دانسته های دنیای بورس

 ریسک سهم

شما باید در میان سهام مختلف موجود در یک صنعت مشخص، سهمی را برگزینید که ریسک کمتری داشته باشد.

معمولا بعضی از شرکت‌ها به‌دلیل عملکرد مدیریتی خوب سوابق درخشانی برای خود به‌وجود آورده‌اند، این شرکت‌ها در قیمت سهم، در EPS یا پیش‌بینی سود سهم، در طرح‌های توسعه و افزایش سرمایه سهم و در تعدیل مثبت و یا منفی سهم صادقانه عمل کرده و عملکرد آنها به هدف دستکاری در قیمت سهم نیست.

این شرکت‌ها تمام تلاش خود را بکار می‌گیرند تا سهامداران دچار ضرر و زیان نگردند و اگر سوابق ده سال قبل آنها را مرور کنید رشد تدریجی بدون نوسان‌های شدید مثبت و منفی را می‌بینید.

برعکس، بعضی شرکت‌ها که تعداد آنها در بورس ما کم هم نیست دستکاری در قیمت، اعلام EPS‌ های غیر واقعی، تعدیل مثبت یا منفی‌های غیر واقعی به منظور متضرر ساختن سهامداران خرد و جمع کردن سهم و یا برعکس فروش سهم و فرار از سهم است.

بنابراین در میان سهام‌های یک صنعت سهمی را انتخاب می‌کنیم که ریسک آن کم باشد.

اختیار فروش تبعی چیست؟

اختیار فروش جزء ابزارهای بازار مشتقات است. لازم به ذکر است که ابزار بازار مشتقه جزو ابزار پوشش ریسک می‌باشد؛ اما خریدار اختیار فروش چه وضعیتی دارد؟ اختیار فروش به دارنده آن این حق و نه تعهد را می‌دهد که در تاریخ معینی در آینده به قیمت مشخص‌شده در برگه که از آن به‌عنوان قیمت اعمال یاد می‌شود این اوراق را اعمال نماید. حال اگر خریدار این ورقه بخواهد از این موقعیت استفاده نماید بایستی دارایی پایه (دارایی که سرمایه‌گذار جهت پوشش ریسک در آن اختیار فروش را خریداری کرده است) از بازار خریداری کرده و به قیمت اعمال به فروش برساند. لازم به ذکر است که بابت موقعیت خرید اختیار معامله مبلغی را تحت عنوان هزینه اولیه می‌پردازند (توجه فرمایید که در این بخش در رابطه خرید اوراق اختیار فروش در بازارهای مالی دنیا صحبت می‌کنیم).

برای تفهیم موضوع یک مثال می‌زنیم:
فرض کنید شخص الف بابت ۱۰۰ سهم شرکت A که در حال حاضر قیمت ۱۰۰۰ ریال دارد اختیار فروشی را به قیمت اعمال ۹۰۰ ریال در چهار ماه آینده خریداری کرده است. درنتیجه این سرمایه‌گذار هیچ سهمی از شرکت A را در حال حاضر ندارد و بابت هر سهم دارایی پایه مبلغ ۱۰۰ ریال (درمجموع ۱۰۰۰۰ ریال) را به‌عنوان هزینه اولیه پرداخت می‌نماید.
حال سه حالت زیر را در نظر بگیرید و رفتار دارنده برگه اختیار فروش را ارزیابی نمایید:

الف) قیمت سهام در تاریخ اعمال به ۷۰۰ ریال کاهش پیداکرده باشد.

در این حالت فرد اختیار فروش خود را اعمال خواهد کرد، درنتیجه می‌تواند ۱۰۰ سهم شرکت A را به قیمت ۷۰۰ ریال از بازار خریداری نموده و به قیمت اعمال ۹۰۰ ریال به فروش برساند و از طریق این معامله سود ۲۰ هزار ریالی را شناسایی نماید، با توجه به اینکه در ابتدای امر مبلغ ۱۰ هزار ریال را هزینه کرده است سود خالص سرمایه‌گذار ۱۰ هزار ریال می‌باشد. به‌طور خلاصه عملیاتی که طی این معامله اتفاق افتاده را مشاهده می‌نمایید:
هزینه اولیه بابت اتخاذ موقعیت خرید اختیار فروش: (۱۰۰۰۰) ریال
سود ناشی از خرید ۱۰۰ سهم A به مبلغ ۷۰۰ ریال و فروش به قیمت اعمال ۹۰۰ ریال: ۲۰۰۰۰ ریال
سود خالص ناشی از ورود به خرید اختیار فروش و اعمال آن: ۱۰۰۰۰ ریال

ب) قیمت سهام در تاریخ اعمال برابر ۹۰۰ ریال شده باشد.

در این حالت برای سرمایه‌گذار یک حالت بی‌تفاوتی ایجاد می‌شود چون چه با اعمال اختیار فروش و یا عکس آن هیچ سودی نصیب وی نمی‌شود چون قیمت بازار برابر قیمت اعمال است، بنابراین سرمایه‌گذار خنثی می‌باشد. در این حالت سرمایه‌گذار تنها هزینه ۱۰ هزار ریالی را پرداخت کرده است.

پ) قیمت سهام در تاریخ اعمال به ۱۲۰۰ ریال رسیده باشد.

در این حالت سرمایه‌گذار قطعاً اختیار خود را اعمال نخواهد کرد زیرا درصورتی‌که بخواهد اختیار خود را اعمال نماید زیان ۳۰ هزار ریالی را به شرح زیر متحمل خواهد شد:
هزینه اولیه بابت اتخاذ موقعیت خرید اختیار فروش: (۱۰۰۰۰ ریال)
زیان ناشی از خرید ۱۰۰ سهم A به مبلغ ۱۲۰۰ ریال و فروش به قیمت اعمال ۹۰۰ ریالی: (۳۰۰۰۰)
زیان خالص ناشی از اعمال اختیار فروش: (۴۰۰۰۰) = (۱۰۰۰۰) + (۳۰۰۰۰)
همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید زیان سنگینی بابت اعمال در این حالت روی‌داده است و بنابراین درزمانی که قیمت روز سهام در تاریخ اعمال بیشتر از قیمت اعمال تعیین‌شده در ورقه اختیار فروش است، سرمایه‌گذار اختیار خود را اعمال نمی‌نماید و در این حالت نیز تنها همان هزینه اولیه را پرداخت کرده است. هم‌چنین اوراق اختیار من‌جمله اختیار فروش دارای دو شیوه اعمال اروپایی و آمریکایی می‌باشد. در حالت اروپایی اوراق اختیار تنها در تاریخ سررسید قابلیت اعمال دارند اما در حالت آمریکایی سرمایه‌گذار می‌تواند در هر تاریخی تا سررسید اختیار را اعمال نماید (فرض کنید تاریخ شروع ۳۱ شهریور ۹۷ و تاریخ اعمال ۳۰ دی‌ماه است، درصورتی‌که به‌صورت آمریکایی اعمال شود سرمایه‌گذار در هر تاریخی مانند ۳۰ آبان ۱۳۹۷ نیز می تواند اختیار خود را اعمال نماید درحالی‌که در اروپایی فقط در تاریخ سررسید یعنی ۳۰ دی‌ماه می‌تواند اعمال نماید).

سود و زیان عملیاتی و غیر عملیاتی در بورس

یکی از مهم‌ترین مفاهیمی است که سهامداران در فعالیت‌های اقتصادی خود باید به آن توجه کنند. از همین روی آشنایی با مفاهیم متنوع سود و انواع آن بسیار حائز اهمیت است. اینکه سود عملیاتی و سود غیرعملیاتی چه مفهومی دارند، از جمله مواردی هستند که سهامداران برای تصمیم‌گیری درست در حوزه سرمایه‌گذاری باید درباره آن به‌طور دقیق بدانند.

سود عملیاتی

سود عملیاتی قابلیت سوددهی عملیاتی یک واحد تجاری را مشخص می‌کند

سود عملیاتی نشان‌دهنده‌ باقیمانده‌ سود بعد از محاسبه‌ تمام هزینه‌های عملیاتی مربوط به واحد تجاری است. علاوه بر بهای تمام‌شده‌ کالای فروش رفته، هزینه‌های اداری، عمومی و هزینه‌هایی نظیر اجاره و بیمه، حمل‌ونقل و کرایه در محاسبه‌ سود عملیاتی در نظر گرفته می‌شوند.

در حقیقت تمام هزینه‌هایی که برای حفظ فعالیت واحد تجاری ضروری هستند، باید در محاسبه‌ سود عملیاتی در نظر گرفته شوند.

با این‌حال سود عملیاتی نیز همانند سود ناخالص دربردارنده‌ بهره‌های پرداختی بابت بدهی‌ها، درآمد ناشی از سرمایه‌گذاری‌ها و مالیات نمی‌شود. سود عملیاتی قابلیت سوددهی عملیاتی یک واحد تجاری را مشخص می‌کند.

گفتنی است همه درآمدهایی که شرکت‌ها از طریق انجام عملیات اصلی خود کسب می‌کنند، درآمدهای عملیاتی شرکت محسوب می‌شود. همچنین همه هزینه‌هایی که در فرایند این درآمدهای عملیاتی ایجاد شوند، جزء هزینه‌های عملیاتی شرکت هستند.

اختلاف بین درآمدهای عملیاتی و هزینه‌های عملیاتی را سود عملیاتی می‌گویند. چنانچه شرکتی از محل فعالیت‌های غیر مرتبط با موضوع خود سودی کسب کند، در علم اقتصاد آن سود را سود غیرعملیاتی می‌نامند.

