تاریخ انتشار : سه شنبه 27 اردیبهشت 1401 - 19:56
کد خبر : 88016

کنترل نرخ سود از مسیر انقباض نسبی پایه پولی

کنترل نرخ سود از مسیر انقباض نسبی پایه پولی

نرخ سود توافق بازخرید در این هفته نیز همان ۱۹ درصد باقی مانده؛ اما اتفاق جالب توجه طی هفته‌های اخیر آن است که خالص تزریق نقدینگی به شبکه بانکی منفی باقی مانده است به نحوی که بانک مرکزی هفته‌ای حدودا چهار همت از منابع ریالی نزد بانک‌ها را اخذ می‌کند و در ازای آن اوراق

نرخ سود توافق بازخرید در این هفته نیز همان ۱۹ درصد باقی مانده؛ اما اتفاق جالب توجه طی هفته‌های اخیر آن است که خالص تزریق نقدینگی به شبکه بانکی منفی باقی مانده است به نحوی که بانک مرکزی هفته‌ای حدودا چهار همت از منابع ریالی نزد بانک‌ها را اخذ می‌کند و در ازای آن اوراق مربوط به بانک‌ها را پس می‌دهد. در نتیجه می‌توان اینطور گفت که بانک مرکزی از مسیر انقباض نسبی در اجزای نقدینگی و پایه پولی به دنبال کنترل نرخ سود بین بانکی است به نحوی که سرریز منابع در بازار بین بانکی منجر به کاهش نرخ سود بین بانکی نشود.

 عملیات بازار باز به صورت خلاصه بازاری است که در آن اوراق بدهی دولتی که بالاترین درجه اعتبار را دارند مورد معامله بین نهادهای مالی و بانک مرکزی قرار می‌گیرند. این بازار اگر عمق کافی داشته باشد بانک مرکزی می‌تواند با تغییر نرخ سود روی رفتار آحاد افراد اثر بگذارد تا کنترل تورم از مسیر کاهش یا افزایش تقاضای پول امکان‌پذیر شود. در ایران نیز همین مسیر طی شده جز اینکه هنوز بازار باز ایران از عمق کافی برخوردار نیست. با این حال بانک مرکزی هر هفته گزارش عملیات اجرایی سیاست‌گذاری پولی را در نماگر خود منتشر می‌کند که در هفته اخیر و در حراج روز دوشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱ ظاهرا قبض نسبی نقدینگی تداوم یافته است.

موضع عملیاتی بانک مرکزی به چه معنا است؟

همانطور که در جدول زیر مشاهده می‌کنیم، در حراج روز گذشته که برای هفتمین بار در سال ۱۴۰۱ اتفاق افتاده است، بانک مرکزی همچنان موضع توافق بازخرید (ریپو) را داشته که معنای خاص خود را دارد. در واقع بانک مرکزی بنا داشته در این هفته نیز تخصیص نقدینگی به بانک‌ها انجام دهد و در ازای آن اوراق بدهی دولتی از بانک‌ها بگیرد. بانک مرکزی معمولا در گزارش‌های خود در این مورد چنین می‌گوید:

«بانک مرکزی در چارچوب مدیریت نقدینگی مورد نیاز بازار بین‌بانکی ریالی، عملیات بازار باز را به صورت هفتگی و موردی اجرا می‌کند. موضع عملیاتی این بانک (خرید یا فروش از طریق ابزارهای موجود) بر اساس پیش‌بینی وضعیت نقدینگی در بازار بین‌بانکی و با هدف کاهش نوسانات نرخ بازار بین‌بانکی حول نرخ هدف، از طریق انتشار اطلاعیه در سامانه بازار بین‌بانکی اعلام می‌شود. متعاقب اطلاعیه مزبور، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی می‌توانند در راستای مدیریت نقدینگی خود در بازار بین‌بانکی، نسبت به ارسال‌ سفارش‌ها تا مهلت تعیین شده از طریق سامانه بازار بین‌بانکی اقدام کنند.» اما ارکان اصلی عملیات بازار باز چیست؟

توافق بازخرید یا ریپو در عملیات بازار باز چیست؟

به گزارش اقتصاددان به نقل از بورسان ،  در ادامه تعداد بانک‌ها و موسسات اعتباری شرکت کننده را مشاهده می‌کنیم که در هفته منتهی به ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ تعداد ۲۰ بانک درخواست تامین نقدینگی داشته‌اند. ارزش سفارش‌های ارسال شده نیز نشان می‌دهد بانک‌ها تقاضای چه میزان نقدینگی داشته‌اند که در این هفته حدود ۸۴ هزار میلیارد تومان (همت) بوده است. بانک مرکزی نیز با همه این درخواست‌ها موافقت کرده و در ازای اخذ اوراق به آن‌ها در این یک هفته که حدود ۸۷ هزار میلیارد تومان (همت) بوده است. در واقع سیاست‌گذار پولی قانع شده که در ازای اخذ اوراق بدهی دولتی به بانک‌ها منابع مالی اعطا کند (توافق بازخرید یا ریپو انجام دهد) و بانک‌ها نیز هفت روز وقت دارند تا منابعی که از بانک مرکزی گرفته‌اند را پس بدهند. اما دو عامل مهم دیگر باقی مانده است.

تصویر مربوط به کنترل نرخ سود از مسیر انقباض نسبی پایه پولی

حداقل نرخ توافق بازخرید چه اهمیتی دارد؟

حداقل نرخ توافق بازخرید نشان می‌دهد سیاست‌گذار پولی با چه نرخی به بانک‌ها وام داده که طبیعتا وامی که بانک مرکزی به هر بانک می‌دهد با نرخ متفاوتی است و به همین دلیل در اینجا کلمه «حداقل» را مشاهده می‌کنیم. معنی کلمه حداقل آن است که بانک‌های سالم‌تر احتمالا با این نرخ وام دریافت می‌کنند و بانک‌ها غیرسالم باید با نرخ‌های بالاتری برای بانک مرکزی درخواست بفرستند تا مورد قبول واقع شود. در واقع نرخ مذکور به بانک مرکزی کمک می‌کند که تامین مالی کوتاه‌مدت بانک‌ها را با نرخ‌های متفاوتی از بازار بین بانکی انجام دهد و در این میان بین بانک‌ها مختلف نیز از نظر نرخ قرض‌دهی تفاوت بگذارد. به عنوان مثال در شرایطی که نرخ سود بین بانکی (نرخی که بانک‌ها به یکدیگر وام می‌دهند) حدود ۲۱ درصد باقی مانده، حداقل نرخ توافق بازخرید ۱۹ درصد باقی مانده که معنای آن تامین مالی راحت‌تر برای بانک‌هایی است که اوراق بدهی دولتی در دست دارند.

اعتبارگیری قاعده‌مند چیست و چه نقشی در مدیرت نقدینگی بازار بین بانکی دارد؟

علاوه بر موارد پیش گفته بانک مرکزی هر هفته جدول دیگری را نیز منتشر می‌کند که در آن از لفظ اعتبارگیری قاعده‌منده (Standing Facilities) استفاده می‌کند که بد نیست اهمیت آن را بدانیم. به طور کلی در بازار ثانویه عملیات بازار باز دو نوع تامین مالی صورت می‌گیرد که تامین مالی کوتاه‌مدت و بلندمدت است. در تامین مالی کوتاه‌مدت بانک مرکزی از طریق عملیات توافق بازخرید (Repo) و توافق بازخرید معکوس (Reverse Repo) به رفتار کوتاه‌مدت بانک‌ها جهت می‌دهد (که بانک مرکزی به آن همان عملیات بازار باز می‌گوید)؛ اما در اعتبارگیری قاعده‌مند اساس رفتار بلندمدت بانک‌ها مورد نظر است و به همین دلیل سررسید وام‌های نوع دوم بیشتر است (معمولا ۶۰ روزه در ایران) و اساسا با نرخ بالاتری (در سقف دالان نرخ سود که برای ایران ۲۲ درصد است) انجام می‌شود. طی هفته قبل ارزش وام‌گیری بانک‌ها از بانک مرکزی ۹۳۰ میلیارد تومان بوده که اصلا قابل توجه نیست.

اعتبارگیری قاعده‌مند توسط بانک مرکزی در عملیات بازار باز
اعتبارگیری قاعده‌مند توسط بانک مرکزی در عملیات بازار باز

کنترل نرخ سود از مسیر انقباض نسبی نقدینگی

همانطور که در نمودار زیر مشاهده می‌کنیم، نرخ سود توافق بازخرید در این هفته نیز همان ۱۹ درصد باقی مانده؛ اما اتفاق جالب توجه طی هفته‌های اخیر آن است که خالص تزریق نقدینگی به شبکه بانکی منفی باقی مانده است به نحوی که بانک مرکزی هفته‌ای حدودا چهار همت از منابع ریالی نزد بانک‌ها را اخذ می‌کند و در ازای آن اوراق مربوط به بانک‌ها را پس می‌دهد. اینکه چرا چنین اتفاقی طی هفته‌های اخیر می‌افتد می‌تواند به تاثیرات ابتدای سال باز گردد که معمولا بازار بین بانکی حجم معاملات بالاتری را دارد و دلیل عمده آن هم به نیاز کم‌تر بانک‌ها به نقدینگی و همزمان استفاده دولت از تنخواه خود نزد بانک مرکزی باز گردد. به نظر می‌رسد اگر همین روند تداوم یابد احتمالا در داده‌های پولی اردیبهشت باید همزمان شاهد افزایش خالص بدهی دولت به بانک مرکزی و نیز کاهش «سایر اقلام بانک مرکزی» باشیم. در نتیجه می‌توان اینطور گفت که بانک مرکزی از مسیر انقباض نسبی در اجزای نقدینگی و پایه پولی به دنبال کنترل نرخ سود بین بانکی است به نحوی که سرریز منابع در بازار بین بانکی منجر به کاهش نرخ سود بین بانکی نشود.

کنترل نرخ سود از مسیر انقباض نسبی پایه پولی
کنترل نرخ سود از مسیر انقباض نسبی پایه پولی

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

 

ع

ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.

اقصاددان رسانه با مجوز برخط اخبار اقتصاد - فناوری - کسب و کار - اجتماعی و ....