تاریخ انتشار : شنبه 19 مهر 1399 - 20:31
کد خبر : 21408

زندگینامه حاج محمد تقی برخوردار

زندگینامه حاج محمد تقی برخوردار

  محمدتقی برخوردار در شهریور ماه ۱۳۰۳، در شهر یزد دیده به جهان گشود. خانواده وی از خانواده ‌های مشهور یزد بودند و دراصل حرفه خانوادگی ایشان ، تجارت بود. مردم یزد اعتقاد داشتند که این خانواده تا چند نسل قبل از محمدتقی ، پیرو آیین زرتشت بودند ولی باتوجه به تغییر دین جدبزرگ وی

 

محمدتقی برخوردار در شهریور ماه ۱۳۰۳، در شهر یزد دیده به جهان گشود. خانواده وی از خانواده ‌های مشهور یزد بودند و دراصل حرفه خانوادگی ایشان ، تجارت بود. مردم یزد اعتقاد داشتند که این خانواده تا چند نسل قبل از محمدتقی ، پیرو آیین زرتشت بودند ولی باتوجه به تغییر دین جدبزرگ وی و تشرف به اسلام ، مسلمان شده‌اند. این خانواده بسیار مذهبی و مقید بودند و کلیه شئونات و مراسم مذهبی اجرا می‌شد. پدر محمدتقی ، حاج (محمدحسین برخوردار) نام داشت. وی از تجار معروف یزد بود که محصولات کشاورزی از قبیل چای، زردچوبه، فلفل و پسته را صادر می کرد و البته در خرید و فروش املاک نیز فعالیت داشت. از تاجران بزرگ و سرشناس شهر یزد بود.

حاج محمدتقی برخوردار از کودکی در تجارتخانه پدر کار می‌کرد تا اینکه ۱۸‌ساله شد و دیپلم گرفت و به بهانه تحصیل به تهران آمد. اما به تحصیل در دانشگاه رغبتی نداشت، کار دولتی را نیز نمی‌پسندید و بیشتر دلباخته تجارت بود. در تهران حجره‌ای در (سرای امید) روبه‌روی مسجد شاه خرید و تجارت را پیشه کرد. کارت بازرگانی نداشت و تا سال‌ها به نمایندگی از پدر و سه برادر دیگرش در شرکت خانوادگی پدر کار می‌کرد.
محمدتقی تا ۲۵‌سالگی به صادرات و واردات در شرکت پدر مشغول بود و پس از استقلال به واردات وسایل مدرن خانگی پرداخت. برخلاف پدر که خرید و فروش محصولات کشاورزی را پیشه کرده بود ، محمدتقی علاقه عجیبی به وارد کردن لوازم مدرن زندگی آن روزها مثل پنکه، رادیو،‌ یخچال و ماشین حساب داشت. ۱۵ سال طول کشید که او به فکر ساختن همین وسایل در ایران بیفتد. این کار در آن زمان جسارت بسیاری می‌خواست.

 

 میراث برخوردار

بدون شک محمد تقی برخوردار ؛ مردی بود که به خانه‌های ایرانیان تکنولوژی و رفاه را وارد کرد. در سال ۱۳۸۸ کتاب زندگی و کارنامه حاج محمد تقی برخوردار- موقعیت تجار و صاحبان صنایع در ایران عصر پهلوی از سوی نشر (گام نو) منتشر شد. این کتاب شرح حال فعالیت‌های تجاری و صنعتی ایشان ، (پدر صنعت خانگی مدرن در ایران) است. زندگی و کارنامه وی می‌تواند برخی مشکلات توسعه اقتصادی ایران را از نگاه فعالان اقتصادی نشان دهد ضمن آنکه الگویی بومی در مدیریت و کارآفرینی را نیز ارائه می‌کند. او در طول چندین دهه فعالیت اقتصادی و صنعتی، کارخانه ها و شرکت های مهمی را راه اندازی کرد که تعداد آن ها به بیش از  پانزده شرکت و گروه صنعتی بزرگ می‌رسد .
در این مقاله به معرفی تعدادی از شرکتهای مهم او می پردازیم ؛ شرکت هایی که هرکدام با خود تحولی جدید را به زندگی ایرانی ها هدیه دادند و در نوع خود معمولا پیشگام در کشور بودند.

 

 شرکت قوه پارس (بقوه )

نخستین شرکت صنعتی که حاجی برخوردار تاسیس کرد شرکت ری اوواک یا قوه پارس بود که با سرمایه گذاری مشترک یک آمریکایی در جاده کرج و در سال ۱۳۴۱ راه اندازی شد. تولیدات این کارخانه در طی چند سال تاجایی گسترش یافت که دو کارخانه دیگر در کرج و شهرک صنعتی البرز قزوین هم به این مجموعه اضافه شد. این شرکت که باطری تولید می کرد در سال ۱۳۵۵ وارد بورس شد. این کارخانه در ابتدای فعالیت حدود ۲۲۰ نفر نیرو داشت ولی در سال ۱۳۵۷ و باتوجه به راه اندازی دو کارخانه دیگر به ۹۲۰ نفر رسیده بود. علاوه براین ها ؛ سرمایه اسمی این کارخانه در طول حدود ۱۵ سال فعالیت از ۱۰ میلیون تومان به ۴۲ میلیون تومان افزایش یافت و میزان فروش آن در سال ۱۳۵۷ به ۲۰۰ میلیون تومان رسید.

 

پارس الکتریک( لپارس ) :

کمی بعد از راه اندازی قوه پارس حاجی برخوردار در اسفند سال ۱۳۴۱ شرکت پارس الکتریک را برای تولید تلویزیون و وسایل برقی راه اندازی کرد. تعداد افراد شاغل در این مجموعه صنعتی از ۱۵ نفر در ابتدای کار به حدود ۲ هزار نفر در سال ۱۳۵۸ افزایش یافت. همچنین فروش این کارخانه که در سال ۱۳۵۵ وارد بورس شد در سال ۱۳۵۷ حدود ۵۰۰ میلیون تومان برآورد شده است که حدود ۹۰ میلیون تومان آن ، سود بوده است.

 

 پارس خزر ( توشیبا) ( لخزر )

شرکت (پارس خزر) را بسیاری در خانه هایشان با پلوپزهای آن ( با ته دیگ طلایی) و یا پنکه های قدیمی اش می شناسند. کارخانه ای که در سال ۱۳۴۷ و در شهر رشت به سرمایه حدود ۶٫۵ میلیون تومان راه اندازی شد. این مجموعه صنعتی با مشارکت ۲۹ درصدی بانک توسعه صنعتی و معدنی ، ۴۰ درصدی شرکت توشیبای ژاپن و ۴۰ درصدی حاج محمد تقی برخوردار راه اندازی شد. تعداد نیروهای این کارخانه تولید انواع لوازم برقی خانه ( آبمیوه گیری، چرخ گوشت، پنکه و…) از ۲۰۰ نفر در سال ۱۳۵۰ به ۸۰۰ نفر در سال ۱۳۵۷ رسید.

 

کشت و صنعت جیرفت :

علاوه بر حوزه های صنعتی و به خصوص الکترونیک و لوازم خانگی محمد تقی برخوردار دستی هم در کشاورزی داشت، او در سال ۱۳۴۹ یکی از مهم ترین کشت و صنعت های کشور را در جیرفت کرمان و در نزدیکی منطقه (عنبرآباد) راه اندازی کرد. جیرفت به اعتقاد بسیاری از کارشناسان به عنوان بهشت کشاورزی ایران شناخته می‌شود که حاجی برخوردار ۵۰ سال پیش این ظرفیت را شناسایی کرد.

 

فرش پارس و صنایع پوشش ( واتی)

حوزه نساجی و تولید فرش ماشینی از دیگر فعالیت های صنعتی حاج محمد تقی برخوردار محسوب می شود. او در این حوزه و البته با مشارکت افراد دیگر در سال ۱۳۵۰ و ۱۳۵۲ دو شرکت فرش پارس ( تولید کننده فرش ماشینی و دارنده شش واحد ریسندگی انواع نخ، گونی‌بافی، پلی پروپیلن، موکت، فرش ماشینی، موکت‌بافی، رنگرزی و چاپ موکت ) و صنایع پوشش ( تولید کننده انواع منسوجات با چهارکارخانه تولید مخمل، ریسندگی، حوله و بلوجین) را راه اندازی کرد.

 

شرکت کاشی پارس ( کپارس )

علاوه بر حوزه صنعت الکترونیک ، کشاورزی و نساجی ؛ حاج محمد تقی برخوردار دستی هم در صنایع تولید کاشی و سرامیک داشت و دو کارخانه در این حوزه و با مشارکت دیگران راه اندازی کرد، اگرچه که در آن ها کارنامه چندان موفقی نداشت. او در سال ۱۳۵۲ شرکت کاشی پارس را در شهرکت صنعتی قزوین تاسیس کرد که یک سال پس از انقلاب تعطیل شد. همچنین شرکت تولید سرامیک البرز را در سال ۱۳۵۶ راه اندازی کرد که تا سال ۱۳۵۸ فعال بود. حاج محمد تقی برخوردار و شرکای دیگری این دو شرکت را به دنبال رشد شهر نشینی در شهرهای بزرگ و افزایش تقاضا برای مصالح ساختمانی راه اندازی کردند.

 

شرکت لوازم‌خانگی پارس( لخانه)

هنوز هم در خانه بسیاری از ایرانی ها میتوان لوازم خانگی پارس به خصوص یخچال های پارس را دید ؛ کارخانه پارس را محمد تقی برخوردار در سال ۱۳۵۴ با سرمایه اولیه حدود ۸۰ میلیون تومان و با مشارکت ۱۵ درصدی شرکت جنرال الکتریک آمریکا راه اندازی کرد. این کارخانه برای تولید یخچال ، فریزر و ماشین لباس شویی که استفاده از آن ها در شهرهای بزرگ کم کم داشت همه گیر می شد ، تاسیس شد. این شرکت قرار بود بخشی از بازار جنرال الکتریک آمریکا را در بازار ایران و خاورمیانه تامین کند.

 

دانشگاه هاروارد در ایران :

برخوردار به واسطه ارتباطات خوبی که داشت ، به عنوان یکی از اعضای تاثیرگذار هیئت امنای هاروارد تهران انتخاب شد. این موضوع سبب شد تا وی در سفری به امریکا ، قراردادی جهت گسترش فعالیت هاروارد در تهران امضاء کند و دانشگاه هاروارد نیز از این موضوع استقبال کرد. درنهایت ، نهاد رسمی دانشگاه هاروارد در تهران با کوشش برخوردار تأسیس شد. بعدها در زمان پیروزی انقلاب این دانشگاه توقیف شد و به نام امام صادق(ع) ، تغییر نام یافت. این دانشگاه پیش از تعطیل شدن ، دو جشن فارغ‌التحصیلی برگزار کرد. افرادی که از این دانشگاه فارغ التحصل شدند ، درواقع از نظر قوانین جهانی، فارغ التحصیلان هاروارد بودند.

برخوردار بسیار خیّر بود و برای تحقیق و توسعه اهمیت زیادی قائل بود. وی به همراه محمود خیامی( بنیانگذار شرکت ایران خودرو) ، کمک های فراوانی جهت تجهیز یک آزمایشگاه بزرگ تحقیق و توسعه برای دانش آموزان به مدرسه البرز نموده بودند. این سرمایه گذاری هیچ نفعی برای وی و محمود خیامی نداشت ، اما دیدگاه برخوردار بسیار بزرگتر از نفع شخصی بود. او اعتقاد داشت اگر برروی نوجوانان و جوانان این سرزمین سرمایه ‌گذاری شود ، کشور در آینده شاهد نتایج بسیار بزرگی خواهد بود که همه مردم از آن بهره‌مند خواهند شد. این دوکارآفرین بزرگ ، با پرداخت هزینه‌های هنگفت برای آزمایشگاه تحقیق و توسعه اتومبیل و صنایع خانگی ، سعی در ایجاد انگیزه و تخصص برای تربیت و تولید نیروی متخصص جامعه داشتند.

