ردپای حقوقی‌ها در ریزش بازار سرمایه

از میانه مردادماه امسال و شروه ریزش شاخص کل بورس،سهامداران حقیقی که همان مردم عادی و صاحبان پس اندازهای خرد هستند،شاهد از بین رفتن روزمره دارایی خود بوده اند و تمامی وعده ها درباره بهبود وضعیت نیز به جایی نرسیده است؛اکنون و با گذشت چندماه از آغاز ریزش بازار،به تدریج مستنداتی در حال انتشار است که نشان میدهد تخلفات برخی از شرکت های حقوقی و شبه دولتی،تاثیر زیادی در مشکلات کنونی بازار داشته است.

به گزارش اقتصاددان به نقل از اسکناس ، نمونه‌ای از تخلف یک شرکت حقوقی نزدیک به دولت فروش ۴۰۰۰میلیاردتومانی در سقف قیمتی، خرید ۸۰۰میلیاردی در کف بوده است؛البته این تنها یک نمونه از اقداماتی بوده که مصداق ضربه زدن به سرمایه مردم به حساب می آید.

دولت میزبان خوبی نبود و پشت مردم را در بورس خالی کرد

عضو ناظر شورای‌عالی بورس با بیان اینکه شرکتهای حقوقی منتظر برخورد محکم مجلس و دستگاه قضایی باشند، گفت: بانکهای زیرمجموعه وزارت اقتصاد درآمد قابل‌توجهی از بازار سرمایه کسب کرده‌اند اما آیا به‌میزان کافی از بازار حمایت کرده‌اند؟ محسن علیزاده ، با اشاره به رویکرد مجلس شورای اسلامی یازدهم نسبت به بازار سرمایه گفت: بازار سرمایه یک فرصت طلایی برای جهش تولید است و می‌تواند واحدهای مولد را جهت‌دهی و پولهای سرگردان موجود در بازارهای موازی و مخرب اقتصاد را جذب کند، از طرف دیگر بازار سرمایه می‌تواند یک  تهدید جدی برای اقتصاد باشد چراکه با از بین رفتن اعتماد سرمایه‌گذاران، منجر به خروج سنگین پول و جهش قیمتی در بازارهای موازی شود، همین اتفاقی که در نیمه اول سال  شاهد آن بودیم.وی افزود: از روز اول به‌دنبال این بودیم که بازار رشد عقلایی را پیدا و به رشد تولید کمک کند، بر همین اساس جلسات مجلس با مدیران وزارت اقتصاد و سازمان بورس آغاز شد. زمانی که رشد بورس شدت گرفت تذکرهای مجلس به سازمان بورس نیز شروع شد. رشدی که در تیر ماه داشتیم مثل این بود که یک هواپیما از باند خارج شده و در حال پرواز به‌شکل عمودی است و بالاخره زمانی این روند معکوس خواهد شد، امروز ظاهراً همان اتفاق در حال رخ‌دادن است.این نماینده مجلس در پاسخ به این سؤال که رشد بورس در نیمه اول سال تا چه‌حد ناشی از دعوتها و اطمینان‌دهی مسئولان دولتی بوده است، گفت: در زمانی که لازم بود عرضه کمتر باشد آبشاری عرضه صورت می‌گرفت و زمانی که باید عرضه انجام شود شاهد بودیم که شرکتها فروش سهام انجام نمی‌دهند، به هر حال مردم اعتماد کردند و تصور آنها این بود که یک حمایت مطلق انجام خواهد شد و در صورت کاهش قیمت، دولت این ضرر را جبران خواهد کرد.وی با بیان اینکه از سوی دیگر بخشی از مردم بدون آموزش لازم وارد بازار سرمایه شده‌اند، گفت: در ابتدا سرمایه‌های مردم باید به شرکتهای سبدگردان و صندوقهای  معتبر سپرده می‌شد.علیزاده، با تصریح به اینکه ناهماهنگی بین دستگاههای دولتی باعث شروعِ سقوط شاخص بورس بود، گفت: تحقیقات ما در کمیسیون اقتصادی مجلس نشان می‌داد اختلاف صورت‌گرفته بین وزارت اقتصاد و وزارت نفت برای عرضه صندوق پالایشی یکم ناشی از عدم اطلاع کافی بود و زمانی که هماهنگی صورت گرفت عملاً اعتماد مردم از بین رفته بود.