برای درک بهتر مفهومی که خواندید به مثال زیر توجه کنید:

درآمد کسب‌شده از محل فروش اتومبیل برای یک شرکت خودروسازی یک درآمد عملیاتی به‌حساب می‌آید. اما درآمد حاصل از فروش زمین یا ساختمان متعلق به شرکت خودروسازی، برای این شرکت یک درآمد عملیاتی نیست و آن را درآمد غیرعملیاتی می‌نامند.

سود غیرعملیاتی

سود غیرعملیاتی ناشی از فعالیت‌های غیرمرتبط با موضوع اصلی شرکت است. معمولاً سود غیرعملیاتی مربوط به سود حاصل از فروش دارایی‌های غیرمنقول، سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها و سهام، سود حاصل از اوراق مشارکت و… می‌باشد که ممکن است بخشی از آن غیرمستمر باشد.

در محاسبه سود غیرعملیاتی و غیرمستمر ناشی از فروش دارایی‌های غیرمنقول کافی است درآمد ناشی از فروش دارایی مذکور را از بهای تمام شده تاریخی آن کسر کرده تا سود غیرعملیاتی آن بدست آید.

به‌عنوان‌مثال اگر در سال‌های گذشته زمینی به بهای تمام شده چهار میلیارد تومان خریداری و در دفاتر شرکت بهای تمام شده تاریخی آن به همین عدد نیز ثبت‌شده باشد و چندی بعد زمین مذکور توسط شرکت به مبلغ ۱۰ میلیارد تومان به‌فروش برسد، اختلاف ۶ میلیارد تومانی همان سود غیرعملیاتی ناشی از فروش زمین است که در صورت‌های مالی سود و زیان در سرفصل درآمد‌های غیرعملیاتی و متفرقه ثبت می‌شود.

۱۰ نکته ای که باید در بازار بورس رعایت کنید تا حرفه ای شوید:

۱ – قبل از قدم گذاشتن در بازار خوش خط و خال بورس استراتژی خود را تعیین کنید. نوسانگیری – کوتاه مدت– میان مدت- بلند مدت

۲ – اگر قصد دارید سرمایه‌گذاری بلندمدت انجام دهید بازهم کمی تحلیل تکنیکال بیاموزید و مفاهیم اولیه تحلیل تکنیکال از قبیل حمایت‌ها و مقاومت‌ها را بشناسید. تجزیه و تحلیل کنید تا ورزیده شوید

۳ – حتما در هر خرید حد ضرر مشخصی برای خود تعیین کنید مثلا ۱۰% و بر این حد ضرر کاملا پایبند باشید. خیال سودهای تپل می تواند به ضرر های تپل تر هم بیانجامد.

۴- براساس صحبت‌های افراد خرید و فروش نکنید. (حتی صحبت‌های کسانی که به ایشان صددرصد اعتماد دارید). صحبت‌ها و توصیه‌های خرید و فروش را فقط گوش کنید و بخوانید ولی سریع اجرا نکنید

۵ – برخی افراد سودجو در فضای مجازی قصد دارند با تعیین هدف‌های اغواکننده و جذاب برای سهم‌های مختلف، سرمایه‌گذاران را فریب داده و هیجان‌زده کنند. پس به سهم هایی که در فضای مجازی بشدت روی آنها تبلیغ می شود سعی کنید وارد نشوید

۶ – همیشه ۳۰% سرمایه‌تان نقد داشته باشید. امتحان کنید حاشیه امنیت بالایی برای شما ایجاد خواهد کرد. تا زیر و بم کار را یاد نگرفتید هرگز تک سهم نشوید

۷ – اگر اطلاعاتی درباره تحلیل تکنیکال و بنیادی ندارید، برای خرید و فروش عجله نکنید و ابتدا مراحل یادگیری را سپری کنید .

۸ – هرگز به خود نگویید که اگر امروز نخریدم دیگر سود نخواهم کرد. بیش از ۴۰۰ نماد در حال معامله شدن است اگر این سهم نشد بازهم سهام خوب دیگر موجود است. در ابتدای کار همین که ضرر نکنید کلی سود است پس در خرید عجله نکنید

۹ – روی هیچ سهمی تعصب نداشته باشید. برخی‌ معامله‌گران فقط در گروه خاصی از بازار فعال هستند و برخی‌ دیگر به سهمی که خریداری شده تعصب خاصی نشان می‌دهند؛ هردو اشتباه است. هدف معامله‌گر در بازار سرمایه سودکردن است و هدف این نیست که با سهام یک شرکت ازدواج کنید

۱۰ – خرید یک سهم با اراده خود فرد انجام می‌شود. پس قبل از هر خرید فکر کنید و عواقب خریدتان را از همین ابتدا بر عهده بگیرید. تقصیر اشتباه‌تان را بر گردن دیگران نیندازید

ع