انحصار در نظام‌های اقتصادی-آنگونه که در علم اقتصاد توضیح و تشریح می‌شود – همواره در سمت «عرضه» بروز و ظهور داشته است، اما حالا شاهدیم که بخشی از دولت سیزدهم و به‌طور مشخص، وزارت راه و شهرسازی تمایل دارد تا خرید سیمان و فولاد در بورس کالا را از طریق «تالار اختصاصی» – بخوانید تالاری انحصاری- و در قیمتی انحصاری انجام دهد. به گزارش «تعادل»، عرضه تور و سفرهای چند ده میلیون دلاری به فضا نمونه‌ای از عرضه کالا یا خدماتی است که مشتریان نادری دارد.

مشتریان این سفرها، علاوه بر سلامت جسم و روان، انگیزه بالا، حس و روحیه کنجکاوی و ماجراجویی باید پولدار و به عبارتی روشن‌تر ثروتمند هم باشند تا بتوانند از پس هزینه‌های حدود ۶۰ میلیون دلاری چنین سفرهایی برآیند. در نتیجه، در این قیمت، احتمالا هر چند سال یک بار، یک تقاضای موثر یا مشتری دست به نقد برای سفر به فضا وجود داشته باشد. در این حالت، این فرد متقاضی، تنها متقاضی انحصاری چنین سفری خواهد بود. اما اینکه وزارت راه و شهرسازی بخواهد یک کالای عادی و فراوان را در «قیمتی اختصاصی» و در «تالاری اختصاصی» به‌طور اختصاصی تقاضا کند و بخرد، تاکنون در هیچ نظام اقتصادی و البته در هیچ کتاب آموزش علم اقتصاد دیده و خوانده نشده است. پیدا است که در این حالت، یک رانت بزرگ قیمتی به یک متقاضی ویژه عرضه خواهد شد و پیامدهای پیدا و پنهان زیادی در پی خواهد داشت. بر اساس این گزارش، حدود یک ماه پیش وزیر راه و شهرسازی با گلایه از آنچه قیمت‌های بالای سیمان و فولاد در بورس کالا خواند، خواستار خروج این دو کالا از بورس کالا شد تا از این رهگذر هزینه‌های تولید مسکن دولتی در چهارچوب وعده تولید ۴ میلیون مسکن در ۴ سال کاهش یابد. در مقابل اما وزیر امور اقتصادی و دارایی و همچنین رییس سازمان بورس با رد این مساله اظهار کردند که بورس شفاف‌ترین مکانیسم برای معاملات است و مزایای بورس کالا را برشمردند. اما با پافشاری مسوولان وزارت راه، بازار سرمایه پذیرفت که تغییراتی را در شیوه قیمت‌گذاری این دو کالا پیگیری و اعمال کند. حالا اما یکی از مسوولان نزدیک به وزارت راه و شهرسازی پیشنهاد کرده است که برای عرضه این دو کالا به پروژه نهضت ملی مسکن، تالاری اختصاصی راه‌اندازی شود تا در نبود متقاضیان دیگر، مسوولان پروژه یادشده در قیمت پایه این مصالح را بخرند.

   تاسیس تالار اختصاصی؟

به گزارش اقتصاددان به نقل از تعادل ،  محمدرضا اسماعیلی، رییس صندوق ملی مسکن، در تشریح پیشنهاد مجموعه وزارت راه و شهرسازی و صندوق ملی مسکن به سازمان بورس برای عرضه اقلام ساختمانی خارج از ساز و کار بورس کالا اظهار کرد: برای اینکه همزمان فرایند خرید مصالح شفاف باشد و هم اینکه بتوانیم آن را در فرایند وزارت اقتصاد دنبال کنیم، موضوعی که به‌طور مشخص آن را دنبال می‌کنیم؛ تاسیس تالار اختصاصی برای عرضه مصالح مورد نیاز در پروژه نهضت ملی مسکن است که در آن تالار صندوق تنها خریدار باشد و به تنهایی خرید را انجام دهد. وی در گفت‌وگو با ایلنا با بیان اینکه قیمت پایه سیمان و فولاد باید به صورت جداگانه در این تالار مورد بازنگری قرار بگیرد، گفت: به هر حال باید بپذیریم که بورس کالا نهادی است که قیمت‌گذاری‌ها در آن توسط تولیدکنندگان آن کالای در حال عرضه انجام می‌شود بنابراین قیمت به نفع مصرف‌کننده نهایی جمع‌بندی نمی‌شود. رییس صندوق ملی مسکن تاکید کرد: باید فرایند قیمت پایه در بورس کالا را اصلاح کنیم چراکه ابهاماتی در آن وجود و نشانه اینکه در ۶ ماهه اول، در ماه‌هایی قیمت جهانی مس و فولاد در دنیا کاهنده بود اما در کشورمان قیمت این کالا فزاینده بوده و در سه ماه اول ۱۴۰۲ تا ۳۰ درصد با کاهش قمیت جهانی مواجه بودیم اما روند قیمت‌ها در داخل کشور رو به افزایش بوده است.