عضو شورای‌عالی بورس گفت: دولت بیش از نیاز کسری بودجه خود را تأمین کرده است، علاه بر این بسیاری از بانکهای حاضر در بازار سرمایه عملاً ورشکست بودند و بدهی‌های آنها بسیار بیشتر از دارایی‌ها و سرمایه آنها بود اما با توجه به رخدادهای نیمه اول سال این بانکها از ورشکستگی خارج شدند و به‌عنوان بنگاههای عظیم مشغول فعالیت هستند.وی افزود، دولت باید سرمایه‌های سرگردان واردشده به بورس را به‌سمت واحدهای تولیدی هدایت می‌کرد، بر این اساس از فرصت بورس استفاده نشد و به تهدید تبدیل شد. در بعضی مواقع دولت با عدم ورود سریع به تحولات بازار سرمایه نتوانسته است مانع از وقوع تخلفات شود.علیزاده با ابراز اینکه برای کمیسیون اقتصادی محرز شده است که برخی شرکتهای حقوقی در مقطعی دست به فروشهای خارج از قاعده و بیش از حد زده‌اند،‌ گفت: بر این اساس درآمدهای  بسیار خوبی از بازار سرمایه کسب کرده‌اند، به عنوان مثال یک شرکت حقوقی نزدیک به دولت در مدت ۲۰ روز ۴۰۰۰میلیارد تومان فروش داشته است. هرچند وزارت اقتصاد به این موارد نقد داشته است اما در دوره اخیر که شرکتها ملزم به بازارگردانی شده‌اند، شرکت مذکور تنها ۸۰۰میلیارد تومان خرید داشته است، ‌آن هم در شرایطی که قیمتها تقریباً یک‌سوم شده است.وی با اشاره به عدم عرضه شرکتها در میانه موج صعودی بازار اضافه کرد: یک شرکت دیگر هم سهام خود را در اوج قیمتی در ۲۳ مرداد ماه هر سهم به‌قیمت حدود ۳۲۰۰ تومان فروخته است و امروز همان سهم را به زیر ۱۰۰۰ تومان خریداری می‌کند.عضو ناظر شورای‌عالی بورس گفت: سازمان بورس از ابزارهایی که در اختیار داشته است، در زمان خاص و بموقع به‌نحو صحیح استفاده نکرده است. کاهش دامنه نوسان و افزایش حجم مبنا از ابزارهای در اختیار سازمان بورس هستند. کاهش دامنه نوسان می‌توانست جلوی ریزش بیشتر شاخص و ارزش سهام را بگیرد.علیزاده یادآور شد: در زمان شهادت سردار سلیمانی دامنه نوسان تغییر کرد و از ریزش بازار و افت شاخص جلوگیری شد، در زمان آقای شاپور محمدی به‌خوبی از این ابزار استفاده شد، در برهه شروع رشد بورس در ابتدای سال نیز قرار بود از این ابزار استفاده شود که در نهایت منجر به استعفای رئیس وقت سازمان بورس شد.عضو کمیسیون اقتصادی افزود: بنده در شورای‌عالی بورس تنها عضو ناظر هستم و حق رأی ندارم. در زمانی که دوستان به‌موقع از این ابزار استفاده نکرده‌اند ترک فعل کرده‌اند. بر اساس دستورالعمل اخیر رئیس قوه قضائیه دوستانی که به وظایف خود در قبال بورس عمل نکرده‌اند می‌توانند مجازات شوند، چرا که به سرمایه مردم آسیب رسیده است. دولت میزبان خوبی برای سرمایه‌های مردم نبود،‌ عموم مردم به ورود به بازار سرمایه دعوت شدند اما در نهایت پشت مردم در بورس خالی شد. مردم پول جیب خود، طلای همسران، خانه و اتومبیل خود را فروخته وارد بورس شدند اما حالا متضرر شده‌اند، درست است که بورس بالا و پایین دارد اما نه تا این حد!عضو ناظر شورای‌عالی بورس گفت: امروز میزان خرید و فروش و عملکرد حقوقیها مشخص است و کسی نیاید ظاهر حق‌به‌جانب بگیرد، حقوقی‌ای که سهام خود را در سقف قیمت به‌صورت آبشاری فروخته است و امروز با یک‌سوم قیمت شدن مقداری خرید می‌کند کار خاصی انجام نداده است. بانکهای زیرمجموعه وزارت اقتصاد درآمد قابل‌توجهی در بازار سرمایه کسب کرده‌اند، حالا باید پاسخ دهند در دوران ریزش چه عملکردی داشته‌اند. این حق سهام‌داران است که بدانند حقوقیها چه عملکردی داشته‌اند. دوستان با ارائه آمارهای کاذب قیافه حق‌به‌جانب نگیرند چراکه معلوم نیست ضررهای مردم چگونه به آنها تحمیل شد.