 دیگر خدمات برخوردار :

حاج محمدتقی با اینکه نیروی خود را بر لوازم خانگی متمرکز کرده بود اما در دیگر صنایع نیز دستی داشت . او در سال ۵۲ سه شرکت کارتن البرز (چکارل) ، کاشی پارس(کپارس) و سرامیک البرز را تاسیس کرد. کارخانه کارتن‌سازی او دو بار سوخت و تجهیزاتش از بین رفت اما دوباره با اصرار برخوردار احیا شد. برخوردار به عنوان سهامدار نیز در چند شرکت از جمله لامیران فلامی (تولید انواع تیغ) ، سیمان کرمان (سکرما) ، آبگینه کابگن (تولید انواع شیشه) و کمپرسورسازی ایران (تکمان) [تولیدکننده تجهیزات مورد نیاز لوازم خانگی پارس] سهامدار بود. اشتیاق و تبحر او در اقتصاد باعث شد به عضویت هیات مدیره سه بانک و یک شرکت بیمه نیز دربیاید. او در ۱۵ سال ۱۳ شرکت تاسیس کرد و بهترین دوران تولید لوازم خانگی ایران را گذراند.

 

 پس از پیروزی انقلاب

با پیروزی انقلاب اسلامی و ملی شدن بسیاری از شرکتهای فعال در اقتصاد کشور ، کلیه شرکت‌ها و کارخانجات صنعتی برخوردار مصادره شده و به دولت واگذار شد. با توجه به اعتقادات شدید مذهبی برخوردار و ارتباطات مناسب با مراجع و افراد موثر در انقلاب ، برخوردار این اعتقاد را داشت که با توجه به تسویه کامل مالیاتها و بدهی ها و عدم تعلق خاطر به رژیم سابق ، نباید مشمول این قانون شود. وی در دیدار با نخست وزیر دولت موقت (مهندس مهدی بازرگان) ، تلاش کرد تا دارایی های مصادره شده‌اش را از این قانون خارج کند. در کتاب پیشگامان رشد در این خصوص توضیحاتی ارائه شده است.
برخوردار پس از پیگیری های فراوان در این خصوص ، یک سال پس از پیروزی انقلاب ، از ایران خارج شد. او تا سال ۱۳۷۰ در خارج از ایران زندگی کرد و در آن سال با آرزوی بازگشت اموال و صنایعش ، به ایران بازگشت. پس از این بازگشت بازپس‌گیری کارخانجات و صنایع ممکن نشد و صرفا قطعاتی زمین در رفسنجان به وی مسترد شد❗️

 پایان یک کارآفرین

به جرات می‎توان گفت، برخوردار ، یکی از موثرترین کارآفرینان موفق ایرانی بود. تلاشهای او موجب مدرن شدن خانه های ایرانیان شد. او تلویزیون را به تمام خانه‌ها برد. بدون شک او لایق لقب پدر صنایع خانگی ایران ، است که وی را به این نام می‌خوانند. او به پدر صنایع خانگی ایران معروف است. اکونومیست او را یکی از ۱۰۰ ایرانی تأثیرگذار معاصر برشمرده است. خدمات وی از واردات و تولید باتری و تلویزیون آغاز شد و تا تاسیس بزرگترین برندهای ایرانی ، ادامه داشت. تاسیس کارخانجات بزرگ پیشرو صنعت کشور ، تنها بخشی از خدمات ارزنده این مرد بزرگ به سرزمین‌مان است. او بیشترین تعداد شغل در ایران را درمجموعه‌های خود ایجاد نمود.
کارخانجات متعلق به وی ، بیشترین تعداد شاغل(بیش از ۲۰٫۰۰۰ نفر) ، را د ر ایران دارا بود.

او در اواخر عمر زندگی آرام و بی تکلفی داشت و با افزایش سن ، به فراموشی (آلزایمر) دچار شد. همواره سودای بازپس گیری صنایع و کارخانجات خود را در سر می‌پروراند و از اینکه کشور را در حال واردات بی رویه لوازم خانگی می‌دید، همواره اندوهگین بود. سرانجام پدر صنایع خانگی ایران ، پس از سالها تلاش برای شکوفایی صنعت این کشور روز دوشنبه ۲۷ تیرماه سال ۱۳۹۰ در منزل شخصی خود در تهران و در آرامش کامل وجدان ، دیده بر جهان فروبست و ابدی شد و در آرامگاه خانوادگی در بهشت زهرا برای همیشه آرام گرفت.

ع

ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.

اقصاددان رسانه با مجوز برخط اخبار اقتصاد - فناوری - کسب و کار - اجتماعی و ....