با «اگر بشود» هوا پاک نشود

پس از چند روز که باد، هوای تهران را از وضعیت ناسالم خارج کرد، طبق اعلام سازمان هواشناسی طی امروز و فردا (چهارشنبه) به دلیل پایداری نسبی جو و عدم وجود وزش باد قابل ملاحظه، در بخش‌های مرکزی، غربی و نیمه جنوبی استان، کاهش کیفیت هوا و افزایش شاخص آلودگی هوا در حد ناسالم برای همه گروه‌ها پیش بینی شده است. بنا به هشدار نارنجی، ستاد مدیریت بحران استان‌تهران تمامی دستگاه های خدمات رسان به حالت آماده باش در آمدند. حامد یزدی مهر، مدیرکل مدیریت بحران استان تهران از آماده باش ستاد مدیریت بحران در پی تشدید آلودگی هوا خبر داد و گفت: «هشدار نارنجی آلودگی هوا صادر شده است. توصیه اکید می شود که مردم به خصوص افراد دارای بیماری زمینه‌ای از حضور در فضای باز خودداری کنند.»

اما دلیل این گره کور آلودگی هوا که هیچگاه باز نمی‌شود، چیست؟‌ چرا هرسال با سرد شدن هوا، پدیده غالب کلانشهرها «وارونگی» و افزایش حجم آلاینده‌ها است؟‌ چرا هر سال دعای اکثر مسئولان شهرداری در دوره‌های مختلف «دعا» برای باد و باران جهت کاهش آلودگی هوا است؟ هنوز کسی شاهکار پاشیدن آب توسط هواپیماهای آبپاش را فراموش نکرده‌ که مسئولان قصد داشتند که این پاشیدن آب در آسمان، نقش باران را ایفا کنند و از آلودگی هوای تهران بکاهد. معاون فنی مرکز سلامت و محیط کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد: «آلودگی هوا جان ۴۴۰۰ نفر را در سال می‌گیرد.» اما هنوز مشخص نیست که چرا این موضوع همیشه لاینحل می‌ماند و آلودگی هر ساله و مرگ خاموش مردم، به چه دلیل است؟

متهمان همیشگی
به گزارش اقتصاددان به نقل از آرمان امروز ،    طبق آمار، سهم خودروهای فرسوده در آلودگی هوا ۶۵ درصد است و سال‌هاست که مسئولان قصد دارند با افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی، سهم تردد و آلودگی هوای خودروها را در این شرایط کاهش دهند. در دوره جدید شهرداری نیز سه محور اصلی لیست وعده‌های مهم شهردار تهران در زمان ارائه برنامه‌هایش همان موضوعاتی بودند که سالهاست تهران‌نشینان درگیر آن هستند. کاهش ترافیک و آلودگی هوای تهران و گسترش و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی جزو اصلی‌ترین خواسته‌های مردم تهران و از مهمترین وعده‌های ۲۴ گانه علیرضا زاکانی عنوان شد.

در مثلث سه گانه زاکانی اما شاید اصلی‌ترین شاخصه را بتوان توسعه و نوسازی حمل و نقل عمومی دانست چرا که اگر تعداد اتوبوس و مترو و تاکسی به حد اشتباح در سطح شهر برسد، مردم کمتر تمایل خواهند داشت تا با اتومبیل شخصی در سطح شهر تردد کنند و از این‌رو اصلی‌ترین متهم آلودگی هوای تهران، از دور خارج خواهد شد. یکی از اولین اظهار نظرها در این زمینه، درست یکسال قبل (دی ماه ۱۴۰۰) انجام گرفت. زمانی‌که شهردار تهران هنگام تحویل بودجه سال ۱۴۰۱ مدعی شد که در سال آینده برنامه‌ریزی برای تامین تعدادی از اتوبوس‌ و واگن‌های مترو اورهال صورت گرفته است. ضمن آنکه سال آینده (۱۴۰۱) میزان تعداد اتوبوس‌ها را از ۲۲۰۵ دستگاه به ۴۵۰۰ دستگاه خواهیم رساند. زاکانی در این رابطه و در جمع اعضای شورای شهر گفته بود: «امروز سهم حمل و نقل شخصی در تهران‌ ۷۵ درصد است و حمل و نقل عمومی به سمت اقل خود سیر می‌کند و به دلیل مشکلاتی که دارد به‌تدریج در حال خارج شدن از گردونه خدمت به مردم است. ۷ هزار دستگاه اتوبوسی که تحویل دوره قبل مدیریت شهری شده بود اما ۲۲۵۰ اتوبوس را تحویل ما دادند و برای جبران این کاستی اولا ۱۷۵ دستگاه در همان ماه اول خریداری که شاید این تعداد با اتوبوس های خریداری شده در ۴ سال گذشته برابری کند. از این ۱۷۵ دستگاه ۱۱۰ دستگاه تحویل شده و ۶۵ دستگاه نیز در آستانه تحویل و در مرحله تسویه مالی قرار دارد. ۵۰۰ دستگاه اتوبوس تا عید نوروز با تغییر مخازن به ناوگان اضافه می شود. برای سال آینده نیز ۱۴۰۰ دستگاه اورهال می شوند که ۳۰۰ دستگاه دو کابین و ۱۰۶۰ دستگاه تک کابین است. باید امسال تعداد اتوبوس ها را به سه هزار و سال آینده به ۴۵۰۰ دستگاه برسانیم. برای ۵۰ دستگاه اتوبوس برقی هم قرارداد بستیم و ۱۰۰ دستگاه دیگر نیز قرارداد بسته خواهد شد.»

شاید وقتی دیگر!
با این حال و با وجود تمام وعده‌های تبلیغاتی آقای شهردار، که در مورد تزریق اتوبوس‌های جدید و توسعه ناوگان عمومی انجام شد، اما چند روز پیش، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، به‌نوعی آب پاکی را روی دست همه ریخت و تلویحا اعلام کرد که بعید است وعده‌های شهرداری در این زمینه به این زودی‌ها محقق شود. جلال بهرامی در صحن شورا گفت: «۳۰۰ دستگاه اتوبوس سه کابینه که ۲۵ درصد سهم ما و ۷۵ درصد سهم وزارت کشور است، به ناوگان حمل و نقل عمومی پایتخت اضافه می‌شود که اقدامات بانکی برای پرداخت هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان سهم شهرداری در حال انجام است. ۵۰۰ دستگاه اورهال شود یا نشود تأثیری در حمل و نقل عمومی ندارد، اصل موضوع این است که ناوگان ما فرسوده است و اتوبوسی که در خط فعالیت می‌کند مطمئن نیستیم که تا پایان ساعت اداری بتواند فعالیت کند. ما عقب ماندگی در این زمینه داریم و با ۵۰۰ دستگاه اتوبوس قابل جبران نیست. ۵۰۰ میلیارد تومان باید به وزارت کشور داده می شد که ۵۰۰ دستگاه اتوبوس تحویل دهند، ما این مبلغ را پرداخت کرده‌ایم و تولیدکننده اتوبوس را تحویل نداده که ما از وزارت کشور این اتوبوس ها را دریافت کنیم.» وی با بیان اینکه از سال ۱۴۰۴ تا ۱۴۰۸ به طور میانگین افق ۱۰ هزار دستگاه اتوبوس پیش بینی شده است، خاطرنشان کرد: «نزدیکترین راه در تأمین اتوبوس واردات است. ما در یک هفته تمام کمیسیون های مرتبط با این موضوع را در وزارت اقتصاد، هیات دولت و مجلس بررسی کرده ایم. مقدمات واردات دو هزار دستگاه اتوبوس را انجام داده ایم و رئیس جمهور دستور را صادر کرده اما وزارت صمت دستورالعمل اجرایی را صادر نکرده است. به سرعت می توانیم این اتوبوس ها را از کشورهای اروپایی تأمین کنیم و قیمت آنها نیز نسبت به اتوبوس های داخلی مناسب است.»

واکنش شورایی ها
این گفته‌های جلال بهرامی اما با واکنش هایی از سوی برخی از اعضای شورا همراه بود . در جریان بررسی این گزارش، محمد آخوندی عضو شورای شهر تهران با اشاره به خرید اتوبوس گفت: «در این گزارش اعلام شده برای خرید انواع اتوبوس ۱۵۰ میلیارد تومان مصوب شده و ۶۱ میلیارد تومان تخصیص یافته است، اما تنها ۱۵ درصد از سهم امسال در پیشرفت کار را شاهد هستیم. در توسعه و بهسازی سامانه‌های هوشمند نیز هفت میلیارد تومان اختصاص یافته و پیشرفت فیزیکی و ریالی در ۶ ماهه صفر بوده است. از ۲٫۶ میلیارد تومان بودجه مصوب و ۱٫۵ میلیارد تومان اعتبار تخصیص یافته برای نوسازی مینی بوس‌ها نیز، میزان پیشرفت فیزیکی و ریالی صفر است. از ۲۰۰ اتوبوسی که تحویل داده شد تنها دو اتوبوس در ۶ ماه ابتدایی بود و مابقی در مهرماه وارد ناوگان شد. انتظار ما از این معاونت عملکرد بهتری در بخش اتوبوسرانی بود اما ۴۸۶ میلیارد تومان پیش پرداخت صورت گرفته و قرار شد ۴۰۸ دستگاه اتوبوس از سوی وزارت کشور تأمین شود که ۲۰۰ دستگاه تأمین شد.»

۹ هزار واگن مترو؛ نیاز کلانشهرها
روز گذشته نیز مرتضی مقدمی، مدیرعامل شرکت واگن‌سازی تهران از نیاز شبکه مترو کلانشهرهای کشور به حدود ۹ هزار دستگاه واگن برای ۱۰ سال آینده به‌منظور تحقق بهره‌وری لازم توسعه مسیرهای ریلی درون شهری در دهه پیش رو به واسطه بهره مندی از ناوگان حمل و نقلی مورد نیاز خبر داد و گفت: امروز این ظرفیت و توانمندی در شرکت واگن سازی وجود دارد که علاوه بر تعمیر و نگهداری واگن‌های فعال شبکه مترو، در زمینه تأمین واگن های جدید هم منشأ خدمات توسعه ای باشد. در واقع از هزار و ۵۲۳ واگن موجود در شبکه مترو پایتخت نیز، حدود ۷۰ درصد واگن ها توسط شرکت واگن سازی تهران تهیه یا تأمین شده است.