کرونا چقدر خرج روی دست خانواده‌ها می‌گذارد؟

اقتصادددان: بررسی‌ها نشان می‌دهد که اگر اهالی این خانواده استفاده از دستکش، کرم مرطوب‌کننده و قرص‌هایی که به تقویت ایمنی بدن کمک می‌کنند را هم در سبد هزینه‌های خود قرار دهند، سبد هزینه مقابله با ویروس کرونا برای آنها به‌طور میانگین تا یک‌ میلیون و ۳۰۰هزار تومان افزایش پیدا می‌کند. این در حالی است که حداقل درآمد یک کارگر یک میلیون و ۸۰۰هزار تومان و میزان یارانه پرداختی به یک خانواده چهارنفره، ۱۸۲هزار تومان است. کارگرانی که سرپرست یک خانواده چهارنفره هستند براساس داده‌های این گزارش باید ۴۵درصد حقوق و یارانه ماهانه خود را صرف مقابله با ویروس کرونا کنند. نرخ‌هایی که در این گزارش مبنای محاسبه قرار گرفته‌اند، نرخ‌های مصوب اجناس هستند و میزان میانگین مصرف افراد براساس پژوهش‌های میدانی درنظر گرفته شده است. اعداد این گزارش در حالی بسیار خوش‌بینانه درنظر گرفته شده‌ است که ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت، در اواخر تیرماه سال‌جاری در وبیناری اعلام کرده است اگر هر خانوار ایرانی به‌خاطر مسائل بهداشتی و درمانی در ایام کرونا حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان (معادل ۱۰۰دلار در ابتدای پاندمی کرونا) افزایش هزینه داشته باشد، هزینه‌های کمرشکن سلامت از ۳.۷درصد به حدود ۸درصد می‌رسد. در خانوارهای روستایی این شاخص از ۴٫۹ به ۱۲٫۹درصد و در خانوارهایی که دارای فرد بیشتر از ۶۰ سال هستند، این شاخص تا ۱۲٫۳درصد افزایش پیدا می‌کند.

الکل و پد الکلی؛ ‌ماهانه ۴۹۰هزار تومان
سر که بچرخانی، ظرف‌های کوچک الکل دست همه دیده می‌شود. در خانه‌ها، خودروها، روی میزهای کار، در‌ آسانسورها… ، همه جا الکل یا محلولی بر پایه الکل برای ضدعفونی وجود دارد. اما مصرف الکل در آدم‌ها بسته به سبک زندگی آنها متفاوت است. بعضی‌ها ترجیح می‌دهند که دست‌شان را مدام با آب و صابون بشویند و بیشتر از دستکش‌ استفاده کنند. اما بعضی دیگر در این ایام کرونایی وابستگی شدیدی به الکل و مایع‌های ضدعفونی‌کننده پیدا کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که به‌طور میانگین، هر فرد روزانه به‌طور میانگین ۱۰۰میلی‌لیتر الکل مصرف می‌کند که رقم مصرف او را برای یک‌ماه به ۳لیتر می‌رساند. بر این اساس یک خانواده چهارنفره حدودا ۱۲لیتر الکل در ‌ماه مصرف می‌کند که با توجه به قیمت امروز الکل (هر لیتر بین ۳۸ تا ۵۰هزار تومان) ماهانه حداقل ۴۶۰هزار تومان به مخارج این خانواده اضافه می‌شود. اگر اعضای خانواده اهل استفاده از پد الکلی برای پاک کردن گوشی‌های خود در روز باشند و روزی ۴عدد پد مصرف کنند ماهانه بین ۲۰ تا ۳۰هزار تومان دیگر به سبد هزینه‌های آنها تحمیل می‌شود؛ یک خانوار چهارنفره به‌طور میانگین ۴۹۰هزار تومان هزینه ضدعفونی کردن دست‌ها، وسایل و… با الکل را می‌پردازد.

کرم دست و ویتامین بدن؛ ۲۵۰هزار تومان در‌ ماه
پیامد شست‌وشوهای متعدد ۲۰ثانیه‌ای، دست‌های خشک و پوست‌های ملتهب است. شاید پیش از شیوع ویروس کرونا، نیاز به کرم‌های مرطوب‌کننده کمتر احساس می‌شد اما امروز تقریبا در هر خانه‌ای یک یا حتی چند نوع کرم مرطوب‌کننده وجود دارد. قیمت کرم‌های مرطوب‌‌کننده بسیار متفاوت است اما بررسی کرم‌های موجود در بازار نشان می‌دهد که برای خرید یک عدد از این محصول باید بین ۱۵ تا ۸۰هزار تومان کنار بگذارید. یک خانواده چهارنفره حداقل یک بسته کرم مرطوب‌کننده مصرف می‌کند که میانگین طیف قیمت حکایت از این دارد که حدود ۴۵هزار تومان در‌ ماه هزینه خرید کرم مرطوب‌کننده برای یک خانواده در ایام کرونا خواهد شد. از سوی دیگر خرید قرص‌های مولتی‌ویتامین و تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن در این روزها به گواه پزشکان داروخانه‌ها ۲ تا ۳برابر شده است. هر بسته ۶۰تایی مولتی‌ویتامین خارجی ۱۵۰هزار تومان و هر بسته مولتی ویتامین ایرانی حدود ۴۳هزار تومان قیمت دارد؛ میانگین قیمت هر بسته ۶۰تایی را بر این اساس می‌توان ۱۰۵هزار تومان درنظر گرفت. هر فرد باید روزانه یک عدد از این قرص‌ها را همراه غذا مصرف کند و این یعنی یک خانواده چهار‌نفره باید ۱۲۰قرص در ‌ماه مصرف کند. همه اینها یعنی هزینه خرید مولتی‌ویتامین یک خانواده چهارنفره در ‌ماه را می‌توان حدود ۲۱۰هزار تومان درنظر گرفت. براساس محاسبات ، مجموع هزینه خرید مولتی‌ویتامین و کرم مرطوب‌کننده در‌ماه برای یک خانواده چهار نفره حدود ۲۵۰هزار تومان برآورد می‌شود.

ماسک ؛ماهانه بین ۳۶۰ تا ۴۸۰هزار تومان
بالاخره‌ رسانه‌ها در ایران تصمیم گرفتند به اثربخشی ماسک اعتراف کنند. بعد از اینکه کمبودهای بازار جبران و ماسک به تعداد کافی در بازار عرضه شد، قیمت ماسک اندکی متعادل‌تر شد. امروز هر ماسک سه‌لایه جراحی بین ۲ تا ۴هزار تومان قیمت دارد و هر بسته ۵۰عددی ماسک حدودا ۱۲۰هزار تومان قیمت‌گذاری شده است. براساس استانداردهای جهانی، فرد باید هر ۳ساعت یک‌بار ماسک خود را عوض کند که با توجه به اینکه کمتر کسی این قاعده را رعایت می‌کند، برای محاسبه هزینه‌ای که خرید ماسک به یک خانواده تحمیل می‌کند بنا را بر این گذاشتیم که هر فرد روزانه تنها ۲ ماسک جراحی مصرف کند. بر این اساس هر خانواده چهارنفره، (اگر ۲۰روز در ‌ماه را بیرون از خانه باشند) حدودا ۳بسته ماسک ۵۰عددی مصرف می‌کنند. بر این اساس، خرید ماسک حداقل ۳۶۰هزار تومان در‌ ماه به هر خانواده تحمیل می‌کند. این در حالی است که خیلی‌ها تمام ۳۰روز ‌ماه را نه صرفا برای کار بلکه به دلایل مختلفی مثل خرید، پیاده‌روی و حتی سفر بیرون از خانه‌های خود هستند و اگر مبنای محاسبه را تغییر دهیم، هزینه تهیه ماسک تا ۴۸۰هزار تومان هم بالا می‌رود.

دستکش ؛ماهانه ۱۹۰هزار تومان
آحاد مردم از تب و تاب خرید دستکش افتاده‌اند و همین کاهش تقاضا قیمت این کالا را نسبت به روزهای اول شیوع کرونا، پایین آورده است. با این حال بسیاری از افراد این روزها همچنان بدون دستکش از خانه خارج نمی‌شوند. یک بسته ۱۰۰عددی دستکش‌ ساده نایلونی که محافظت خاصی هم دربرابر ویروس برای فرد ایجاد نمی‌کند حدود ۹هزار تومان قیمت دارد. از سوی دیگر دستکش‌های ونیل ۵۰تایی ایرانی ۶۰هزار تومان و دستکش‌های لاتکس ۵۰تایی بین ۸۰ تا ۱۸۰هزار تومان قیمت دارد. امکان برآورد دقیق به‌واسطه اختلاف فاحش قیمت برای دستکش وجود ندارد، اما میانگین این اعداد به ما می‌گوید که هر بسته ۵۰تایی دستکش را می‌توان با قیمت حدود ۶۰هزار تومان تهیه کرد. اگر هر فرد روزانه ۲جفت دستکش استفاده کند و هر جفت به‌طور میانگین ۱۲۰۰تومان قیمت داشته باشد و این فرد تنها ۲۰روز از ‌ماه را بیرون باشد، او ماهانه ۴۸هزار تومان برای خرید دستکش هزینه کرده است. به تبع این محاسبه، هزینه‌ای که دستکش به یک خانوار چهارنفره تحمیل می‌کند حدود ۱۹۲هزار تومان است.

دورکاری، مصرف اینترنت و تلفن افراد را ۲برابر کرده است
بسیاری از اداره‌ها، شرکت‌ها و حتی کارخانه‌ها پرسنل خود را دورکار کرده‌اند. آنها که در خانه می‌مانند و کار می‌کنند اگرچه نسبت به بقیه هزینه کمتری برای تهیه اقلام بهداشتی ضروری مثل ماسک، الکل و … می‌پردازند اما هزینه‌های دیگری به سبد آنها افزوده شده است. قبض‌های تلفن دوبرابری و هزینه سنگین استفاده از اینترنت اپراتورهای یکی از هزینه‌های پنهان مقابله با کروناست. برای مثال، روزنامه‌نگارانی که این روزها در خانه گزارش‌های خود را تهیه می‌کنند یا مدرسین و دانش‌اموزان و دانشجویانی که مجبور به حضور در کلاس‌های آنلاین هستند، متحمل هزینه‌های زیادی در این ایام شده‌اند. به خصوص که در نیمی از این ایام اپراتورها تصمیم به حذف بسته‌های بلند مدت خود گرفتند و هزینه بسته‌های کوتاه مدت را هم افزایش دادند. اگرچه در حال حاضر بسته‌های بلند مدت اپراتورها دوباره در اختیار مشتریان گذاشته شده اما فارغ از مدتی که دورکارها با گرانی و‌کاهش مدت زمان بسته‌ها مواجه بودند؛ در نهایت می‌توان گفت امروز مصرف و به تبع آن هزینه اینترنت و تلفن آنها یک‌و نیم تا دوبرابر مصرف عادی آنها برآورد می‌شود. البته فاکتور تلفن و اینترنت فاکتوری است که عموما امکان تعمیم به خانواده را ندارد و به شکل فردی محاسبه می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که عموما روزنامه‌نگاران به طور متوسط ماهانه ۳۰ هزار تومان بیشتر برای اینترنت همراه خود و بین ۳۰ تا ۴۵ هزار تومان بیشتر از مصرف استاندارد خود برای مکالمات‌شان هزینه می‌کنند. عموم افراد برای این باورند که مصرف‌شان دو برابر شده است. گفت‌وگو با ۱۰ معلم آموزش و پروش و دانش‌آموز هم نشان می‌دهد که هزینه اینترنت آنها ماهانه بین ۴۰ تا ۶۰ هزار تومان افزایش پیدا کرده است چرا که هر جلسه کلاس آنلاین حجم بسیاری از اینترنت آنها را می‌بلعد. به نظر می‌رسد راهکاری که وزارت ارتباطات برای این موضوع در نظر گرفته است؛ تا حدی منطقی باشد. این وزارتخانه اعلام کرده که هزینه استفاده از «شاد» (شبکه اجتماعی دانش‌آموزان) با استفاده از اینترنت همراه یک ‌سوم محاسبه خواهد شد.

شوینده‌ها؛ تحمیل هزینه حداقل ۵۰هزار تومانی
همه‌‌چیز در این روزها مدام شسته می‌شود؛ از لباس گرفته تا پفک و چیبس! بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد بیشتر افراد این روزها ۲دوبرابر مصرف نرمال خود برای خرید پودر ماشین، پودر دست، مایع ظرفشویی و مایع دست‌شویی هزینه می‌کنند. یک خانواده چهارنفره، سابق بر این ایام، هفته‌ای یک‌بار ماشین لباسشویی خود را روشن می‌کرد و به همین واسطه ماهانه یک بسته پودر ماشین ۵۰۰گرمی (۹هزار تومان) در سبد هزینه خود داشت. اما حالا خانواده‌ها می‌گویند حداقل ۶ و حداکثر ۸بار در ‌ماه ماشین لباسشویی خود را روشن می‌کنند و این یعنی هزینه پودر برای آنها از ۹هزار تومان به حداقل ۱۸هزار تومان رسیده است؛ ۹هزار تومان اضافه بر مصرف نرمال. از سوی دیگر یک مایع دست‌شویی ۴لیتری حدود ۲‌ماه پاسخگوی مصرف یک خانوار بوده که بعضی از خانواده‌ها می‌گویند حالا همان مایع (در بازار بین ۳۳ تا ۵۰هزار تومان قیمت‌ دارد که میانگین آن یعنی ۴۰هزار تومان مبنا قرار می‌گیرد) تنها یک‌ماه کفاف آنها را می‌دهد. می‌توان نتیجه گرفته هزینه میانگین خرید مایع دستشویی یک خانواده چهارنفره، از ۲۰هزار تومان به ۴۰هزار تومان در ‌ماه رسیده است؛ ۲۰هزار تومان اضافه بر مصرف نرمال. درباره مایع ظرفشویی هم تقریبا همین قاعده برقرار است که نتیجه آن تحمیل بین ۲۰ تا ۳۰هزار تومان در‌ ماه به خانوار است. مصرف بیشتر این سه قلم کالای شوینده حدود ۴۹ تا ۵۰هزار تومان هزینه برای خانواده‌هایی با بُعد استاندارد تراشیده است. گفتنی است که در کنار همه این اعداد و مفروضات گزارش، هزینه‌های بسیاری هم وجود دارد که امکان محاسبه آنها حتی به‌طور تقریبی هم وجود ندارد؛ هزینه‌هایی مثل دستمال کاغذی، ‌مایع ضدعفونی‌کننده میوه و سبزی و افزایش بهای قبض آب و برق که مصرف آنها در روزهای کرونایی در کشور چند برابر شده است. تقی‌زاده خامسی، معاون آب و آبفای وزیر نیرو گفته است: شیوع بیماری کرونا باعث تغییر الگوی مصرف آب خانوارها شده و میزان مصرف آب شرب در کشور را ۳۵درصد افزایش داده است.

/پ