توسعه اینترنت اشیا، بهره گیری از استراتژی SPRO

اینترنت اشیا و توسعه عمومی آن، چرا باید از استراتژی SPRO برای توسعه این فناوری استفاده کرد؟
میثم عباسی / پژوهشکده فناوری های پیشرفته و هوش مصنوعی
اینترنت اشیا ( IOT ) را می توان یکی از فناوری های تحول آفرین عصر کنونی دانست. به مدد این فناوری می توان سازوکار ها و فرآیند هایی را برای انجام امور طراحی و پیاده سازی کرد. از گجت های سلامت محور تا شهر های هوشمند به نوعی می توانند از پتانسیل های این فناوری استفاده کنند. تحقیقات نشان می دهند گردش مالی بازار اینترنت اشیا در سال ۲۰۱۹ بیش از ۸۲۶٫۲۵ میلیون دلار آمریکا بوده است و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۲۷ به بیش از ۳٫۳ میلیارد دلار برسد. طبق تحقیقات موسسه Verified Market Research بازار کسب و کار های مبتنی بر اینترنت اشیا از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۷ با نرخ ۱۹٫۹۸٪ رشد خواهد نمود. با وجود پتانسیل های بالای اینترنت اشیا در سرویس های مختلف ولی به نظر می رسد هنوز هم این فناوری برای رسیدن به کارآمدی عملیاتی با چالش هایی روبه است.
بسیاری از کارشناسان رشد اینترنت اشیا را پیش بینی می کردند اما رسیدن این فناوری به سطحی که بتواند در مقیاس های وسیع مورد استفاده قرار بگیرد در حال حاضر محقق نشده و گستردگی این فناوری مخصوصا در ابعاد عمومی دارای رشد بسیار ناچیز بوده است. در حالی که بسیاری از پروژه های اینترنت اشیا برای عملیات سرویس دهی به مشتری شامل مراکز ارتباطی آغاز به کار کردند اما بررسی ها نشان می دهند این فناوری امروزه به جای کاربرد های عمومی و شهروندی در پروسه های تخصصی و پیشرفته ورود پیدا کرده است. به عنوان مثال، از عملیات فرودگاهی و متد های مربوط به نگهداری و کنترل فرآیند های قطعاتی مانند موتور هواپیما تا مدیریت کشتی کروز و تعمیر و نگهداری خطوط لوله نفت. این موضوع بار دیگر به ما یادآوری می کند که پشتیبانی در مقیاس وسیع از یک فناوری به اندازه خود فناوری در توسعه عمومی و اجتماعی و تجاری آن مهم است.
یکی از حوزه هایی که انتظار می رفت دارای درصد رشد بیشتری در اینترنت اشیا باشد پشتیبانی مدیریت امکانات (FM) است. حوزه ای که تابحال نتوانسته توسعه چندانی داشته باشد. سازمان ها، شرکت ها و مجتمع های اداری و تجاری که از تاسیسات استفاده می کنند معمولاً به سیستمهای مختلف خودکار گرمایش و واحد های تهویه مطبوع دسترسی دارند. یکی از موارد استفاده سامانه FM در همین قسمت است که می تواند سیستم های مختلف را بهم متصل کرده و یک شبکه داده برای کنترل بهینه ایجاد نماید. با این حال شاهدیم که ارزش این نوع سامانه ها هنوز به درستی درک نشده است.
چرا رشد اینترنت اشیا آهسته است؟
هیجان ناشی ازمعرفی و عرضه یک فناوری معمولا با طرح این سوال که تا چه میزان در مقیاس های وسیع و صنعتی قابل پیاده است فروکش می کند و اگر فناوری نتواند پاسخ های صحیح دارای بازده تجاری و اقتصادی عرضه کند معمولا دچار پدیده ای می شود که می توان آن را نوعی ترمز رشد حساب کرد. اغلب صنایع و بازار ها تمایل دارند در ابتدا روی راهکار های اصلی و زود بازده تمرکز کنند. با این حال اگر فناوری مانند اینترنت اشیا را نه به عنوان یک فناوری کامل بلکه به عنوان تکمیل کننده سایر فناوری ها محسوب کنیم این موضوع می تواند در میان مدت بر توسعه اش تاثیر گذار باشد و به نوعی توسعه این فناوری به توسعه سایر فناوری ها و میزان تاثیرات اش بر رشد آن ها وابسته باشد. در حال حاضر می توان چنین تصور کرد که اینترنت اشیا بخشی از یک فناوری بسیار بزرگ محسوب می شود و تا زمانی که آن فناوری بسیار بزرگ در عرصه های وسیع بسط نیافته باشد رشد اینترنت اشیا نیز مخصوصا در حوزه های استفاده عمومی فراگیر نخواهد بود.

چرا نیاز به نقشه راه برای آینده احساس می شود؟
برای توسعه یک فناوری و مخصوصا فناوری IOT نیاز به نقشه راه و برنامه هایی حول آن احساس می شود. آن چه بیش از همه مورد نیاز است، تدوین و پیاده سازی رویکرد هایی برای کاربرد عملی اینترنت اشیا است. روشی که در این زمینه می تواند به خوبی عمل نماید با نام SPRO شناخته می شود. این روش یک رویکرد چهار مرحله ای است که قادر است از طریق یک رویکرد منطقی پیاده سازی یک فناوری جدید را هدایت نماید. روش SPRO در زمینه های زیر تمرکز دارد: استراتژی، فرآیندها، منابع و سازمان. روش SPRO در ابتدا بر روی تعریف دقیق اهداف اصلی متمرکز است. یعنی اولویت دهی به یک کار اصلی که قرار است قبل از هر کاری انجام گیرد. به عبارتی این عنصر استراتژی است. سازمانها در مرحله بعدی باید فرایندها را در نظر بگیرند.این سوال باید مطرح شود که آنها جهت کمک به دستیابی به نتیجه ای که بدنبال اش هستند چه فرایندهایی را باید برقرار کنند؟ در مرحله بعدی، آنها باید منابع را بررسی کرده و ارزیابی کنند که برای هدایت فرایندها جهت دستیابی به عنصر استراتژی چه منابعی لازم اند. این منابع باید شامل افراد و فناوری باشند. مرحله نهایی را می توان اره برقی سازمانی نامید و شامل این سوال محوری است که چگونه می توان افراد و فناوری را مدیریت کرد تا بهترین نتیجه حاصل شود؟
به نظر می رسد روش SPRO پتانسیل بالایی برای کمک به شرکت های ارائه دهنده فناوری دارد. در واقع می توان گفت این روش را ی توان برای هر فناوری پیاده سازی کرد که اینترنت اشیا نیز از این قاعده مستثنی نیست.
با این که اینترنت اشیا دارای پتانسیل های ذاتی بالایی است که می تواند در بهبود فرآیند های مدیریت و کنترل نقش ایفا بکند اما لزوم تدوین سازوکار ها و برنامه هایی برای رشد این فناوری جهت بکارگیری در مقیاس های وسیع احساس می شود. قطعا متد هایی مانند روش SPRO در کنار تعریف ایده هایی برای بکارگیری بیشتر این فناوری می تواند تاثیر زیادی در رشد IOT داشته باشد.
یکی از بهترین نمونه های بکارگیری عملیاتی اینترنت اشیا در دوران پاندمی کرونا و برای مقاصد حفظ سلامتی و بهداشت جامعه است. این فناوری می تواند در سازوکار های مربوط به سلامت و بهداشت فردی و شهروندی نقش ایفا کند. به عنوان نمونه سنسور هایی که پارامتر های سلامتی شخص را می سنجند و با مراکز سلامت به اشتراک میگذارند. یا در بحث خودرو های هوشمند و مدیریت ترافیک هوشمند فناوری IOT می تواند نقش های کلیدی بازی کند و بسیاری زمینه های دیگر. در حال حاضر فناوری اینترنت اشیا دارای رشدی آهسته ولی مثبت است و به نظر می رسد با برنامه ریزی های درست در آینده نزدیک دچار جهش در عرضه عمومی خواهد شد. هرچند هنوز هم چالش هایی نظیر میزان امنیت این فناوری وجود دارد و باید مد نظر ارائه دهندگان سرویس های IOT قرار بگیرد.

م. حاجی زاده