ابهام در آینده استارتاپ‌های کشاورزی در محیط بسته

با وجود اینکه طی چند سال اخیر شاهد ورود صدها میلیون دلار به استارتاپ‌های کشاورزی در محیط‌های بسته در سراسر دنیا بوده‌ایم، برخی کارشناسان در سودآوری این الگوهای نوین کشاورزی تردید دارند.

در یک گلخانه پُرنور، در فاصله حدود یک ساعتی از دالاس، کارگران با کلاه و دستکش، نشاء‌های کاهو و سبزیجات دیگر را در ظروف پلاستیکی کوچک که صدها هزار عدد از آنها تا سقف انبار شده‌اند، قرار می‌دهند. چند هفته بعد، وقتی سبزیجات به اندازه کامل رشد کردند، برداشت شده، بسته‌بندی می‌شوند و ظرف ۴۸ ساعت به فروشگاه‌های اطراف ارسال می‌شوند.

به گزارش اقتصاددان به نقل از تجارت نیوز  ،   اینجا ادن گرین تکنولوژی (Eden Green Technology) است. این شرکت یکی از آخرین و جدیدترین فعالان حوزه تولید محصولات کشاورزی با کاشت در فضای سربسته است که به دنبال تولید مداوم محصولات تازه در تمام طول سال هستند. این شرکت دو گلخانه دارد و قرار است دو گلخانه دیگر نیز احداث کند. هدف این شرکت، تولید محصولاتی است که در برابر تغییرات آب و هوایی ایمن هستند و علاوه بر این، از آب و زمین کمتری استفاده می‌کنند.

اما پرسش اساسی اینجاست که آیا این شرکت و سایر شرکت‌هایی که در زمینه تولید محصولات کشاورزی در فضای سربسته فعالیت می‌کنند، می‌توانند در نهایت به موفقیت دست یابند؟

شرکت پلنتی آنلیمیتد (Plenty Unlimited) مستقر در ایالت کالیفرنیا امسال تابستان عملیات ساخت تأسیسات ۳۰۰ میلیون دلاری خود را آغاز کرد. همچنین سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای کروگر (Kroger) نیز اعلام کرده که بیشتر به سراغ محصولات حاصل از کشاورزی عمودی خواهد رفت.

در همین حال، دو شرکت کشاورزی داخلی که سرمایه‌ جذب کرده بودند یعنی آیروفارمز (AeroFarms) و اپ‌هاروست (AppHarvest) درخواست اعلام ورشکستگی درخواست دادند. یک شرکت هم با پنج سال سابقه فعالیت در دیترویت به نام پلنتد دیترویت (Planted Detroit)، تابستان امسال به دلیل مشکلات مالی تعطیل شد.

چنین خبرهای ناخوشایندی در این صنعت، جیکوب پورتیلو را که یکی از اعضای تیم ادن گرین است، ناراحت نمی‌کند. او سرپرست تیم پایش سلامت گیاهان است و بر آبیاری، مواد مغذی و سایر عوامل مرتبط با نیازهای محصول نظارت می‌کند.

آقای پورتیلو می‌گوید: «اینکه برخی شکست می‌خورند و برخی موفق می‌شوند، در هر حوزه‌ای از فعالیت رخ می‌دهد، اما به طور خاص برای ما، فکر می‌کنم با توجه به الگوی پایداری که اجرا می‌کنیم، ما به همراه سایر رقبایی که چنین الگویی را در پیش گرفته‌اند، به موفقیت خواهیم رسید.»

کشاورزی در محیط سربسته چیست؟

کشاورزی در محیط سربسته که گاهی کارشناسان آن را «کشاورزی محیط کنترل شده» می‌نامند، به پرورش انواع محصولات گیاهی در محیطی سربسته و تحت نظارت اطلاق می‌شود.

روش‌های مختلفی برای کشاورزی در محیط سربسته وجود دارد؛ کشاورزی عمودی (vertical farming) به معنای انباشتن گیاهان از کف تا سقف محیط سربسته، اغلب تحت نور مصنوعی و قرار دادن ریشه در آب غنی از مواد مغذی است.

استفاده از گلخانه‌هایی در مقیاس صنعتی، قرار دادن محیط رشد گیاه در انبارهای بسیار بزرگ و استفاده از ربات‌های ویژه برای مکانیزه کردن بخش‌هایی از فرایند کشاورزی از جمله سایر اقداماتی است که شاید در کشاورزی در محیط سربسته صورت ‌گیرد.

دیدگاه‌های متضاد درباره کشاورزی در محیط بسته

طرفداران کشاورزی در محیط سربسته می‌گویند این شیوه از آب و زمین کمتری استفاده می‌کند و این امکان را می‌دهد تا محصولات کشاورزی در فاصله‌ای نزدیک‌تر به مصرف‌کنندگان کشت شوند و در نتیجه، هزینه حمل‌و‌نقل هم کاهش می‌یابد.

همچنین این الگوی کشاورزی، راهی برای محافظت از محصولات در برابر شرایط جوی نامساعد ناشی از تغییرات آب و هوایی به شمار می‌رود. این شرکت‌ها اغلب محصولات خود را به عنوان محصولی عاری از سموم تبلیغ می‌کنند و البته معمولاً از عنوان «ارگانیک» برای بازاریابی آنها استفاده نمی‌شود.

اما منتقدان این پرسش را مطرح می‌کنند که عملیاتی که نیاز به صرف انرژی زیاد برای تولید نور مصنوعی دارد، واقعا تا چه حد پایدار است و اینکه پرداخت هزینه این انرژی می‌تواند سودآوری را غیرممکن کند.

تام کیمرر (Tom Kimmerer)، یک فیزیولوژیست گیاهی و استاد دانشگاه کنتاکی است که پژوهش درباره کشاورزی در محیط سربسته را در کنار تحقیق در مورد رشد گیاهان در فضای باز و داخل ساختمان‌ها پیگیری کرده است. او می‌گوید در ابتدا در مورد شرکت‌های استارتاپ کشاورزی عمودی، به ویژه آن‌هایی که به شدت به نور مصنوعی وابسته هستند، با خودش فکر می‌کرد که همه این شرکت‌ها به دلیل هزینه‌های سنگین انرژی دیر یا زود با شکست روبرو می‌شوند.

البته فعالان این صنعت، بالا بودن هزینه‌های انرژی را قبول دارند. برخی از شرکت‌ها در تلاش‌اند تا این هزینه‌ها را با اتکا به انرژی خورشیدی کاهش دهند که به گفته آن‌ها در راستای فعالیت پایدار و دوستدار محیط زیست هم هست. حتی آن‌هایی که بیشترین وابستگی را به نور مصنوعی دارند که از انرژی‌های تجدیدپذیر نیست، ادعا می‌کنند که می‌توانند با تولید حجم بالایی از محصولات در تمام طول سال، سودآور شوند.

اما کیمرر فکر می‌کند راه‌های بهتری برای تأمین مواد غذایی محلی و گسترش فصل رشد وجود دارد و آن هم چیزی نیست جز کشت گیاه در فضای باز. او به مزرعه الموود استاک (Elmwood Stock) خارج از لکسینگتون در ایالت کنتاکی اشاره می‌کند که با استفاده از ابزارهایی مانند گلخانه‌های بزرگ که سازه‌ای شبیه طاق ایجاد می‌کنند، می‌تواند در تمام سال گوجه فرنگی و سبزیجات تولید کند.

او بر این باور است که سرمایه‌گذاری‌هایی که به سمت الگوهای جدیدتر کشاورزی در محیط سربسته سرازیر می‌شود، بهتر است صرف راه‌حل‌های عملی برای کشاورزان فضای باز، مانند ربات‌های ویژه پاشیدن سم یا حتی راه‌حل‌هایی برای شرایط آب و هوایی مانند یارانه به کشاورزان برای اتخاذ شیوه‌هایی برای احیاء زمین شود.

دردسرهایی محیط بسته

انتقال کشاورزی به داخل ساختمان‌ها می‌تواند برخی مشکلات مرتبط با آفات را حل کند، اما مشکلات جدیدی ایجاد می‌کند. هانا بوراک، اکولوژیست متخصص در مدیریت آفت در دانشگاه ایالتی میشیگان می‌گوید: «به دلیل عدم حضور شکارچیان طبیعی برخی حشرات مثل شته‌ یا کنه عنکبوتی در فضای بسته، در صورت عدم رسیدگی درست، این موجودات ممکن است به شدت تکثیر شوند.

او می‌گوید: «اگر محیط ایده‌آل برای گیاهان ایجاد کنید، در بسیاری از موارد، محیط خوبی را نیز برای رشدونمو آفات آن‌ها ایجاد می‌کنید.»

شرکت‌های کشاورزی در محیط سربسته با این گفته مخالفند و بر حفظ دقیق موازین بهداشتی تاکید دارند؛ به عنوان مثال، ادن گرین در وبسایت خود به وجود «شرایط آزمایشگاهی» در مراکز خود اشاره می‌کند و می‌گوید کارگران به طور مداوم بر  وضعیت گلخانه‌ها نظارت می‌کنند تا هر آفتی را بلافاصله شناسایی کنند. آنها همچنین می‌گویند مزارع عمودی در واقع نیاز به سموم کمتری نسبت به مزارع روباز دارند و تأثیرات زیست محیطی کمتری نیز به همراه دارند.

فرصتی جذاب با انبوهی از مشتاقان

اوان لوکاس، استادیار مدیریت ساخت در دانشگاه میشیگان  شمالی که طراحی صحیح زیرساخت‌ها برای مزارع کشاورزی در محیط سربسته را تدریس می‌کند، نگران دگرگونی آنچنانی در این صنعت نیست. او گفت برخی از شرکت‌ها ممکن است در مقیاس‌دهی مشکل داشته باشند، و دلیلش نیز مشکلاتی است که به بهره‌برداری از فضاهایی که لزوماً به طور خاص برای کشاورزی داخلی ساخته نشده‌اند، مربوط می‌شود.

او می‌گوید: «فکر می‌کنم خیلی‌ها فرصت موجود در این حوزه را دیده‌اند و سعی کردند بسیار سریع انبوهی از کارها را در این زمینه انجام دهند.»

چندین شرکت فعال در زمینه کشاورزی در محیط سربسته می‌گویند در مسیر درستی و مطلوبی قرار دارند. مدیرعامل ادن گرین می‌گوید شرکتش راهی پیدا کرده که تا جایی که ممکن است از نور طبیعی برای گیاهان استفاده شود. مدیرعامل شرکت پلنتی می‌گوید سیستم روشنایی شرکت به قدری کم‌مصرف و کارآمد است که به سوددهی شرکت می‌انجامد. مدیرعامل شرکت سویل ارگانیک نیز می‌گوید کشت در خاک داخل ساختمان موجب می‌شود محصول بهتری نسبت به شرکت‌هایی که در آب کشت می‌کنند، تولید شود.

سال گذشته پلنتی سال گذشته خیلی خبرساز شد. در آن زمان، فروشگاه‌های زنجیره‌ای والمارت در یک دور سرمایه‌گذاری مبلغی ۴۰۰ میلیون دلاری به این شرکت تزریق کرد که هدفش واردکردن محصولات پلنتی به فروشگاه‌های والمارت بود.

آیا واقعا این شرکت‌ها سودآور هستند؟

اما کورت کاوینگتون یکی از مدیران ارشد شرکت سرمایه‌گذاری اگ‌امریکا لندینگ (AgAmerica Lending) است که روی استارتاپ‌های حوزه کشاورزی سرمایه‌گذاری می‌کند. او می‌گوید به عنوان یک موسسه سرمایه‌گذاری خصوصی حوزه کشاورزی، هنوز متقاعد نشده است که عملیات کشاورزی در محیط سربسته می‌تواند سودآور و پایدار باشد، مگر در مواردی که خرده‌فروشان بزرگ و گلخانه‌ها به همکاری با یکدیگر بپردازن، مانند همکاری والمارت و پلنتی، یا جایی که کمک‌هزینه‌هایی از سوی دولت برای عملیات مزرعه عمودی و شهری که به جامعه سود می‌رسانند، به عنوان نوعی سرمایه‌گذاری خطرپذیر سودمند برای جامعه اعطا شود.

او می‌گوید: «با توجه به اینکه این کسب‌وکارها به شدت سرمایه‌بر هستند، تصور سودآوری آنها دشوار است.»