محصولات کشاورزی، قربانی سوء مدیریت‌ها

با اینکه مسوولیت بازار محصولات کشاورزی باید برعهده وزارت کشاورزی و دستگاه‌های دولتی باشد اما هر ساله با مشکلاتی نظیر ورود دیرهنگام مراکز دولتی برای خرید محصول کشاورزان، افزایش قیمت محصولاتی همچون سیب، آسیب دیدن سیب‌های زیر درختی، کیفیت پایین سموم کشاورزی، نبود صنایع تبدیلی کافی، سیاست‌های صادراتی نامناسب و… روبه‌رو هستیم که باعث گلایه‌های باغداران و دورریزی محصولاتشان شده است. بررسی‌ها حاکی از آن است که در کشور بیش از ۵ میلیون تن سیب تولید می‌شود که بیش از نیاز بازار داخلی است و باید صادر شود و یا در صنایع تبدیلی و تکمیلی با تبدیل به مواد مصرفی دیگر ارزش‌افزوده پیدا کند اما مشکلی که از سال‌های اخیر همچنان ادامه دارد این است که نه صنایع به حد کافی است و نه صادرات مکفی وجود دارد.
در واقع مشکلات امروز سیب‌کاران از جمله نبودن صنایع تبدیلی و تکمیلی کافی و مهمتر از همه ضعف در سیاست‌های صادراتی به ضعف‌هایی که از گذشته به یادگار مانده برمی‌گردد. در این بین بازار محصولات کشاورزی همواره با معضل جولان دلالان و ورود دیرهنگام سازمان‌های مسوول برای خرید محصول آنها روبه‌رو است اما همواره اقدام دیرهنگام دولتمردان به جولان دلالان کمک می‌کند.
حال با آغاز فصل برداشت و فروش سیب در استان‌هایی از جمله آذربایجان‌غربی و آذربایجان شرقی، بار دیگر مشکلات قدیمی بازاریابی، فروش و صادرات محصول سیب تکرار شده و کشاورزان در مسیر پرسنگلاخ وعده‌های مسوولان و نبود شرایط مساعد برای فروش گرفتار هستند. در حالی فصل برداشت سیب در پاییز فرا رسیده که به عقیده کشاورزان هنوز ساز و کارهای متناسبی برای فروش در دست نیست و کشاورز حتی نمی‌تواند اندکی سود کند. باغداران آذربایجان غربی با وجود تولید ۴۵ درصد از سیب کشور هر سال در فروش، بازاریابی و صادرات این محصول مهم کشاورزی با چالش‌های جدی مواجه هستند. این استان با تولید سالانه نزدیک به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن قطب اول سیب در کشور به شمار می‌رود اما متاسفانه هر سال با غفلت از این ظرفیت به دلیل نبود برنامه‌ریزی منسجم بخشی از سرمایه‌های هنگفت مهم و اقتصادی به هدر می‌رود.

هدررفت سرمایه‌های بخش کشاورزی

به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت ،  در واقع هر سال با نزدیک شدن به فصل برداشت سیب قصه تلخ و تکراری نبود بازار مناسب، نبود برنامه مشخص و الگوی مناسب کشت، نبود سورت و بسته‌بندی نامناسب محصول، منطقی نبودن قیمت‌ها با توجه به هزینه تولید، گران بودن هزینه‌های حمل‌و‌نقل نیز در استان‌های مختلف روایت می‌شود و این قصه با ضرر باغداران و هدررفت سرمایه‌های بخش کشاورزی استان خاتمه پیدا می‌کند.
در این بین یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در حوزه تولید، عدم سمپاشی صحیح و کیفیت پایین سموم کشاورزی است. این عامل یکی از موانع صادرات محصول است که زنجیره‌وار، به سایر عناصر دخیل در فروش محصولات کشاورزی هم لطمه می‌زند. این در حالی است که اگر موانع موجود در این زمینه مرتفع شوند و موانع صادراتی هم وجود نداشته باشند، پیش‌بینی می‌شود که فروش خوبی برای محصولات کشاورزی از جمله سیب در بازار بین‌المللی رقم بخورد. همچنین لازم است مدیران دولتی و نمایندگان مجلس با همراهی بخش خصوصی نسبت به تامین شرایط ایده‌آل و مناسب برای فروش محصولات و نیز چاره‌اندیشی در خصوص جلوگیری از مشکلات باغی با وجود کم‌آبی اقدام جدی داشته باشند تا به این ترتیب زمینه لازم برای رفع مشکلات فعلی، ارتقای جایگاه کشاورزی و نیز بهبود شرایط حاکم بر حوزه کشاورزی استان فراهم شود.

وزارت جهاد مسوول کنترل بازار محصولات کشاورزی

در شرایط فعلی دورریز محصولات کشاورزی که در محصولات صیفی بیشتر رایج بود، این بار به سمت محصولات باغی سوق یافته و باغداران را متضرر می‌کند به علاوه ضریب امنیت غذایی را هم کاهش داده و منابع آب و خاکی که برای به عمل آمدن آن استفاده شده بود، به باد می‌روند؛ همان‌طور که در سال گذشته شاهد این بودیم که سیب‌های صنعتی در استان‌های غربی و کنار جاده‌ها در حال فساد بودند. البته مشکل باغداران و بویژه سیب‌کاران مناطق آذربایجان‌های غربی و شرقی تنها مربوط به سال گذشته نیست و در سال‌های قبل‌تر هم به تناوب چنین مشکلاتی را داشته‌اند که در سال‌های پرمحصول بیشتر خود را نشان می‌دهد.
در همین خصوص نماینده شهرستان مراغه و عجبشیر در مجلس گفت: مسوولیت کنترل بازار محصولات کشاورزی برعهده وزارت جهاد کشاورزی است. علی علیزاده در جشنواره برداشت سیب مراغه مسوولیت افزایش قیمت سیب و آسیب دیدن سیب‌های زیر درختی را متوجه مسوولان دانست و افزود: تنها دغدغه کشاورزان باید کاشت، داشت و برداشت محصولات‌شان باشد نه بازاریابی آن، به خصوص در صورتی که سیب مراغه از لحاظ کیفیت یک برند محسوب می‌شود.
علیزاده مسوولیت کنترل بازار کشاورزان را برعهده وزارت جهاد کشاورزی دانست و ادامه داد: در حالی که اعتبارات اختصاص داده‌شده برای وزارت جهاد کشاورزی برای آنها کفایت نمی‌کرد، اضافه شدن این بار مسوولیت نیز مشکلات وزارت جهاد کشاورزی را چندین برابر کرد.
وی ادامه داد: نگرانی کشاورزی را که اکنون از کم بودن کیفیت سم و کود کشاورزی گلایه دارد می‌توان با کشاورزی قراردادی به حد حداقل رساند چراکه در شهرستان مراغه سیب بالای ۳۰۰ هزار تن در سال تولید می‌شود که با توجه به توسعه باغات این رقم به ۴۰۰ هزار تن و بالاتر از آن افزایش خواهد یافت.
علیزاده بهانه کمبود آب برای توسعه باغات را اعلام کرد و افزود: در شهرستان مراغه قریب به ۱۵ هزار چاه غیرمجاز وجود دارد و روزبه‌روز این امر به جای کاهش، افزایش پیدا می‌کند و امکان مهار این امر وجود ندارد و بحران کمبود آب در آینده مشکل جدی برای ما خواهد شد.
وی احداث سد به خاطر احیای دریاچه ارومیه را غیرممکن دانست و گفت: بی‌شک اگر تدابیری اندیشیده نشود در سال‌های آینده مشکلات جدی را در پی خواهد داشت و جهاد کشاورزی باید پیگیر این مساله شود و برنامه‌ریزی‌های لازم را اجرا کند.
علیزاده ادامه داد: هماهنگی بین وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی لازم است تا تمامی چاه‌های غیرمجاز حذف به و به جای آنها چاه‌های عمیق حفر شود و با انجام کشاورزی مکانیزه در حفظ آب‌های زیرزمینی سهیم شوند.
وی همچنین از رییس امورات و رییس سازمان جهاد کشاورزی خواستار شد تا این موضوع را بسیار جدی بگیرند و در سال‌های آتی این مساله مشکل‌ساز نشود.
نماینده شهرستان مراغه و عجب‌شیر در مجلس در ادامه به افزایش میزان تولید و برداشت سیب تاکید کرد و ادامه داد: اکنون میزان برداشت سیب ۵۰۰ هزار تن است که بی‌شک این رقم افزایش خواهد یافت. وظیفه مسوولان در این عرصه برنامه‌ریزی برای بازار مصرف و فرآوری محصولات است.
وی ادامه داد: به اضافه اینکه باید برای ظرفیت بازار و تازه‌خوری میوه باکیفیت سیب مراغه تدابیری اندیشیده شود. همچنین باید برای سیب‌های درجه دو و درجه ۳ تدابیری اندیشیده شود، چراکه به غیر از چندین کارگاه انگشت‌شمار، هیچ صنایع تبدیلی مستقر در شهرستان مراغه وجود ندارد.

