قول روسی برای تکمیل کریدور شمال-جنوب

رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی ایران با سفر به مسکو در دیدار با همتای روسی خود، خبر از امضای توافقنامه‌ جامع همکاری ریلی بین ایران و روسیه می‌دهد که به گفته او می‌تواند تکمیل کریدور شمال-جنوب را به دنبال داشته باشد. این کریدور در قطعه رشت – آستارا معطل مانده و وعده جمهوری آذربایجان برای تکمیل آن به نتیجه‌ای نرسیده بود.

روسیه در تلاش برای دور زدن تحریم‌ها

پس از کری‌خوانی‌های الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور جمهوری آذریایجان، ایران به فکر رسیدن توافق با روسیه برای تکمیل این کریدور افتاد. کریدوری که تکمیل آن علاوه بر سودی که عاید ایران می‌کند، می‌تواند راه اتصالی برای روسیه شبه‌قاره هند و کشورهای جنوب شرقی آسیا باشد. در این مسیر چابهار و همینطور بندر شهیدرجایی در بندرعباس می‌تواند محملی برای رسیدن به این هدف برای روسیه باشد. حالا که روسیه درگیر جنگ با اوکراین است، تکمیل این مسیر می‌تواند کمی به دور زدن تحریم ازسوی این کشور کمک کند، زیرا اکنون روسیه از طریق خطوط بزرگ کشتیرانی نیز با تحریم روبرو شده است و به دلیل قطع تردد خطوط کشتیرانی معتبر بین‌المللی به بنادر مهمی نظیر ولادی وستک، نووروسیسک و سنت پترزبورگ به شدت برای ایجاد راه‌گذرهای جایگزین برای مبادلات تجاری خود با سایر کشورها در تلاش است.

سفارت روسیه از دو بندر ایران گزارش می‌گیرد

سیدامیرحسین عظیمی، کارشناس اقتصادی در این باره  گفته بود: «روسیه بسیار پیگیر آن است که کریدور شمال-جنوب تکمیل شود. هرچند که تمرکز این کریدور در جنوب ایران بر بندرعباس است، اما بندر چابهار نیز به سبب موقعیت جغرافیایی که در اختیار دارد می‌تواند کاهش هزینه‌های ترانزیت کالا به آسیای مرکزی و اوراسیا را که مورد خواست روسیه است، فراهم کند و به نوعی می‌تواند به‌عنوان شاهراه کریدور شمال-جنوب شناخته شود. به همین خاطر نیز پوتین به توسعه چابهار بسیار متمایل است. سفارت روسیه در ایران هر ماه یکبار گزارش‌های تغییر و تحولات چابهار را به شخص پوتین ارائه می‌دهد.»

به گزارش اقتصاددان به نقل از بورسان ، ویتالی ساولیف، وزیر حمل و نقل روسیه هم بر این موضوع تأکید دارد و در دیدار با وزیر راه و شهرسازی ایران گفته: «کریدور ریلی شمال – جنوب می‌تواند اساس گسترش همکاری‌ها بین کشور‌های روسیه، ایران و همچنین حوزه آسیای میانه و قفقاز باشد و امضا یک قرارداد برای اجرایی شدن این طرح عظیم مورد نیاز است و امیدواریم با همکاری مشترک، قطعه ریلی رشت – آستارا به اتمام برسد.»

وزیر حمل و نقل روسیه با اشاره به اینکه کشورش به ایران به‌عنوان یک کانون تجاری و ترانزیتی در منطقه نگاه می‌کند، گفت: «با تکمیل خطوط ریلی به ویژه قطعه رشت – آستارا، از شمال اروپا تا شبه‌قاره هند، به هم متصل می‌شوند و این می‌تواند عواید ترانزیتی بسیار زیادی برای کشور‌های مسیر و از جمله ایران و روسیه به دنبال داشته باشد.»

رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی نیز گفته بود: «اگر ایران و روسیه همکاری‌های نزدیکی با هم داشته باشند‌، تحریم‌های آمریکا و غرب ضد دو کشور هیچ تاثیری نخواهد داشت. صادرات بین دو کشور و صادرات روسیه به دیگر کشور‌ها از طریق ایران، می‌تواند مورد توافق قرار بگیرد و در کمترین زمان ممکن اجرایی شود. از بین مسیر‌های ریلی، مسیر ریلی رشت – آستارا بسیار کوتاه و به صرفه است و در صورت همکاری دو کشور در تکمیل این قطعه، حجم مبادلات و ترانزیت کالا میان دو کشور افزایش چشمگیری خواهد یافت.»

به گفته او، ایران و روسیه می توانند هم در چابهار و هم در بندر شهید رجایی (بندرعباس) همکاری‌های خود را افزایش دهند.

تکمیل قطعه رشت-کاسپین در اولویت است
مهدی بابایی، رایزن بازرگانی ایران در جمهوری آذربایجان درخصوص آخرین اخبار درباره این توافقنامه می‌گوید: پروژه تکمیل کریدور شمال –جنوب، از چند سال اخیر مطرح بود و در یکسال اخیر که دولت تغییر کرده این پیام به دولت جدید منتقل شده که برای گسترش روابط تجاری و ترانزیتی در منطقه، باید تکمیل کریدور شمال-جنوب در اولویت قرار گیرد. به‌عنوان نمونه، تجهیز گمرکات کشور به ایکس ری، ساخت پل بتنی جدید بین ایران و جمهوری آذربایجان، تکمیل و تقویت پایانه ریلی آستارا و قطعه ریلی رشت- آستارا مورد تأکید ویژه قرار گرفت که از این میان ساخت پل ماشین رو بین ایران و جمهوری آذربایجان آغاز شده است و اکنون تکمیل قطعه رشت-کاسپین (بندر انزلی) در دستور کار قرار گرفته است. تکمیل پروژه رشت-کاسپین انتقال کالا از طریق کشتی را امکان پذیر می‌کند که در فرصت اندکی قابل اجراست.

به گفته او، این کریدور، در جغرافیای اقتصادی ایران دارای اهمیت ملی است و نباید به جنگ روسیه-اوکراین مرتبط شود، هرچند که در شرایط پیش آمده، این کریدور می‌تواند صادرات و واردات به کشور روسیه را به‌طور محسوسی تقویت کند.

چرا کریدور شمال- جنوب مهم است؟

خط آهن ۱۶۴ کیلومتری قزوین – رشت به‌عنوان بخشی از کریدور جنوب – شمال از مهر ۱۳۸۱ شروع و در ۱۵ اسفند ۱۳۹۷ به ایستگاه لاکان در نزدیکی رشت رسید، اما بهره‌برداری از این قطعه، نتوانست پازل ترانزیتی کشورمان را تکمیل کند، چرا که قرار بود این خط آهن از رشت تا بندر کاسپین (منطقه آزاد انزلی) و آستارا امتداد پیدا کند.

ایران پیشتر در برنامه یک کمربند-یک راه چین قرار داشت، اما از سال ۲۰۲۰ ترانزیت کالا به ترکیه و اروپای شرقی را از مسیر آسیای مرکزی، جمهوری آذربایجان، گرجستان و ترکیه انجام می‌دهد. عدم توسعه خطوط ریلی و کشتی‌رانی ایران در خزر، عملا آن را از این کریدور حذف کرده است. حالا اما تحریم‌های روسیه فرصتی است برای ایران که از شرایط پیش آمده برای تکمیل این راه ترانزیتی بین‌المللی بهره بگیرد.

با این همه، ایران طی دو دهه گذشته نتوانسته است همپای دیگر شرکا، پروژه‌های توسعه ریلی را پیش ببرد. ایران برای ایفای نقش در کریدور بین‌المللی شمال-‌جنوب جهت ترانزیت کالا از ترکیه تا روسیه و آسیای مرکزی به بنادر جنوب کشور و از آنجا به کشورهای آسیایی، خصوصا هند و چین، می‌بایست چندین پروژه خط آهن را عملیاتی می‌کرد، اما هنوز خط آهن رشت-‌آستارا که نقش کلیدی هم‌زمان در کریدور شمال‌-جنوب و شرق-‌غرب (بخشی از ابتکار کمربند و جاده چین موسوم به جاده ابریشم نو) دارد را تکمیل نکرده است. در حال حاضر به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم، حتی ۶۰ درصد تجارت خود با روسیه را نیز از طریق خطوط ریلی و جاده‌ای جمهوری آذربایجان انجام می‌دهد.

خط ریلی رشت – آستارا با اتصال به راه‌آهن جمهوری آذربایجان می‌تواند نقش محوری را برای ارتباط بندرعباس (و در آینده بندر چابهار) به مسکو در روسیه و هلسینکی در فنلاند ایفا کند. قرار بود با همکاری ایران و جمهوری آذربایجان این قطعه تکمیل شود که با بدقولی آذری‌ها همراه بود، اما حالا باید دید این‌بار آیا روس‌ها به وعده خود عمل می‌کنند یا اینکه همچون وعده‌های دیگر روس‌ها در بخش‌های مختلف، همچون فروش واکسن و همکاری در نیروگاه هسته‌ای بوشهر، ایران را جا می‌گذارند؟

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع