صفحه اول روزنامه های اقتصادی

آسیا ‌۴۷ پالایشگاه جدید می‌سازد، وزارت نفت ایران هیچ

وزیر کثیفی که اعتقاد به کثافت کاری ندارد!

جوان از رویکرد معکوس وزارت نفت در جلوگیری از خام فروشی گزارش داده است: وزیر نفت پس از سال‌ها کش و قوس حرف دلش را درباره ساخت پالایشگاه زد، اما نگاهی گذرا به استراتژی کشورهای جهان به پالایشگاه‌سازی نشان می‌دهد وزارت نفت درست برخلاف یک منطق شفاف حرکت می‌کند.
یکی از انتقادات مهمی که به وزیر نفت طی ۱۵ سال وزارتش وارد می‌شود، بی‌توجهی او به ساخت پالایشگاه و جلوگیری از خام فروشی است. او که بیشترین زمان مدیریتی بر صنعت نفت را طی ۱۱۰ سال اخیر داشته، حتی یک پالایشگاه نیز نساخته است. در دوران اصلاحات که این انتقاد بارها گفته شد، وی می‌گفت ساخت پالایشگاه با توجه به قیمت جهانی نفت منطق اقتصادی ندارد، در حالی که آمارها چیز دیگری می‌گفت.

به گزارش اقتصاددان به نقل ازشبکه عماریون ۱۶:  از سال ۷۶ تا ۸۴ که مصادف است با سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۴ میلادی، بیشتر کشورهای نفتی جهان ظرفیت پالایشگاهی خود را برخلاف باور بیژن زنگنه توسعه دادند که نشان می‌دهد، این ادعای زنگنه که معتقد بود ساخت پالایشگاه صرفه اقتصادی ندارد، فاقد اعتبار کارشناسی بوده، زیرا کشورهای نفتی جهان با وجود مازاد ظرفیت، تعداد پالایشگاه‌های خود را افزایش دادند.
براساس آمارهای رسمی، ظرفیت پالایشگاه‌های جهان در سال ۱۹۹۵ – مصادف با سال نخست وزارت زنگنه در دولت اصلاحات- معادل ۶۴ /۷۵ میلیون بشکه در روز بود که این ظرفیت در سال ۲۰۰۵ میلادی به رقم ۴۸ /۸۶ میلیون بشکه در روز رسید که از افزایش ۸۴/ ۱۰ میلیون بشکه‌ای در روز حکایت دارد؛ در میان مناطق مختلف جهان، خاورمیانه وضعیت جالبی دارد. این منطقه در سال ۱۹۹۵ میلادی ظرفیت پالایشی معادل ۸۴۹/ ۵ میلیون بشکه در روز داشت که این رقم در سال ۲۰۰۵ میلادی به ۵۳۲/ ۷ میلیون بشکه در روز رسید، در حالی که همه کشورهای تولیدکننده نفت به سراغ افزایش ظرفیت پالایشی خود رفته بودند، سهم ایران از این افزایش ۶۸۳/ ۱ میلیون بشکه‌ای صفر بود.

تغییر چهره

در دوره دوم وزارت زنگنه، ظرفیت پالایشی کشور افزایش یافت؛ این افزایش مرهون طرح‌های توسعه‌ای بود که در دولت قبلی اجرا و در این دولت تکمیل شد. پالایشگاه ستاره خلیج فارس که بزرگ‌ترین پالایشگاه میعانات گازی جهان است به مدار آمد و ایران از واردات بنزین بی‌نیاز شد.
در هفت سالی که دولت روحانی سپری کرده، یک پالایشگاه هم به تعداد پالایشگاه‌های کشور اضافه نشده و همین موضوع انتقادهای زیادی را در برداشت. با توجه به تحریم نفت ایران، هم اکنون صادرات فرآورده‌های نفتی توانسته بخش مهمی از نیازهای ارزی کشور را پوشش دهد و به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان معتقدند اگر زنگنه نسبت به پالایشگاه‌سازی بی‌تفاوت نبود اوضاع کشور در حوزه مقابله با تحریم‌ها بسیار بهتر بود، اما زنگنه این انتقادات را رد کرد، ولی این هفته بالاخره اقرار کرد علاقه‌ای به پالایشگاه ندارد؛ جایی که گفت پالایشگاه یعنی کثافت‌کاری. این استدلال عجیب در حالی مطرح می‌شود که بسیاری از کشورهای تولیدکننده و مصرف کننده نفت جهان در این حوزه دست به سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای زده‌اند که در تعریف وزیر نفت از پالایشگاه، غرق در کثافت هستند!

حرکت جهان به سمت توسعه پالایشگاه‌ها

رویکرد دولت‌ها در ایجاد ارزش افزوده بیشتر و کاهش خام فروشی محصولات نفتی موجب شده که هر روز بر حجم سرمایه گذاری در بخش پالایشی افزوده می‌شود. براساس پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی، در افق سال ۲۰۳۰ میلادی، بیش از یک سوم رشد تقاضای جهانی نفت به صنعت پالایشی و پتروشیمی اختصاص پیدا کند.
آمارها نشان می‌دهد که بیش از ۴۰ درصد ظرفیت پالایش نفت خام دنیا در قاره آسیا قرار دارد. بدین ترتیب این منطقه در پنج سال فرارو و در افق سال ۲۰۲۴ میلادی، پرچمدار بازار صنایع پالایشی خواهد بود. بیشترین تعداد طرح‌های پالایشی جدید در حال ساخت نیز در این قاره قرار دارد. در پنج سال آینده ۳/ ۵ میلیون بشکه به ظرفیت پالایش نفت آسیا افزوده خواهد شد.
در همین رابطه، گلوبال دیتا نوشته است: در آسیا ۴۷پروژه جدید پالایشی در مرحله ساخت یا برنامه‌ریزی است. این طرح‌ها تا سال ۲۰۲۴ ساخته خواهند شد. از این طرح‌ها ۱۸پالایشگاه در حال ساخت است و ۲۹ طرح در مرحله طراحی هستند. پالایشگاه هامبانتوتا ۳ در سریلانکا، بزرگ‌ترین پروژه پالایشی در حال ساخت آسیاست. ظرفیت پالایش این طرح ۴۲۰ هزار بشکه در روز است؛ که در سال ۲۰۲۴ میلادی، شاهد افتتاح این طرح خواهیم بود.

کثافت ترین‌ها!

به عنوان نمونه، چینی‌ها حساب ویژه‌ای روی توسعه صنعت پالایش خود بازکرده‌اند؛ آن‌ها می‌خواهند ظرفیت خود را پس از سال ۲۰۲۳ به بیش از ۲۰ میلیون بشکه در روز برسانند. چینی‌ها برنامه‌ریزی کردند حداقل ۴۴ درصد ظرفیت پالایشی شرق آسیا را به خود اختصاص دهند. بزرگ‌ترین پالایشگاه چین از نوع پتروپالایشگاه و با ظرفیت ۴۷۰ هزار بشکه و کوچک‌ترین پالایشگاه‌ها زیر ۱۰ هزار بشکه در روز ظرفیت دارد، تقریباً ۹۰ درصد از مالکیت بنگاه‌های پالایشی این کشور در اختیار شرکت‌های دولتی Sinopec، CNPC و CNOOC است.

همچنین ظرفیت پالایشگاه کره‌جنوبی با جمعیت ۵۰ میلیون نفری خود، حدود ۲/ ۳ میلیون بشکه در روز است؛ کره جنوبی یکی از قدرت‌های بزرگ پالایشی آسیاست که بدون منابع نفت تا توانسته پالایشگاه احداث کرده و از محل صادرات فرآورده‌های نفتی، درآمد کسب می‌کند. این کشور طی ۱۰ سال گذشته ۷۰۰ هزار بشکه به ظرفیت خود اضافه کرده و قصد دارد با همکاری عربستان، ظرفیت خود را نزدیک به ۶ /۳ میلیون بشکه برساند.
ازنظر وزیر نفت، ژاپن هم یکی از کثافت‌های پالایشی جهان است؛ این کشور با جمعیت ۱۲۷ میلیون نفری خود، حدود ۸/ ۳ میلیون بشکه ظرفیت پالایشی و ۲۵ پالایشگاه دارد؛ ژاپن با توسعه برنامه‌های پالایشی‌اش قصد دارد میزان صادرات فرآورده‌های نفتی خود را افزایش دهد. ژاپن توانسته بدون در اختیار داشتن ذخایر نفت خام و با تکیه‌بر واردات ۱۰۰ درصدی، بیش از ۱۷۰میلیارد لیتر فرآورده‌های مختلف نفتی تولید و در کنار منطق سوخت محوری از بنگاه‌های پالایشی سود نیز کسب کند.
این در حالی است که با نگاهی به عملکرد هفت ساله نشان می‌دهد، وزیر نفت حسن روحانی هیچ استراتژی مشخصی در ساخت پالایشگاه و پتروپالایشگاه در کشور نداشته و مخالف ساخت پالایشگاه است، با این استدلال که هیچ عقل سلیمی به سمت پالایشگاه‌سازی نمی‌رود!

ع