سه موقعیت بازیگران در بورس و بازار ارز

فضای فعلی بازارها حکایت از سه وضعیت متفاوت در رفتار بازیگران دارد. هر یک از این موقعیت ها در مسیر بعدی بازارها میتواند جای خود را با تغییر مختصات اقتصاد یا سیاست به موقعیت دیگری بدهد.

اقتصاددان: رفتارشناسی بازارها حکایت از سه وضعیت در رفتار بازیگران دارد؛ ترس، ابهام و انتظار باعث شده معامله گران در همه بازارها با احتیاط گام بردارند. اگرچه انتظارات تورمی در یک سال گذشته، رفتارهای غیرعقلانی و پرریسک سرمایه گذاران ناآشنا در بازارها را عادی جلوه می داد، اما در سال جاری بعد از محدودشدن دامنه تعیین کننده انتظارات تورمی، احتیاط و ترس جای رفتارهای پُرریسک را گرفته است.

در این میان اما جنس هر دو رفتار تابعی از هیجان بوده است؛ رفتار سرمایه گذاران ناآشنا برخلاف دلار بازان، سکه بازان، بورس بازان همچنان بدور از منطق و رفتار عقلانی تابعی از ترس، ابهام و انتظارست. اما هر یک از سه رفتار ناشی از چه هستند:

ترس سرمایه گذاران

سرمایه گذاران آشنا و ناآشنا سال گذشته بیشترین سرمایه ها را روانه بازار سهام کردند و البته با سیاست های گریزناپذیر فروش اوراق و سیگنال های حمایتی درباره سهام از سوی دولت، اقبال به بازار سهام به اوج خود رسید.

اکنون پس از گذشت یکسال از ریزش بازار سهام که تا یک ماه اخیر تداوم داشت، نه آن اقبال قبل به بورس برجا مانده و نه سرمایه گذاران نا آشنا و حقیقی های غیرحرفه ای چندان تمایلی دارند، دوباره به مثابه قبل بی محابا در بازار ریسک پذیر سهام حضور داشته باشند.

فارغ از ارزیابی نوع حضور سرمایه ها در بازار سرمایه، بسیاری از پول های سرگردان که پارسال در سهام جولان میدادند، ترسوتر از قبل به بازارهای سوداگر همچون بازارهای ارز دیجیتال (رمز ارز) کوچ کرده اند. اگرچه سهم عمده ای از ترس شکست دوباره سرمایه گذاران به بی اعتمادی نسبت به رفتارهای سیاست گذاران بر می گردد، اما نبود دورنمای روشن هم در مختصات اقتصاد ایران با توجه به سپهر سیاست خارجه ایران در خصوص مسالی همچون احیای برجام بر ترس سرمایه گذاران افزوده است.

ابهام سرمایه گذاران

با تغییر دولت ها و روی کارآمدن کابینه جدید در دولت ابراهیم رییسی حالا معلوم نیست که دقیقا چه سیاست هایی و با چه مختصاتی برای حل چالش ها به اجرا در بیایند. نقد جدی طیف اصولگرایان پیروز در انتخابات نسبت به مسیر فعلی دولت در سیاست، اقتصاد و فرهنگ، گویای این است که جهت یابی سیاست گذاری ها تغییرات جدی خواهد یافت و حتی در خصوص برخی مسائل اولویت دار همچون احیای برجام نیز شاهد رویکردهای متفاوت و حتی سیاست متفاوتی در این خصوص بود.

البته ابراهیم رییسی به صورت کلی به همه پرسش ها در این باره پاسخ داده و فعلا از ورود به جزییات در همه مسئله های اولویت دار و اساسی خودداری کرده است. با این وجود به نظر میرسد در صورتی که در برخی مسائل سکانداری جدید منجر به تغییر ریل سیاست گذاری و جهت یابی بود، ابهامات کنونی جای خود را به ترس بدهد. قضاوت در این باره زود است و باید منتظر رویکردها و جهت گیری های متفاوت در این باره بود.

انتظار سرمایه گذاران

همسو با ابهامات و ترس از آینده، سرمایه گذاران در بازارها منتظرند که چه اتفاقی قرار است در ماه های آینده بیفتد. اینکه دولت جدید چه اولویت هایی را در دستورکار قرار میدهد و قرار است حاکمیت سیاسی چه تصمیم قطعی را در شرایط کنونی اعمال کند، تشریح همین انتظارست.

هرچند که سیاست حرف قطعی نظام گویای این است که ایران تنها زمانی به برجام باز میگردد که امریکا همه تحریم ها را بردارد، اما به نظر میرسد به دلیل بی اعتمادی طرفین نسبت به همدیگر در مورد برخی از دیگر مسائل مورد اختلاف، ایالات متحده نمیخواهد همه تحریم ها را به صورت یکجا در ازای بازگشت ایران به برجام بردارد و با توجه به همین فضای شکل گرفته در روابط بین دو کشور، مسیر احیای برجام به نظر سخت تر میآید.

در چند روز اخیر اخبار و رویدادهای جدید گویای این است که امریکا سیاست اعمال مجدد تحریم ها را در صورت شکست مذاکرات وین در دستورکار دارد اما فعلا هیچ چیز مشخص نیست و باید منتظر رویکردها و تاکتیک های تیم جدید دیپلماسی ایران در این باره بود.

/پ