یلدای اقتصادی و اقتصاد یلدایی

شب یلدا جایگاه ویژه ای در بین ایرانیان دارد. یلدا شبی است که تمام ایرانیان از کودکی تا بزرگسالی آن را گرامی می دارند و این شب را در کنار دوستان و خویشان نزدیک، به صبح می رسانند. خواندن دیوان های شعر پارسی و خصوصا دیوان حافظ و فال گرفتن، از رسم های جدانشدنی این شب است.

اقتصاددان: برخی منابع قدمت این آیین باستانی را تا ۸ هزار سال عنوان می کنند، قدمتی که نشان از ریشه عمیق این شب در کشور ما دارد. این جشن باستانی در سال ۱۳۸۸ در فهرست میراث معنوی کشور قرار گرفته تا حفاظت و انتشار فرهنگی آن تا ابد پایدار بماند.

البته شب یلدا یا شب چله تنها در ایران جشن گرفته نمی شود، کشور های دیگری هم هستند که یلدا را جشن می گیرند. این شب در نقاطی از جهان مانند مصر، جنوب روسیه، سوئد، فرانسه، تاجیکستان، پاکستان، مردم شرق آسیا و برخی از کشورهای آفریقایی شب ویژه ای برای مردمشان است.

مطمئنا آنچه در یلدای معاصر می بینیم، با آنچه در ابتدا بوده تفاوت های زیادی دارد، این تفاوت ها احتمالا هم در نوع برگزاری مراسم و هم در اقلام مصرفی در این شب اتفاق افتاده است.

خانواده های ایرانی در شب یلدا، معمولا شامی فاخر، انواع میوه ها و تنقلات را سرو می کنند. در واقع می توانیم شب یلدا را برای خانواده های ایرانی شبی لوکس در نظر بگیریم که هزینه آن شب، نسبت به شب های دیگر سال قابل قیاس نیست.

اما برای گذراندن یلدا، باید هزینه آن را نیز پرداخت کرد که با توجه به اتفاقاتی که در اقتصاد ایران در طول یک سال گذشته افتاده، مطمئنا شب یلدای امسال نسبت به پارسال، برای خانوارها، به خصوص خانوارهای کم درآمد، شب متفاوتی است.

پیش از این نقل شیرین جشن شب چله شاهنامه خوانی پدر بزرگ و فال حافظ بود. دیگر اما نه عشق و عرفان حافظ دل جوان ترها را می لرزاند و نه دلاوری های رستم و سهراب امید را سبز می کند در دستان پدری که ترجیح می دهد یلدا را در شیفت کاری بگذراند تا با دست خالی به خانه نرود. حالا خبری نیست از باسلوق های تازه تا کام بچه ها را شیرین کند.

این روزها گرانی شوکران بسیاری از خانه هایی است که زمستان سردی را در پیش  دارند. همه نشانه از راه رسیدن شب چله همان فال حافظ کودکانی است که در مترو و خیابان ها پشت چراغ قرمز می فروشند.

فقر گسترده شده در جامعه نه سیاه نمایی است و نه دروغ. چند ساعت قدم زدن در خیابان های مرکزی شهر برای تماشای فقر خاکستری گسترش یافته در سنگفرش های پایتخت کافی است.

فقر موضوعی نیست که بتوان به سادگی بر آن سرپوش گذاشت یا با تبلیغات خوشرنگ و لعاب تلویزیونی انکارش کرد. به راستی معیشت به سختی قابل مدیریت است. زندگی روزمره هر لحظه دشوارتر و سفره خانواده ها هر روز کوچک تر می شود و در این میان دیگر مجالی برای شکستن پسته خندان نیست. دیگر حتی مجالی برای استراحت در پی چندین شیفت کاری هم نیست.

مفهوم خانواده به راستی دشوارترین شرایط در چند دهه گذشته را تجربه می کند و مصائب تامین معاش، امنیت و آرامش خانواده را نشانه رفته است.

مرزبندی میان مسائل اقتصادی و اجتماعی در شرایط فعلی فقط بهانه ای است تا مسئولان هر بخش وظایف خود را بر شانه دیگرانی بگذارند که خود نیز داد بی عدالتی در جامعه بلند کرده اند. عدالت اما همان درفش پوسیده ای است که هر روز تار و پودش از هم گسیخته تر می شود و روزگار جامعه دشوار تر از گذشته می گذرد.

قیمت آجیل شب یلدا هر قدر هم کاذب بالا رفته باشد نمی توان فروشنده را مجاب کرد از آن عقب نشینی کند. حاصل این جنگ نابرابر میان مصرف کننده و فروشنده اما در نهایت عقب نشینی مصرف کننده ای است که دیگر تاب و توان تحمل قیمت های کاذب جامعه را ندارد.
همگی می دانیم سال گذشته سال خوبی برای اقتصاد ایران نبود چرا که از نظر بسیاری از تحلیلگران اقتصادی در این سال بدترین سناریوها برای اقتصاد ایران نوشته شد مواردی همچون : رکود ناشی از کرونا ؛  بخش بانکی معیوب ، بحران ارزی و کنترل دولتی در تمام بخشها، ضعف قوانین مالیاتی و تحریم ها   از مهم‌ترین چالش‌های اقتصاد ایران در این سالها بوده است.

اینکه اقتصاد ایران در سالهای اخیر یکی از عمیق ترین دوران رکودی خود را طی کرده است بر کسی پوشیده نیست و متاسفانه  تبعات منفی فراوانی نیز بر روی نرخ تولید ناخالص داخلی، تورم، بیکاری و سرمایه گذاری گذاشته است.

حال سوال این است که آیا شب طولانی اقتصاد ایران همچون یلدا ،  سحر درخشانی خواهد داشت؟  با جرات می توان گفت که با تکیه  بر منابع موجود  به شرط آنکه نظام اجرایی و مدیریت کشور درست باشد، می توان در نهایت بر چالش ها فائق آمد و با عزم ملی می توان طلوع خورشید زیبای اقتصاد شکوفا شده ایران را پس از شب طولانی یلدا و گذراندن دوران سخت و طاقت فرسا نظاره گر بود.

باید بپذیریم که بسیاری از کشورهای دیگر اقتصادی معیوب تر از اقتصاد حال ایران داشته اند اما با یک برنامه ریزی منسجم توانسته اند در طول سالها در نهایت به اهداف خود برسند و در صدر کشورهای توسعه یافته و پیشرفته قرار گیرند بنابراین برای رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی استفاده از تجارب کشورهایی مانند کره جنوبی ، مالزی ، ترکیه و هند که در برهه ای از ایران عقب تر بودند و منابع عظیم معدنی ایران را هم نداشتند بسیار مفید می باشند ، کشورهایی که در حال حاضر به سطحی از رشد و توسعه اقتصادی رسیده اند که  قابل قیاس با ایران نیستند .

باید بپذیریم که فقر ملی همیشگی نیست و برای رسیدن به توسعه پایدار جز با برنامه ریزی صحیح ، آموزش و نوآوری نمی توان به سر منزل مقصود رسید و اگر دولت بتواند مبنای سیاست اقتصادی را بر توسعه اقتصاد دانش‌بنیان برای گذار از اقتصاد نفتی و تحقق اقتصاد بدون نفت قرار داد بدون شک می توان طعم شیرین شکوفایی اقتصاد را همچون خوردن هنداونه شیرین در شب یلدا به خاطر نگه داشت.

و آخر اینکه  شرایط حساس کنونی، یکی از بنیادی ترین اقدامات برای سرعت بخشیدن به خودکفایی ملی و گذر از بحران، اعتماد و حمایت از شرکت های دانش بنیان است و با امید به اینکه بتوان با شناسایی، حمایت، نظارت و تسریع در رشد شرکت های دانش بنیان ، ضمن ارتقای سرعت دستیابی به فناوری های پایه و اساسی کشور، شرایط بسیار مناسبی را برای جلوگیری از خروج ارز و وابستگی به سایر کشورها و افزایش ضریب امید در کشور فراهم کرد.

/پ