مقایسه قیمت بنزین ایران با ترکیه صحیح است؟

به گزارش اقتصادان هرگاه که بحث افزایش قیمت فرآورده های نفتی و حامل های انرژی در کشور به میان می آید، مقایسه آماری میان بهای انرژی در ایران و سایر کشورها، پای ثابت این بحث می شود که در صدر آن ها کشور همسایه شمالغربی‌مان، ترکیه است.

اما در باب این مقایسه لازم است نکاتی مورد توجه قرار گیرد، از جمله برابری شاخص های مقایسه و زمان حرکت برای تغییر که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

نخست اینکه بنابر اعلام منابع داخلی، هردو کشور از جهت تعداد خودرو و جمعیت تقریبا برابر هستند اما در باب دستمزد، میزان مصرف، نوع فرآورده های مورد استفاده و قیمت حامل های انرژی تفاوت هایی وجود دارد.

از سویی دیگر بنابر اعلام برخی منابع رسمی داخلی، سود قاچاق سوخت ایران به ترکیه، ۱۵ هزار تومان در هر لیتر عنوان شده است که یک حساب سرانگشتی ما را به رقم دیگری می رساند. در حال حاضر قیمت هر لیتر بنزین در ترکیه بین ۵.۸ تا ۶.۲ لیر است که تقریبا معادل ۱.۱ دلار خواهد شد. با در نظر گرفتن نرخ دلار ۱۱۵۰۰ تومانی و همچنین هزینه مالیات و توزیع بنزین(۵۰ سنت) در ترکیه، سود قاچاق حدود پنج هزار تومان برآورد می شود.

آمار مصرف روزانه بنزین در ترکیه بنابر اعلام منابع مختلف از ۹ الی ۱۶ میلیون متغیر است و این آمار بر اساس اعلام شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی در ایران در ماه های اخیر به ۹۶ میلیون لیتر در روز رسیده است که اختلاف مصرف بنزین در دو کشور برابر با ۸۰ میلیون لیتر است. فارغ از صحت آمار اعلامی، توجه به چند نکته در این اختلاف مصرف ضروری است:

توسعه حمل و نقل عمومی در پنج کلان شهر و توجه به اقتصاد حمل و نقل عمومی در دهه گذشته در ترکیه سبب شده تا استفاده از وسایل نقلیه شخصی به میزان قابل توجهی کاهش یابد تا جایی که متروی استانبول در صدر متروهای با سطح پوشش بالا از جهت تعداد مسافر و وسعت جغرافیایی در دنیا مطرح شود.

بروزرسانی ناوگان حمل و نقل و خودروهای سواری در ترکیه با سرعت در حال پیگیری است و عموما خودروهای با تکنولوژی روز اروپا و مصرف پایین سوخت در سطح این کشور تردد می کنند.

بهره گیری از سبد سوخت با تنوع بالا از جمله نفتگاز برای خودروهای سواری از مهمترین دلایل کاهش مصرف بنزین در این کشور است به گونه ای که عمده خودروهای سواری کشور ترکیه دیزلی هستند و لازم است آمار مصرف سوخت دیزل در بخش حمل و نقل این کشور مورد توجه قرار گیرد.

در نتیجه با واقعیت های بیان شده در بالا، به نظر می رسد مقایسه قیمت سوخت در ایران و سایر کشورها از جمله ترکیه آنطور که در برخی منابع خبری بیان می شود، صحیح نبوده و نمی توان به نتیجه گیری صحیحی از این قیاس دست پیدا کرد.