سفر رییس جمهور کشورمان به روسیه

براساس گزارشهای رسمی، قرار است رییس جمهور اسلامی ایران در اوایل سال جدید میلادی ۲۰۲۲ به روسیه سفر کند. اهمیت و حساسیت این سفر در مقطع حاضردر کسی پوشیده نیست

اقتصاددان: الزامات ارتقاء اساسی روابط ایران و روسیه از جمله مسائل مهم مناسبات تهران مسکو ست.

(گزارش تحلیلی درباره سفر رییس دولت سیزدهم به روسبه)

به نظرم:
سفر آقای رئیسی به مسکو در شرایطی است که
روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در حال ارتقا است

این سفر می‌تواند نقطه عطفی برای روابط دو کشور و گسترش روابط در زمینه‌های مختلف سیاسی نطامی و اقتصادی و امنیتی باشد

درباره زمانو علت رئیسی به روسیه باید گفت: این سفر رسمی در راستای تعاملات ایران و روسیه،ارزیابی می شود
پوتین از رئیس جمهور کشورمان دعوت کرد سفری به روسیه داشته باشد که اوایل سال جدید میلادی انجام خواهد شد

این سفر در چارچوب سیاست کشور در تقویت و توسعه روابط دوجانبه و چندجانبه با اولویت کشور‌های منطقه و با محوریت و اولویت مباحث همکاری‌های بیشتر تجاری و اقتصادی بخصوص نطامی و امنیتی قابل ارزیابی است در حال حاضر معاون سیاسی رئیس جمهور در حال نهایی کردن ابعاد این سفر است.
[
در سفر آتی رئیسی به مسکو، ‌که به احتمال زیاد روز ۲۹ دی انجام خواهد شد دو رئیس‌جمهور آخرین وضعیت تدوین سند همکاری‌های بیست ساله دو کشور را بررسی و سند نهایی خواهد شد .

بی‌تردید موضوع مذاکرات وین و فعالیت‌های هسته‌ای ایران بحث خصومت آمریکا با دو کشور از جمله موضوعات مهم گفتگوی پوتین و رئیسی خواهد بود.

از جمله موضوعات دیگری که انتظار می‌رود در سفر رئیس‌جمهور به روسیه پیگیری شود، پرونده خریدهای تسلیحاتی ایران، به ویژه نوسازی نیروی هوایی است. پیش‌تر سرلشکر «محمد باقری»، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح از انعقاد قراردادهای خرید تجهیزاتی شامل هواپیما‌های جنگنده، جت آموزشی و بالگرد‌های رزمی از روسیه خبر داده بود.

رئیس‌جمهور و مقام‌های دولت مکرر بر توسعه روابط با کشورهای همسایه و توسعه همکاری‌ها با چین و روسیه در راستای سیاست نگاه به شرق تأکید کرده‌اند.

گسترش تلاش‌های دیپلماتیک میان ایران و همسایگان عرب برای مدیریت و حل‌وفصل اختلافات و سفر آتی ابراهیم رئیسی به مسکو از این جهت حائز اهمیت است.

با این وجود، مسئله تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران، همچنان مهم‌ترین مانع گسترش همکاری‌های اقتصادی ایران با، روسیه و همسایگان جنوبی است. این در حالی است که
روسیه نیز از اقدامات خصمانه آمریکا و ناتو در حوزه نفود این کشور نگران است

در این شرایط، یک نگرانی، نگاه برخی مقام‌های ایرانی در مورد رفت و آمدها و دیدارهای دیپلماتیک است؛ بر اساس این نگاه مهم‌ترین نتیجه و دستاورد سفرهای مقام‌های ارشد کشور با رهبران سایر کشورها، نشان دادن منزوی نبودن ایران به غرب است.

در این زمینه رسانه رسمی روسیه گزارش دادند که ایران و روسیه برای امضای سند راهبردی ۲۰ ساله که توافقنامه بسیار مهم برای دو کشور محسوب می شود، آماده می شوند.  این موافقت نامه عرصه های مختلفی را از حمل و نقل و ذوب آهن و ماهیگیری گرفته تا ساخت نیروگاه های برق را در برمی گرفت
شایان گفتن است
اسفند ۱۳۹۹ مطابق با ۱۲ مارس ۲۰۲۱، معاهده «اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه» ۲۰ ساله شد؛ معاهده ای که دستگاه‌های دیپلماسی دو طرف در بیانیه های جداگانه و همزمان آن را نقطه عطفی در روابط دو کشور برشمردند

در همین حال روزنامه “نزاویسمایا” چاپ مسکو در این باره نوشت، ایران بیش از هر چیز به خرید جنگنده ها و سیستم های دفاع ضدهوایی مدرن روسی ابراز علاقه کرده است. و در سفر آینده رئیسی به مسکو قراردادهای خرید دهها فروند جنگنده سوخو ۳۵ و سیستم های دفاع هوایی روسی بین دو کشور امضا می شود.

