تهدیدات استراتژیک امنیت حیاتی ایران !

مهدی ناعمی  عضو شورای سردبیری با درج یادداشتی در اقتصاددان نوشت :

همیشه زمانی که صحبت از موضوع این مطلب میشود ؛ اولین چیزی که به اذهان خطور می کند بحث تهدیدات خارجی است !

اما به واقع اگر تهدیدات را بنا به شرایط روز طبقه بندی و شناسایی کنیم چنین نتیجه ای حاصل می‌شود؟

امروزه وقتی تهدیدات را به شکل کلی طبقه بندی کنیم ؛ با ۳ تهدید عمده اصلی روبرو هستیم که عبارتند از :

۱ – تهدیدات خارجی و بحران بین الملل
۲ – تهدیدات شرایط اقتصادی
۳ – تهدیدات شرایط اقلیمی و طبیعی

برخلاف ظاهر فریبنده و پر هیاهوی تهدید اول ؛ یعنی تهدیدات خارجی و بحران بین المللی ؛ این تهدید قابل مدیریت و تبدیل به فرصت در یک بازه زمانی و رفع آن و آثار مترتب آن بر کشور به شکل منطقی و عقلانی با رعایت مصالح منافع ملی است .

اما اگر واقع بینانه نگاه کنیم ۲ تهدید دیگر ؛ یعنی وضعیت اقتصادی و شرایط اقلیمی طبیعی با اتخاذ سیاست های غلط و اشتباه در یک بازه زمانی ۴ دهه گذشته توسط خودمان ایجاد شده و اینک هر کدام جداگانه به یک تهدید امنیت حیاتی تبدیل شده است !

اقتصاد و طبیعت هر دو تابع قوانین منطقی خاص و با الزام و اجبار خود به شکل کاملا دیکته شده و بی رحمانه و بدون تبعیض خود هستند.

در عین حال که شاید در ظاهر جدای از یکدیگر باشند ؛ اما کاملا وابسته و تاثیر گذار مستقیم بر یکدیگر به شکل هم افزایی هستند.

با یک مثال سعی در توضیح این وضعیت می کنیم .

در طی ۴ دهه گذشته با سیاست های غلط و اشتباه در حوزه آب به جهت تامین و انتقال ؛ بدون در نظر گرفتن اصول شرایط اقلیمی و طبیعی و آبخیزداری و ابخوان داری ؛ در کل طرح آمایش سرزمینی نسبت به ایجاد سدها و کانالهای انتقال آب و استفاده از منابع زیر زمینی آب بنا به دیدگاه‌های منطقه ای ؛ قومی ؛ سلیقه ای شده است.
این یعنی برهم زدن کلی نظم طبیعی و زیست محیطی !

خوب آب یعنی حیات .
حیات یعنی ایجاد محل و مکان برای زندگی و فعالیت اقتصادی افراد جامعه .

در قبل گفتیم که برنامه های غلط و اشتباه تامین آب و انتقال آن ؛ با توجه به نتایج و آثار غیر قابل انکار آن در امروز ؛ چگونه موجب به هم ریختن نظم طبیعی طبیعت و اقلیم ایران شده و شکل تهدید امنیت حیاتی پیدا کرده است .

مراکز جغرافیایی که آب برای آنهای تامین و انتقال داده شده ؛ خود به مراکز اصلی زندگی و فعالیت اقتصادی شده است.

این مراکز بر خلاف طرح آمایش سرزمینی و فقط به صرف وجود آب به شکل تعداد محدود با توجه به پهنه جغرافیایی ایران و به شکل کاملا متمرکز بدون توجه به مزیت های اقتصادی منطقه ای ایجاد شده است .

با این کار عملا مثلا با طرح ساخت غلط و اشتباه سد گتوند در خوزستان ؛ علاوه بر اینکه هزینه هنگفت بابت ساخت سد متقبل شده ایم و بافت بومی محلی را با تملک زمین‌های کشاورزی و مسکونی ( حتی با وجود پرداخت ارزش روز آنها یا دادن زمین معوض در منطقه دیگر ) ؛ و اینکه حجم آب سنگین ذخیره شده غیر قابل مصرف و خطرناک در سد ؛ عملا هم به اقتصاد محلی و منطقه و کشور آسیب جبران ناپذیر است .

نکته : برخی شاید مدعی شوند که این سد یا طرحهایی دیگر بر مبنای طرح آمایش سرزمینی بوده است !!

بله درست می گویند !
اما سوال آیا طرح آمایش سرزمینی به شما گفته است که بدون توجه به کارشناسی فنی و تخصصی سد را بر روی کوه نمک بسازید ؟!
طرح آمایش سرزمینی به شما می‌گوید که در کدام مناطق چه مزیت های اقتصادی دارید ؛ اما برای شما نقطه خاص جغرافیایی تعریف و الزام نمی کند.
تعیین نقطه خاص جغرافیایی در منطقه تعریف شده بر مبنای طرح آمایش سرزمینی کاملا و اجبارا منوط به تصمیم گیری بر اساس بررسی های کارشناسی و تخصصی همه جانبه و فراگیر با نگاه فردایی است !!

همین نمونه مشکل حیاتی سد گتوند ؛ خود موجب آسیب به اقتصاد و زندگی افراد در منطقه آن و کل کشور شده است.

فشار نیاز به آب جهت مصارف خانگی و صنایع و تولید انرژی و کمبود آن به دلیل صرف تمرکز گرایی بدون توجه به طرح آمایش سرزمینی ؛ امروزه خود موجب مهاجرت بدون برنامه و هدف ساکنان و رکود و تعطیلی صنایع مناطق بحرانی وجود آب می‌شود.

اینکه آب را به هر شکل و به هر قیمتی با توجه به حجم نیاز بخواهیم به این مراکز محدود متمرکز برسانیم ؛ عملا با توجه به آسیب های جدی حیاتی به اقلیم و جغرافیایی طبیعی ایران ؛ در آینده نزدیک عملا دیگر امکان پذیر نخواهد بود .

زمانی که آب نباشد ؛ افراد در محل به دلیل کمبود یا فقدان اولین نیاز حیاتی از سکونت در محل انصراف داده و مهاجرت خواهند کرد .

با نبود و کمبود افراد به عنوان نیروی کار در کنار محدودیت آب؛ صنایع و اقتصاد منطقه تعطیل خواهد شد.

این تعطیلی یعنی ضربه اساسی به اقتصاد کشور به لحاظ از بین رفتن سرمایه گذاری ها ؛ ایجاد بیکاری ؛ عدم النفع از بابت فعالیت اقتصادی در آینده!!

پس بایست در همین لحظه توقف کرد و بار دیگر با دقت و کارشناسی تخصصی کاملا مستقل و بی طرفانه و بدون نگاه و دیدگاه سیاسی ؛ صرفا از منظر اقتصادی و زیست محیطی بر مبنای طرح آمایش سرزمینی و طی یک برنامه هدفمند با مجریان مستقل متخصص و متعهد به طرح دوباره به اسکان جمعیت و صنایع اقدام کنیم !!

اینکه بگوییم نمی‌شود یا هزینه های آن گران است ؛ نمی تواند قابل قبول باشد!

چون دو گزینه بر اساس قوانین مسلم و اجباری طبیعت و اقتصاد بیشتر پیش رو نداریم ؛ نابودی مطلق قطعی یا قبول سختی و هزینه برای ادامه حیات کشور ایران !!

این مطلب از دهه ۸۰ به کرات و با ادبیات مختلف و از زوایای مختلف هشدار داده شده است .
اینک دیگر عملا با شرایط موجود روز و کاملا قابل راستی آزمایی فرصتی باقی نمانده است .
پس عملا باید این شعار سرلوحه ما برای اجرای آن باشد : دیروز بهتر از امروز !!

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع