۱۱۰۰ میلیارد دلار فراموش شده

«پول‌های بلوکه‌شده آزاد شد»، «پول‌های بلوکه‌شده آزاد نشد» و هر خبری با این مضمون این روزها بسیار مهم و قابل توجه است. دلیلش نیز حتما وضعیت اقتصادی اسفبار و تنگنای معیشتی است که دولت و ملت با آن دست به گریبان هستند؛ کسری بودجه و هزار مشکل دیگر که برخی امید دارند با دریافت‌ پول‌های بلوکه‌شده ایران قدری از آن حل شود. در این بین اما بد نیست به این مهم توجه کنیم که ایران غیر از پول‌های بلوکه‌شده خود پول‌های دیگری هم دارد که قابلیت وصول دارند. نمونه‌اش غرامتی ۱۱۰۰ میلیارد دلاری که عراق باید به خاطر آن جنگ هشت‌ساله به ایران بپردازد. آن‌طور که به نظر می‌رسد اما دولت عراق خوش‌شانس‌تر از این حرف‌ها است چون اینجا در ایران کسی حواسش به آن مبلغ کلان نیست و تلاشی برای وصول آن نمی‌کند! جالب و البته تلخ اینکه سرمایه‌گذاری‌های ایران در عراق نیز ادامه دارد! اگر در یک نگاه اجمالی میزان نفوذ سیاسی ایران در این کشور همسایه را بررسی کنیم نتیجه بس ناراحت‌کننده خواهد بود چون می‌بینیم که نه پولی دستمان را گرفته و نه به پاس این سخاوتمندی شاهد افزایش حوزه نفوذ خود هستیم. اوضاع البته از نظر برخی‌ها بدتر از این ‌حرف‌ها است، مثلا مرکز مطالعات خاورمیانه مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه لندن، در گزارشی مدعی شده که محبوبیت ایران در میان مردم عراق متمایل به صفر شده است. در این گزارش همچنین ادعا شده که دخالت‌های ایران در عراق باعث رویگردانی عراقی‌ها از تداوم دوستی با ایران شده است.
گذشته از اینکه محبوبیت ایران در عراق چقدر است و نفوذ ما در آنجا به صفر رسیده یا چقدر از قبل کمتر شده، لازم است که به تغییر شرایط توجه داشته و پیگیر غرامتی که باید از عراقی‌ها بگیریم و انگار فراموش شده، باشیم. سیدجلال ساداتیان تحلیلگر مسائل بین‌المللی در همین راستا می‌گوید که اکنون وقت مطالبه غرامتی است که باید از عراق بگیریم.
بحث دریافت مطالبات ایران این روزها خیلی داغ است. اما حرفی از غرامت جنگی که عراق باید به ما بپردازد نمی‌شنویم. به نظر شما چرا در این وضعیت اقتصادی که آزادی هفت میلیارد چنین مورد توجه قرار می‌گیرد، حواسمان به غرامتی که می‌شود از عراق طلب کرد و بسیار کلان‌تر است، نیست؟
آنچه به عنوان غرامت جنگی از عراق مطالبه داریم آنطور که آقای هاشمی در نماز جمعه مطرح کرد حدود هزار میلیارد دلار است. عراق باید این خسارت را به ایران بدهد کمااینکه وقتی به کویت حمله کرد از او این غرامت را مطالبه کرده و تا قران آخر گرفتند، حداقل بخش عمده‌ای را از آن گرفتند و نمی‌دانیم که بخش‌های آخر هم پرداخت شده یا خیر.

چرا ما مثل کویت دریافت این پول را پیگیری نکردیم؟

ملاحظات خاص و سیاسی داشتیم. مثلا در مقطعی داعش عراق را گرفت و ما خود نجات‌دهنده دولت مرکزی و اقلیم شدیم. موضوعی که کاملا روشن است و همه می‌دانند که سردار سلیمانی چطور به داد عراق و البته سوریه رسید. در آن مراحل اولیه برای جلوگیری از تضعیف حاکمیت عراق که عمدتا در زمان نخست‌وزیری مالکی که کشمکش‌ها ادامه داشت، غرامت جنگی مطالبه نشد. با گفتن این‌ها توجیه نمی‌کنم و معتقد نیستم که نباید عراق غرامت ما را می‌داد بلکه صرفا توضیح می‌دهم که مسوولان در آن مقطع این ملاحظات را در نظر گرفته بودند. تصور این بود که باید به دولت شیعه عراق کمک کنند تا خود را تثبیت کند. به هر حال در آن زمان از طرفی بعثی‌ها که آقای رمضان معاون صدام چهره پشت پرده آن بود و از طرف دیگر اهل تسنن در عراق خواسته‌های بیشتری را مطرح کرده بودند و به حدی که قانون اساسی جدید عراق برایشان تعیین کرده بود، راضی نبودند. بحث نخست‌وزیری و اجرایی هم دست دولت شیعی بود لذا ایران ملاحظه می‌کرد که فشاری به دولت عراق وارد نشود و کاملا مستقر شود.

این ملاحظات هنوز هم وجود دارد؟

به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت ، دیدیم که بعدا حوادث به سمت و سویی رفت که این ملاحظات کم‌رنگ شد. یعنی کار ما به جایی رسید که برخی رقبای ایران و جریاناتی که در آنجا قدرت داشتند توانستند تحریکات علیه ایران را افزایش داده و شعار علیه ایران بدهند. آقای صدر هم از ابتدا یک موضع ضد دیگران اعم از آمریکا و ایران گرفته بود و نهایتا این شد که در ورزشگاهی که ایران اقدام به ساخت آن کرده بود، علیه ایران شعار بدهند. این اواخر هم که آقای الکاظمی نخست‌وزیر فعلی دستور داد که عکس رهبری و دیگر علمای شناخته شده از خیابان‌های عراق جمع‌آوری شود. در واقع شاهد علاقه‌مندی‌هایی برای تقویت جبهه آمریکا در عراق هستیم.
در چنین جو و فضایی طبیعتا ضرورت ندارد که ایران هنوز ملاحظه کرده و آن ملاحظات اولیه که برای عدم مطالبه طلب‌های خود داشت را در نظر بگیرد.
اما به نظر می‌رسد که هنوز هم اراده جدی برای دریافت این غرامت نیست و ما حتی در عراق سرمایه‌گذاری و هزینه هم می‌کنیم.
بله، ما اکنون در عراق و حتی جاهای دیگر هزینه می‌کنیم اما به نظر می‌رسد که با توجه به وضعیتی که وجود دارد، باید اقدام کرد و آن غرامت را گرفت. البته ممکن است این نگرانی وجود داشته باشد که اگر این مطالبات را طرح کنند، گرایش به سوی آمریکا افزایش پیدا کند و نفوذ ایران کاسته شود. اما من فکر می‌کنم که کاملا برعکس است. امروز باید فشار لازم را وارد کند چون عراق هم از نظر ذخایر انرژی و نفت بسیار غنی است و هم از لحاظ صادرات وضعیتی بهتر از ایران دارد چون تحریم نیست و بازارهای خاص خود را دارد. در نتیجه فکر می‌کنم که وقت آن است که مطالبات خود را مطرح کند.
در این شرایط اقتصادی ایران که با مشکلات گسترده‌ای مثل کسری بودجه و… مواجه هستیم، می‌توان دریافت این غرامت را در دستور کار قرار داد و امیدوار بود که راحت‌تر یا زودتر پول‌های بلوکه‌شده ایران وصول شود؟
می‌توان پیگیری کرد اما دریافت آن راحت‌تر از دریافت پول‌های بلوکه شده نیست. هر کدام از اینها مسیر خاص خود را دارد. یعنی گرفتن این غرامت شرایط خاص خود را دارد و دریافت مطالبات نیز مسیر دیگری را باید طی کند. شاید اگر برجام به نتیجه برسد و یا گذاشته بودند که برجام در دولت قبل به نتیجه برسد، تا الان همه مطالبات خود را دریافت کرده بودیم. در واقع گرفتن پول‌های بلوکه شده ایران مسیر ساده‌تری دارد چون مساله پول‌های موجود ایران است و این‌طور نیست که یک دولت و کشوری بخواهد از مخارج عادی خود کم کرده و پولش را به ما بدهد.
در حالی که اگر قرار به گرفتن غرامت باشد، حتما عراق باید از مخارج جاری خود بکاهد تا بتواند پول ما را بدهد لذا قدری مشکل‌تر به نظر می‌رسد. نسبت به گرفتن پول‌هایی که الان در بانک‌های چین، کره، هند و… وجود دارد. البته ظاهرا قرار نیست سود پول را به ما بدهند اما این هم اشتباه است و ما باید مطالبه سود پول خود را داشته باشیم و به محض اینکه مساله برجام حل شود، آن پول‌ها باید سرازیر به ایران شوند. همان‌طور که توانستیم پول خود را بعد از سال‌ها از انگلستان بگیریم.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع