دستاورد تورمی رئیسی در بزنگاه

رشد نقطه‌ای ارزش معاملات شاپرک در اکثر ماه‌های سال ۱۴۰۰ از تورم عقب افتاد؛ به عبارتی تب داغ خریدوفروش در سال ۱۳۹۹ که با انتظارات تورمی فزاینده و افزایش سهم پول از شبه پول رخ داده بود، در سال گذشته مقداری کاهش یافت. کاهش تورم نقطه به نقطه و برخی حساسیت‌های دولت برای کاهش کسری بودجه می‌تواند سیگنال‌هایی جهت کاهش انتظارات داده باشد. هم‌زمان مذاکرات وین به عنوان یکی از مهم‌ترین رخدادهای مؤثر بر انتظارات آحاد اقتصادی، وضعیت نامعلومی را در سال ۱۴۰۰ داشت. اما به نظر می‌رسد با داغ‌شدن دوباره بازارهای دلار و بورس در ماه جاری، به تدریج سروکله افزایش انتظارات تورمی پیدا می‌شود. این زنگ خطری برای دولت است که در صورت شکست مذاکرات وین و عدم بهبود افق‌های اقتصادی پیش رو، ممکن است شاهد اتفاقاتی مشابه سال ۹۹ باشد.

شبکه الکترونیکی پرداخت کارت یا «شاپرک» دربرگیرنده کلیه تراکنش‌های حاصل از پرداخت اینترنتی، پرداخت با موبایل و پرداخت با کارت‌خوان است. ماهانه آماری از مجموع مبلغ تراکنش‌های این شبکه منتشر می‌شود. ارزش این معاملات می‌تواند نمودی از تغییرات وضعیت انتظارات تورمی، تقاضای موجود و در کل تب‌وتاب خریدوفروش در بازارها به دست دهد.

اهمیت بررسی آمارهای شاپرک

تغییر روند ارزش تراکنش‌های شاپرک می‌تواند اطلاعات به‌روز و مناسبی را برای فهم وضعیت تقاضا در اختیار قرار دهد. مثلاً افزایش ارزش حقیقی این تراکنش‌ها (سبقت رشد تراکنش‌ها از تورم) به تحلیل افزایش تورم انتظاری و رشد تقاضا منجر می‌شود. نمودار زیر روند هشت‌ساله این تراکنش‌ها را نشان می‌دهد که از ۹۲ تا حوالی ۹۷ را می‌توان جزو دوره توسعه استفاده از کارت‌های بانکی و ابزارهای پرداخت الکترونیک دانست. اما از سال ۹۸ به سال ۹۹، جهش قابل توجهی در معاملات رخ داد که به عواملی مانند افزایش تورم انتظاری، افزایش استفاده از ابزارهای پرداخت الکترونیکی، افزایش تقاضای حقیقی به خاطر رونق نسبی تولید داخلی و رونق‌گرفتن بازار سهام و افزایش سهم پول از شبه پول می‌تواند مربوط بوده باشد.

کاهش تب‌وتاب تراکنش‌ها در ۱۴۰۰

به گزارش اقتصاددان به نقل از بورسان ، از اردیبهشت تا مهر ۱۴۰۰ و همچنین در ماه‌های بهمن و اسفند این سال، رشد نقطه به نقطه منفی ارزش حقیقی معاملات مشاهده می‌شود. ارزش حقیقی به معنای ارزش تعدیل‌شده با تورم است که نمودار زیر، تغییرات مقدار آن برای هر ماه را نسبت به ماه مشابه سال قبل نشان می‌دهد. این رشد نقطه به نقطه در سال ۱۳۹۹ با شدت بالایی مثبت بوده است. در مجموع در ۹۹ نسبت به ۹۸، ۲۳ درصد به مجموع مبلغ مبادلات افزوده شده است. سال ۹۹ که یادآور تورم انتظاری بالا و رونق شدید بازار سهام است، سال ویژه‌ای برای معاملات و گردش پول بوده است. آمار شاپرک در سال ۱۴۰۰ شاهدی است بر کاهش آن تب‌وتاب خرید و فروش در سال ۱۳۹۹؛ به طوری که ارزش حقیقی تراکنش‌ها در این سال پنج درصد کمتر شده است.

اوج و حضیض انتظارات تورمی چگونه رخ داد؟

در شرایطی که انتظار آحاد اقتصادی از تورم در آینده، فزاینده است، تمایل آن‌ها به خرید کالاهای بادوام و دارایی‌هایی مثل ارز، مسکن و سهام بیشتر می‌شود تا بتوانند خود را در مقابل امواج تورم حفظ کنند؛ به ویژه نرخ سود بانکی دیگر مثل سابق جذاب نخواهد بود و در نتیجه قسمتی از شبه پول -به معنی بخشی از نقدینگی که به صورت سپرده‌های مدت‌دار است- به پول تبدیل می‌شود تا صرف خرید کالاهای بادوام و سایر مصارف خصوصی گردد.

بنابراین انتظار می‌رود دوتا از نتایج انتظارات تورمی بالای سال ۹۹، یکی افزایش ارزش حقیقی معاملات شاپرک بوده باشد و دیگری افزایش سهم پول از کل نقدینگی موجود. نمودار نشان می‌دهد معاملات شاپرک در سال ۹۹ در یک سطح بالاتر از سال قبل و بعد خود قرار گرفته و همچنین سهم پول در این سال، افزایش یافته است. سپس در سال ۱۴۰۰، روند هر دو -به ویژه تراکنش‌های شاپرک- نزولی شده است.

آیا آتش تورم دوباره گر می‌گیرد؟

انتظارات تورمی در سال ۱۴۰۰ اندکی تسکین یافت. در این سال، ارز و بازار سهام هم وضعیت صعودی نداشتند. اما با رونقی که در ماه جاری در بازار دلار و بورس رخ داد، می‌توان حدس زد که با بن‌بست‌خوردن توافق برجام، اوضاع انتظارات تورمی دوباره دگرگون شود. در نتیجه به نظر می‌رسد روند کاهشی تورم نقطه به نقطه تا اسفندماه ۱۴۰۰ با ادامهافتن افق پیش‌روی حاضر، می‌تواند تغییر کند و تب تورمی سال ۹۹ را به عرصه برگرداند. آغاز سال جاری می‌تواند بزنگاهی برای دولت فعلی باشد تا میان دو مسیر انتخاب کند: ادامه کاهش تدریجی انتظارات تورمی با کمک به ثبات اقتصاد یا گرگرفتن دوباره آن با ادامهافتن افق فعلی.‌

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع