مهندسی بورس و سفته بازی به شیوه نوین شستا

ابوالفضل بابادی شوراب

چند روزیست که محمد رضوانی فر و مجموعه یاران حلقه به گوش او اقدام به تبلیغات گسترده از عملکرد شرکت های تابعه شستا کرده و از رشد های چند صد درصدی سخن می گویند.

این افراد به اصطلاح تحلیلگر از فقر دانش مالی مردم سوء استفاده کرده و تمام این رشدها را جزوء افتخارات و دستاوردهای خود معرفی می کنند.

به همین جهت نگارنده لازم دانست تا حقایق این رشدهای چند صد درصدی را برای مردم و صاحبان تصمیم آشکار کرده تا دیگر هیچ مسئولی با ارائه آمارهای گمراه کننده، مردم را فریب ندهد، همچنین از تحلیلگران حق جو و مدافع منافع مردم دعوت می نمایم تا با ارائه تحلیل های واقعی از شرکت های تابعه شستا، پرده از یک فریبکاری سیستماتیک برداشته و ماهیت این گروه به پندارِ خود، زرنگ و رند را مشخص نمایند.

-بررسی رشد فروش و سود هلدینگ سیمان تامین (سیتا) از تاریخ ۱۳۹۸/۰۲/۳۱ تا ۱۴۰۰/۰۲/۳۱:

جدول زیر صورت سود و زیان هلدینگ سیمان تامین(تلفیقی)را نشان می دهد:

باتوجه به جدول فوق، درآمدهای عملیاتی ۱۴۴٪، سود ناخالص ۲۸۷٪، سود عملیاتی ۳۴۴٪ و سود خالص ۵۰۵٪ افزایش داشته، اما آیا این به معنای عملکرد مدیرعامل این شرکت بوده و یا آثار تورمی حاکم بر اقتصاد کشور؟

برای یافتن پاسخ این پرسش، آیتم های صورت سود و زیان را یک به یک مورد بررسی قرار می دهیم.

درآمدهای عملیاتی:

در جدول فوق مشاهده می شود که ۹۲٪ از افزایش درآمدها بابت فروش خالص و ۷٪ ناشی از فروش سرمایه گذاری می باشد.

ابتدا به بررسی فروش خالص می پردازیم:

در جدول فوق مشاهده می شود که تنها برای محصولات سیمان و کلینکر مقدار فروش درج شده، لذا تنها برای این محصولات می توان تحلیل تغییرات فروش را به تفکیک نرخ و حجم ارائه کرد، البته با توجه به ستون آخر، رشد مبلغ سیمان و کلینکر، ۸۷٪ از افزایش مبلغ را از سال ۱۴۰۰ الی سال ۱۳۹۸ پوشش می دهد.

حال بررسی می کنیم رشد مبلغ فروش سیمان و کلینکر عمدتاً ناشی از افزایش نرخ بوده یا بدلیل افزایش حجم فروش می باشد؟

برای محاسبه از فرمول زیر استفاده می کنیم:

تغییرات ناشی از حجم= (مقدار ۱۴۰۰-مقدار ۱۳۹۸) * نرخ ۱۳۹۸
تغییرات ناشی از نرخ=(نرخ ۱۴۰۰-نرخ ۱۳۹۸)*مقدار ۱۴۰۰

در جدول فوق مشاهده می شود که مبلغ فروش سیمان و کلینکر ۴۰۱۹ میلیارد تومان افزایش یافته، اما ۳۲۵۶ میلیارد تومان(معادل ۸۱٪ افزایش مبلغ فروش) ناشی از افزایش نرخ و ۷۶۳ میلیارد تومان(معادل ۱۹٪ افزایش مبلغ فروش) ناشی از حجم می باشد، به عبارت دیگر، از رشد ۴۰۱۹ میلیارد تومانی تنها ۱۹٪ آن ناشی از عملکرد مدیرعامل می باشد و بیش از ۸۰٪ از افزایش مبلغ فروش بدلایل شرایط تورمی حاکم بر اقتصاد کشور می باشد، بنابر این صاحبان تصمیم و مردم بدانند که دقیقا چه اتفاقی در شرکت ها رخ داده است.

در ادامه به بررسی سود حاصل از سرمایه گذاری ها می پردازیم که افزایش چشمگیری نسبت به سال ۱۳۹۸ و نقش ۷ درصدی در افزایش درآمدها طی دوره مورد بررسی داشته.

سود حاصل از سرمایه گذاری ها عمدتا ناشی از فروش سرمایه گذاری می باشد، سهم هایی که با بهای تمام شده ناچیزی در سالهای گذشته(و نه دوره مدیریت فعلی)خریداری شده، و امروز به فروش رفته و سود آن شناسایی
شده، و به ناحق جزو عملکرد مدیران فعلی به شمار آورده شده است.

در ادامه به بررسی بهای تمام شده تولید در سیمان تامین می پردازیم.

جدول زیر هزینه های تولید سیمان تامین را نشان می دهد:

با توجه به جدول فوق مشاهده می شود که هزینه های مواد افزایش هایی نزدیک به ۲۰۰ درصدی داشته، منتها افزایش نسبتا کمتر هزینه هایی همچون آب، برق و گاز و هزینه پرسنل، موجب شده تا کلیت هزینه های تولید، رشد چشمگیری در دوره مورد بررسی نداشته باشد.

برای بررسی بهتر، هزینه ها را به تفکیک مواردی کلی تر تقسیم کرده و در هرکدام شرح می دهیم که کدامیک از آنها تحت اختیار مدیریت بوده و کدامیک تحت تاثیر سایر موارد می باشد.

با توجه به جدول فوق، بیش از ۴۰٪ از هزینه های تولید هلدینگ سیمان تامین در اختیار مدیریت نبوده و تحت تاثیر عواملی همچون قانون کار، نرخ برق و سوخت و رانت اعطایی به شرکت های سیمان، استانداردهای حسابداری و … می باشد.

اگر افزایش هزینه های تحت اختیار و خارج از حیطه اختیار مدیریت را در جدول فوق ملاحظه کنیم متوجه می شویم که هزینه های خارج از اختیار بسیار کمتر از مابقی هزینه ها افزایش داشته اند.

افزایش نسبتا کمتر هزینه حقوق و دستمزد و یوتیلیتی که ارتباطی با مدیریت شرکت ندارد موجب کشیدن ترمز افزایش هزینه ها شده است.

از طرف دیگر مشاهده می شود هزینه استهلاک در بهای تمام شده کاهش یافته که این موضوع نیز تحت اختیار مدیریت نبوده و نشان دهنده عدم توسعه تجهیزات تولید در گروه سیمان تامین می باشد.

در نتیجهِ افزایش ۱۴۴ درصدی درآمدهای عملیاتی و رشد ۹۱ درصدی بهای تمام شده که دلایل آن به تفصیل در بالا تشریح گردید، سود ناخالص ۲۸۷٪ افزایش یافته است.

حال به بررسی سود عملیاتی شرکت می پردازیم.

عوامل تاثیر گذار بر سود عملیاتی بعد از سود ناخالص، سهم گروه از سود شرکت های وابسته، هزینه های فروش اداری و عمومی و سایر درآمدها و هزینه ها می باشد که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.

سهم گروه از سود شرکت های وابسته:

همانطور که از نام آن مشخص است، این شرکت ها وابسته بوده و غیرمدیریتی می باشند لذا بدیهی است که مدیریت سیمان تامین در افزایش این درآمدها نقشی نداشته باشد.

هزینه های فروش، اداری و عمومی:

با توجه به جدول فوق، ۲۷٪ از هزینه های فروش، اداری و عمومی کاملا از حیطه اختیار مدیریت خارج می باشد و افزایش نسبتا کمتر این هزینه ها نسبت به هزینه های تحت کنترل مدیریت مانند هزینه حمل و نقل، موجب شده تا هزینه های اداری و فروش نسبت به تورم و افزایش مقدار فروش کمتر افزایش یابد.

هزینه های حمل، توزیع و فروش نیز بخشی از آن که شامل بازاریابی مناسب و کاهش مسافت بازار هدف می باشد تحت حیطه اختیار مدیریت می باشد، اما افزایش کرایه حمل هر تن خارج از حیطه می باشد، لذا هر دو عامل تورم و مدیریت در کنترل این سرفصل هزینه موثر می باشند.

سایر درآمدها و هزینه ها

سرفصل سایر درآمدها و هزینه های عملیاتی مواردی همچون جدول زیر می باشد:

همانطور که در جدول فوق مشاهده می شود، مدیریت کمترین تاثیر را در هزینه های فوق داشته و عمدتا ناشی از تغییرات نرخ ارز و … می باشد.

لذا به عنوان جمع بندی بخش بررسی سود عملیاتی می بایست بیان کرد که نکته ای که موجب افزایش نسبتا کمتر هزینه های عملیاتی شده، عواملی بوده که خارج از حیطه مدیریت می باشد.

افزایشِ کمترِ عواملی همچون حقوق و دستمزد، موجب شده تا کلیت هزینه های عملیاتی کاهش نسبتا کمتری نسبت به تورم داشته باشد.

حال به بررسی افزایش سود قبل از مالیات می پردازیم:

با توجه به جدول فوق، کاهش هزینه های مالی و افزایش درآمدها و هزینه های غیرعملیاتی موجب شده تا سود قبل از مالیات ۴۳۵٪ افزایش یابد.

هزینه های مالی:

با توجه به جدول فوق، مبلغ تسهیلات ۶۵۸ میلیارد تومان کاهش یافته که به واسطه آن ۹۳ میلیارد تومان هزینه های مالی نیز کاهش یافته.

صرفه و صلاح کاهش مبلغ تسهیلات در فضای تورمی حاکم بر کشور بسیار جای سئوال دارد.

در کشوری که تورم آن بیش از ۴۰ درصد است، تسهیلات تقریبا ۲۱ درصدی یک نوع رانت محسوب می شود که نه تنها توسط هلدینگ سیمان تامین استفاده نشده، بلکه حرکتی خلاف این جهت نیز طی شده.

سایر درآمدها و هزینه های عملیاتی:

با نگاهی به یادداشت های صورت های مالی سیمان تامین در می یابیم که دلیل اصلی افزایش درآمدهای غیرعملیاتی، افزایش سود سپرده های بانکی و سود حاصل فروش دارایی های ثابت مشهود می باشد، بدیهی است که سود سپرده های بانکی نتیجه عملیات مدیریت نبوده و سود حاصل از فروش دارایی های ثابت نیز(که ناشی از فروش دارایی هایی است که سنوات گذشته با بهای تمام شده نسبتا پایین خریداری و شرایط تورمی موجب افزایش نرخ آن شده است)مربوط به عملکرد مدیریت نمی باشد.

لذا برای جمع بندی بخش سود قبل از مالیات، متوجه شدیم که مواردی که افزایش سود عملیاتی ۳۳۴ درصدی را به افزایش سود قبل از مالیات ۴۳۵ درصدی تبدیل کرده، ناشی از افزایش درآمدها و هزینه های غیرعملیاتی است که مدیریت شرکت کمترین تاثیر را بر آن داشته و همچنین کاهش هزینه های مالی ناشی از کاهش مبلغ تسهیلات می باشد که صرف و صلاح آن در شرایط تورمی حاکم بر اقتصاد کشور می بایست بدقت مورد بررسی قرار گیرد.

دو استکان چای داغ