شرکتهای حقوقی متخلف منتظر برخورد محکم مجلس و دستگاه قضایی باشند

علیزاده تصریح کرد: در مجلس موضوع مذکور (تخلفات شرکتهای حقوقی و فروشهای آبشاری در زمان التهاب بازار سرمایه) توسط هیئت رئیسه اعلام شده است و اگر حقوقیها به این شکل ادامه دهند پیرو جلسه همکاران ما با مسئولان ارشد دستگاه قضایی حتماً با آنها برخورد سلبی صورت خواهد گرفت.وی در پاسخ به مستندات این اظهارات گفت: بنده از طرف مردم عضو شورا شده‌ام، اگر مستندات نهایی شود به‌طور حتم آنها را افشا خواهیم کرد.این عضو کمیسیون اقتصادی در واکنش به استدلال حقوقی‌ها که “خود ما سهام‌دار حقیقی داریم” گفت: ‌این‌که نظارت و مراقب نشده است یک موضوع اصولی است و نقد پایه‌ای می‌باشد و قیمتهای عرضه‌های اولیه به‌درستی انجام نشد و این رشد کاذب تحمیل شد، از سوی دیگر باید اعلام شود حقوقی‌ها در ۲ ماه اخیر چه‌سودی از بازار برده‌اند و حداقل ۳۰ درصد این سود را برای جبران جمع‌کردن سهام لحاظ کنند.

تعداد نهادهای مالی حرفه‌ای  در بازار اندک است

همچنین فرزاد نبی‌زاده رضائیه کارشناس بازار سرمایه ، در مورد مهم‌ترین دلایل ریزش شاخص بورس تهران در روزهای اخیر گفت: یکی از مهم‌ترین دلایل این است که  بورس ایران کارآ و باثبات نبوده است. همچنین  زیرساخت‌های موجود در بازار حرفه‌ای نبوده، بنابراین توان رشد شاخص به گونه‌ای که در تابستان اتفاق افتاد را نداشته است، بنابراین شاهد روند اصلاحی و بعد از آن ریزش بازار بودیم.وی افزود: یک ایراد مهم در بازار سرمایه این است که تعداد نهادهای مالی حرفه‌ای  در بازار اندک است و فرهنگ  سرمایه گذاری در بازار سرمایه از طریق این نهادها هنوز نهادینه نشده است.کارشناس بازار سرمایه همچنین در مورد این که گفته می‌شود، تازه‌واردان بازار سرمایه به روش سرمایه‌گذاری غیرمستقیم وارد شوند، گفت: یکی از مشکلات اصلی بازار کنونی سرمایه ضعف فرهنگ سهامداری است که در این شرایط مدیریت در بازار سخت است، چون فشار  سهامداران حقیقی و خرد برای فروش سهام در بازار زیاد است و شاهد رفتارهای هیجانی و غیر حرفه‌ای هستیم.نبی‌زاده همچنین گفت: زمانی سهامداران به صورت نابه سامان رفتار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که شناخت کافی از بازار ندارند و بنابراین رفتار هیجانی بیشتر شده و مشکلات بازار پررنگ خواهد شد.به گفته وی از مهم‌ترین راهها برای تقویت و حرفه‌ای شدن بازار سرمایه این است که تعداد و اندازه صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سبدگردان‌ها، ‌ شرکت‌های رتبه‌بندی و شرکت‌های تأمین سرمایه زیاد شود، در حالی که تعداد این نهادهای مالی اکنون  کم و در مقیاس کوچک  فعالیت می‌کنند و نمی‌توانند به تناسب بازار فعالیت کنند.مدیرعامل کارگزاری دلیران پارس اظهار داشت: در حال حاضر  متاسفانه  حجم منابع صندوق‌ تثبیت بازار نیز همخوانی لازم  را با اندازه بازار سرمایه  نداشته و در سه ماه اخیر بدون برنامه وارد بازار شد و منابع صندوق که ۷۰۰ میلیارد تومان بود، خرج شد، اما تأثیری در بازار نداشت. همچنین صندوق توسعه بازار هم مسئولیت مشخصی نداشته است و رسالت آن برای ما مشخص نیست و در حال حاضر عملکرد آن در کمک به شرایط بازار و اصلاح آن هم اطلاع رسانی نشده است.نبی‌زاده همچنین گفت: در کشورهایی مانند ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و اندونزی صندوق تثبیت بازار وجود دارد که در مواقع بحرانی وارد عرصه شده و از ریزش قیمتها  جلوگیری می‌کنند، اما در آن کشورها گستره صندوق تثبیت  متناسب با  اندازه  بازار بورس آن کشورها است و بعضا دارای ردیف بودجه  عمومی هستند و در مواقع بحران می‌توانند ایفای نقش کنند.

ع