پیش از این سرلشکر باقری فرمانده ستاد کل نیروهای مسلح ایران راهی مسکو شد و خبرهای ضدونقیضی از نتیجه این سفر در رسانه ها منتشر گردید، اما رییس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران گفت: مسکو و تهران در حال آماده سازی توافقنامه ای هستند

نزاویسمایا به نقل قول از متخصصان روسی پرداخت و نوشت که روسلان پوخوف مدیر مرکز تحلیل استراتژی ها و فناوری ها، معتقد است که ایران تسلیحات زمینی را تولید می کند و دریا هم برای آنها اولویت نخست را ندارد و تهدید اصلی از نگاه ایرانی ها در هواست چون هرگونه حمله احتمالی به ایران از این طریق رخ خواهد داد

“یوری لیامین” یک کارشناس نظامی روسیه نیز به این روزنامه گفت که ممکن است ایران هزینه تسلیحات روسیه را با نفت بپردازد. وی گفت: ایران می تواند پول خریدهای تسلیحاتی خود به روسیه را از روش هایی چون صادرات محصولات کشاورزی، منابع طبیعی همچون نفت و غیره پرداخت کند. ایران و روسیه روابط خود را در حوزه های امنیتی توسعه داده و مانورهای مشترکی را برگزار خواهند داد

به هر حال به با‌ور بسیاری از تحلیل گران حوزه روسیه سفر آقای رئیسی به مسکو ابعاد مختلفی دارد که انتظار می رود در این سفر تفاهم‌نامه‌ها و قراردادهای «مهمی» که هنوز رسانه نشده به امضا برسد

با این وجود سند همکاری ۲۰ ساله با روسیه آماده شده و این سند نیز شبیه «سند ۲۵ ساله همکاری ایران و چین» خواهد بود که ۷ فروردین امسال میان دو کشور امضا شد

امضای سند همکاری با چین و تلاش برای امضای سند همکاری با روسیه در چارچوب سیاست «نگاه به شرق» دنبال می‌شود که در سال‌های اخیر از سوی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی به عنوان محور سیاست خارجی جمهوری اسلامی تعیین و اعلام شده است
این مطلب نیز یاد آوری می شود که
ایران و روسیه یک سند همکاری راهبردی ۲۰ ساله را در سال ۷۹ امضا کرده‌اند که مهلت آن اسفند سال گذشته به پایان رسید

در این میان روسیه تنها شریک عمده تجاری ایران است که بعد از تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی، روابط تجاری خود با ایران را به شدت افزایش داده است.

آمارهای ۱۰ ماهه گمرکی روسیه نشان می‌دهد که صادرات این کشور به ایران نسبت به دور مشابه پارسال ۱۲۳ درصد رشد داشته و به عبارتی نزدیک ۲.۵ برابر شده است.

روسیه طی ۱۰ ماه ابتدایی پارسال ۱.۱۵ میلیارد دلار صادرات به ایران داشت، اما در دور مشابه امسال این رقم به ۲ میلیارد و ۵۶۵ میلیون دلار اوج گرفته است.

واردات روسیه از ایران نیز طی ۱۰ ماه ۲۰۲۱ با رشدی ۲۲ درصدی به ۷۷۹ میلیون دلار رسیده است

به تقدیر با نگاهی به تاریخچه روابط ایران و روسیه می‌توان دریافت که در هر مقطعی سفر روسای جمهوری اسلامی ایران به مسکو سکوی می تواند پرتابی برای تقویت هرچه بیشتر روابط دو جانبه را به وجود آورده است.

بهر حال به گفته برخی منابع آگاه قرار است در ۲۹ دی ماه ریاست محترم جمهوری به مسکو سفر کند . با عنایت به توافق پیرامون سند راهبردی همکاری های های راهبردی ۲۰ ساله دو کشور، این سفر بسیار مهم خواهد بود.
مضاف اینکه در اثنای این سفر برخی توافق های پاراف شده قبلی نیز به امضاء خواهند رسید.
شاه بیت مهم این سفر، موضوع همکاری های اقتصادی دوجانبه و چندجانبه دو کشور است.
به باور کارشناسان حوزه (cis شوروی سابق )
ضرورت توسعه همکاری های دو کشور در قالب سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و … .
و توسعه همکاری های جندجانبه با حضور دو کشور و سایر کشورهای همجوار در منطقه.

انجام این سفر در این مقطع بسیار مهم و موثر خواهد بود

و اما در باره لزامات ارتقاء اساسی روابط ایران و روسیه‌با توجه اینکه چندین سال در روسیه بودم معتقدم:
توسعه همکاری های اقتصادی و تجاری، هم پای همکاری های سیاسی و امنیتی.

-توسعه همکاری های مردمی و فرهنگی، بعنوان پیوستی مهم برای همکاری ها در سایر حوزه ها.

آوانچه قابل گفتن است اینکه نمی شود همکاری با روسیه صرفا به حوزه های سیاسی و امنیتی و دفاعی خلاصه شود، و دو کشور کمترین رابطه اقتصادی، تجاری، مردمی و فرهنگی را با یکدیگر داشته باشند.

در پیگیری روابط با روسیه، نبایستی ملاحظات آمریکا و غرب را مد نظر قرار داد، چرا که آنها از اساس مخالف نزدیکی و همکاری های عملی دو کشور هستند.
با توجه داشته باشیم که، در ارتباط با اصل انجام سفر و دستاوردهای آن، تهاجم خبر و عملیات روانی گسترده توسط رسانه های آمریکایی، اروپایی، صهیونیستی، معاند و ضدانقلاب، به شکل گسترده ای صورت خواهد پذیرفت.
لذا باید تمهیدات لازم از هم اکنون مدنظر قرار گرفته و بعمل آید.

-ضرورت عملی سازی پیمان پولی مابین دو کشور و داد و ستد بر پایه پولهای ملی دو کشور.

– ضرورت داد و ستد و همکاری های دوجانبه در حوزه انرژی، نفت و گاز.

– ضرورت لغو روادید کامل دوجانبه بین اتباع دو کشور.

– ضرورت ایجاد شبکه تلویزیونی پرس تی.وی روسی، برای اینکه روسها حرف یومیه ج.ا.ا را مستقیم از خود ج.ا.ا دریافت دارند.

– ضرورت توسعه همکاری های دو کشور در قالب سازمان های منطقه ای همچون؛ شانگهای، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان سی.آی.اس و زیرمجموعه های آن و … .

– ضرورت همکاری های علنی مشترک در حوزه هایی همچون؛ یمن، محور مقاومت، افغانستان حائز اهمیت است
.

در نهایت :

شاید از سال ۶۸ که مرحوم‌ هاشمی رفسنجانی در کسوت ریاست مجلس شورای اسلامی به شوروی سفر نمود تاکنون هیچیک از مقامات ارشد ایرانی سفر رسمی معطوف به دستاورد ملموس ، به روسیه نداشته اند .

سفر آتی آقای رئیس جمهور شاید فرصتی ارزشمند برای طراحی یک روابط پایدار و پویا با کشور روسیه باشد .

شکی نیست جمهوری اسلامی ایران دیر یا زود مشکل خود را با نظام بین الملل حل خواهد نمود و لذا ضروری است که از الان برنامه های دوره پسا تحریمی تهیه و تبیین گردد و ریل گذاری رابطه فعلی و آتی با روسیه در همین راستا تعریف می شود .

باید این نکته را در تظر داشت که در مقطع کنونی مذاکرات وین به نتیجه نرسیده و‌چشم انداز آنی آن هنوز چندان روشن نیست ، لذا هر گونه تحرک دیپلماتیک در این مقطع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است ، آنهم در تعامل با کشوری که یکی از اعضای موثر گروه ۵ به اضافه یک‌ قبلی و چهار به علاوه یک فعلی است .

آنچه قابل کتمان نیست این است که در تمامی سال های پس از انقلاب اسلامی ، جمهوری اسلامی موفق به شکل دهی یک روابط اقتصادی و سیاسی قابل قبولی با روسیه نشده و عوامل مختلف اعم از جنگ ، تحولات دوران پسا شوروی ، تحریم ها و تفکرات غالب در بدنه اجرایی دو کشور ، مانع از توسیع روابط دوجانبه شده است .

توافقنامه سال ۲۰۰۱ نیز علیرغم مفاد ارزشمند آن ، به دلیل مواجه شدن با آغاز عصر تحریم های اتمی ، نتوانست تغییر جدی در روند بر شمرده فوق ایجاد نماید .
در مقطع کنونی که هم روسیه درگیر تضاد منافع جدی با دنیای غرب بوده و هم ایران دچار مشکل تحریم های یک جانبه ایالات متحده که وجه ثانویه آن زیان های بیشماری به بار آورده هستند ، امکان تعامل بسیار بالاست .

جناب آقای رئیسی در سفر پیش رو می تواند زمینه را برای تهیه پیش نویس پروتکل های اجرایی منضم به توافقنامه جدید ، فراهم نموده و اسناد بالادستی را از حالت کنونی شبه سکون خارج و مبادلات مشخصی را در حوزه اقتصادی مشخص و‌اجرایی نمایند .

ایران و روسیه علیرغم دارا بودن مرز دریایی و داشتن زمینه های همکاری در حوزه اقتصادی ، دارای نراز تجاری بسیار نازلی هستند که گمان می رود سفر آتی می تواند به عنوان نقطه پایانی بر این رکود جلوه گر شود .

بهر جال در دنیای کنونی ، تعامل سیاسی بدون طراحی همکاری های اقتصادی از وجه پویا و پایایی برخوردار نخواهد بود . انتظارهمراهی روسیه با سطح مبادلات تجاری کنونی ، انتظاری عبث و بیهوده است .

به گمان من ، مهم ترین الزام در روابط آتی ، اثبات این مهم است که قرار نیست جمهوری اسلامی همواره در حوزه اقتصاد چشم به دستان اروپا و متحدان ان داشته و بر همان چرخه معیوب قبلی بچرخد .

اگر همین یک اصل اثبات شود بنیاد روابط آتی تثبیت خواهد شد

/پ