برای افزایش بهره‌وری سیب برنامه‌ریزی شود

رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی نیز با اشاره به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بخش کشاورزی شهرستان مراغه گفت: مراغه در حوضه دریاچه ارومیه واقع شده است. بنابراین افزایش بهره‌وری و کاهش سیب دورریز شهرستان باید مورد توجه جدی قرار داده شود تا از کمترین میزان آب برای تولید بیشترین میزان سیب باکیفیت استفاده کنیم.
اکبر فتحی اضافه کرد: باغداران و کارشناسان جهاد کشاورزی باید عملکرد در واحد سطح را افزایش دهند و برگزاری جشنواره شکرگزاری نیز زمانی توجیه دارد که با استفاده از آب و سایر منابع به صورت منطقی، حجم مناسبی از محصول برداشت شود، چراکه سیبی که در دامنه‌های سهند تولید می‌شود، کیفیتی دارد که در جای دیگر قابل برداشت نیست و حذف این محصول با هدف احیای دریاچه ارومیه نیز عقلانی و اقتصادی نیست.
فتحی با بیان اینکه امسال ۲۷۰ هزار تن سیب در مراغه تولید شده و متوسط تولید در هر هکتار ۱۹ تن است، از مدیران و کارشناسان جهاد کشاورزی این شهرستان خواستار شد برای افزایش بهره‌وری این محصول برنامه‌ریزی کنند و در جشنواره سیب سال بعد، گزارشی از استفاده بهینه منابع ارائه دهند.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی با تاکید بر ازدیاد میزان سیب بادریز در مراغه افزود: ۷۰ هزار تن سیب بادریز در برابر ۲۷۰ هزار تن سیب تولیدشده در مراغه میزان بسیار بالایی است که کارشناسان باید عوامل آن را شناسایی کنند و این میزان را کاهش دهند.
وی با توجه به اظهارات باغداران ادامه داد: اگرچه به گفته باغداران مراغه‌ای امسال به دلایل مختلفی چون شرایط آب و هوایی ریزش سیب زیاد بوده اما برای محصول سیب متوسط ریزش پنج تا ۱۰ درصدی قابل قبول است و اگر بیش از این باشد، سایر عوامل دخیل در آن از جمله کیفیت سم و کود و شیوه آبیاری نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.

لزوم توسعه سامانه‌های نوین آبیاری

فتحی محدودیت آب را یک واقعیت غیر‌قابل انکار دانست و اضافه کرد: طی سال زراعی گذشته ۴۰ درصد حجم آب بخش کشاورزی کاهش داشت که باید این کاهش با جایگزین کردن سامانه‌های نوین آبیاری جبران شود.
وی با تاکید بر حمایت دولت از توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، گفت: دولت منابع مالی خوبی برای استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری اختصاص داده و فرصتی برای کشاورزان فراهم شده است تا بتوانند کمترین آسیب را از کاهش منابع آبی متحمل شوند.
وی همچنین با اشاره بر اهمیت ضریب نفوذ دانش و استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان در بخش کشاورزی خصوصا باغ‌های سیب، گفت: سرمایه‌گذار در کشاورزی قراردادی همه هزینه‌ها را تامین و محصول را به قیمت روز خریداری می‌کند اما مشکل اصلی تجمیع اراضی برای عقد قرارداد است و در حقیقت موفقیت این شیوه که در حوزه بازرگانی نیز راهگشاست، به مشارکت باغداران نیاز دارد.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع