نظام بودجه ریزی، از دستکاری در ارقام تا انحراف از معیار

احسان اله باقری

در حال حاضر، اگر بودجه ریزی هم به نحو مطلوبی انجام، تنظیم و بدون دستکاری مجلس و دولت هم ابلاغ و قانونی شود، بواسطه اجرای سلیقه ای توسط اهالی حکومت و انحراف عملی از ارقام مصوب، که امری عادی و نهادینه شده است؛ فاقد ارزش و رشد و امتیازآوری برای کشور است.

دولت کار خودش را با دستمایه بودجه مصوب می کند و اهالی ذی نفوذ مجلس هم صرفا آیتم های موردی و محلی خودشان را دنبال و نظارت می کنند.

در نتیجه فقط، خواسته های بخشی و هدفمند دولت و مجلس از بودجه خط قرمز است و سایر موارد زیرساخت منطقه ای، ملی و عمومی، با لاپوشانی و سیاسی گری حذف شده و نادیده گرفته می شوند.

نتیجه چنین رویکردی مثلا در تفریغ بودجه سال ۹۸ نمایانگر انحراف ۳۵ درصدی بودجه عمومی بود که مفهومش بی برنامگی محض یا عدم تحقق بودجه مصوب است و از آنجا که این انحراف، فاقد مسیر مواخذه، استیضاح مستند و مدعی کنترلی قدرتمند بود؛ عملیاتی و اجرایی نشدنش هم تاوانی نداشت و ندارد و حالا که انحراف از معیارهای بودجه به امری عادی و موجه در این دولت تبدیل شده است؛ می توان ادعا کرد که اهمیت ندادن به مدیریت و برنامه ریزی قانونی و مدون، بدلیل توبیخ نشدن مجریان ناتوان و فاقد برنامه و مدیریت، در کنار فقدان اراده در سیستم نظارتی موثر در مجلس، بودجه ریزی را از پایه و اساس سر کاری و بی خودی و فاقد ارزش و سرمایه گذاری نموده است.

البته در این نوع از بی برنامگی منجر به روزمرگی، رانت و فساد بی رویه، حاکمان دولتی نیازی به تخصص، توانمندی و مهارت اجرائی هم ندارند و به دلیل راحتی کار، سهل انگاری و روزمرگی، رفت و فتق امور بصورت سطحی، موردی و بحرانی را هدف و برنامه خود قرار می دهند که در آن، اصول و قواعد علمی و هدفمند، مبنای کار نبوده و با تنفس مصنوعی، مدیریت لحظه ای کذب، و آینده نگری مجازی منتصب به بودجه، اهداف میان مدت و بلند مدتی برای چشم انداز وجود ندارد.

عاقبت این رویه های کاری، چیزی جز بن بست و عقب ماندگی کشور است؟