این روند نشان می‌دهد که قیمت‌‌ها در بورس کالا حتی با کاهش قیمت‌های جهانی هم کاهش پیدا نمی‌کند هر چند که هر زمان قیمت جهانی افزایش پیدا می‌کند، قیمت‌ها در بورس کالا بالا می‌رود اما وقتی قیمت جهانی رو به کاهش است در ایران این ارقام پایین نمی‌آید. ‌ اسماعیلی ادامه داد: مساله ما مردم است و در نهایت سیمان و فولاد را برای مردم استفاده می‌کنیم و مصرف‌کننده نهایی آن مردم هستند از این رو به دنبال این هستیم که قیمت‌ نهایی این اقلام را برای مردم کاهش دهیم آن هم برای قشر کم درآمد که مخاطب هدف پروژه نهضت ملی مسکن هستند. وی افزود: درخواست ما از سازمان بورس این است که نحوه تعیین قیمت پایه را به صورتی بازنگری کند که قیمت به نفع مصرف‌کننده تنظیم شود. وزارت راه و شهرسازی یک نهاد مردم محور است و قرار بر این است که پروژه‌های عمرانی را برای مردم به اجرا برساند و از بازنگری قیمت پایه سیمان و فولاد و کاهش هزینه تمام شده ساخت مسکن نفع شخصی نمی‌بریم که به دنبال قیمت‌های مقرون به صرفه برای افزایش سود باشیم. رییس صندوق ملی مسکن درباره سازو کار تالار اختصاصی عرضه نهاده‌های نهضت ملی مسکن گفت: سازو کار آن می‌تواند به صورت حواله باشد.

در این تالار برای پیمانکار مبتنی بر نیاز آن در طول سال به فولاد و سیمان حواله می‌گیریم و هم می‌توانیم حواله بزرگ را خریداری کنیم و اصل محصول را نزد کارگزاری خودمان نگهداری کنیم که طبق توافقی که در شورای عالی مسکن شده و در فرایند تصویب قرار دارد، بنیاد مسکن به عنوان کارگزار صندوق ملی مسکن معرفی خواهد شد. محصول را می‌توانیم در انبارهای بنیاد در سراسر کشور نگهداری کنیم و تنها پیمانکارانی که در پروژه نهضت ملی مسکن مشغول به کار هستند وقتی که به فولاد و سیمان نیاز پیدا می‌کنند، از این منابع استفاده کنند.  وی ادامه داد: تاکید بر این است که صندوق تنها خریدار در تالار باشد که قیمت آن بالا نرود و فرایند تالار تنها این کمک را می‌کند که قیمت پایه معین شود و میزان خرید و تخصیص شفاف باشد. تاکید می‌کنم تنها خریدار در این تالار باید صندوق ملی مسکن باشد چراکه اگر انبوه‌سازان دیگری وارد شوند قیمت‌ رقابتی و در نهایت قیمت اقلام بالا می‌رود و نمی‌توان هزینه‌های ساخت نهضت ملی مسکن را کاهش دهیم. در واقع هدف از راه‌اندازی تالار اختصاصی این است که صندوق مسکن بتواند با قیمت پایه نیاز نهضت ملی مسکن را تامین کند. اسماعیلی در پاسخ به اینکه این فرایند چه تفاوتی با خرید مستقیم با تولید‌کنندگان دارد، اظهار کرد: اول اینکه تمام این مصالح مورد نیاز در یک محل خریداری می‌شود و دوم اینکه این عملیات به صورت تجمیع شده برای عموم مردم شفاف خواهد بود و برای همه، چه انبوه ساز چه مدیران و چه مردم شفاف خواهد بود که صندوق در یک بازه زمانی مشخص چه میزان سیمان و فولاد برای ساخت‌ واحدهای مسکونی نهضت ملی خریداری کرده است بنابراین هم میزان خرید و تامین مصالح و هم میزان پیشرفت پروژه برای عموم قابل مشاهده خواهد بود. رییس صندوق ملی مسکن در پاسخ به اینکه چه ضمانتی وجود دارد این محصولات وارد بازار آزاد نشود، تاکید کرد: این عرضه به پیمانکاران مبتنی بر صورت وضعیت پیشرفت فیزیکی و ریالی انجام خواهد شد. این پرداخت به‌طور دقیق صیانت می‌شوند تا پیمانکاران مجبور به استفاده از این اقلام در پروژه نهضت ملی مسکن شوند و اساسا پیمانکار اول خرج می‌کند و بعد تخصیص‌ها را دریافت می‌کند از این رو این پول نمی‌تواند از پروژه خارج شود.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع