پنج پدیده مهم در رشد جمعیت ایران

جمعیت ایران در حالی وارد قرن جدید می‌شود که آمارهای رسمی نشان می‌دهد: به‌طور متوسط سالی ۹۹۷ هزار نفر به جمعیت ایران افزوده شده است. در این مدت از جمعیت روستانشین کم و به جمعیت شهری اضافه‌شده و بر سرعت رشد مهاجرت روستا به شهر افزوده شده است.

به گزارش اقتصاددان به نقل از اقتصادنیوز،  اطلاعات مرکز آمار از آخرین دهه قرن حاضر نشان می‌دهد: جمعیت در آستانه سال ۱۴۰۰ از ۸۴ میلیون نفر می‌گذرد. بنا بر پیش‌بینی مرکز آمار رشد جمعیت نیز در کف یک دهه قرار می‌گیرد.

پدیده اول:جمعیت ایران هرسال ۹۹۷ هزار نفر

داده رسمی نشان می‌دهد: طی سال‌های ۹۰ تا ۹۸ نشان می‌دهد: مجموع جمعیت روستا و شهر از ۷۵ میلیون و ۹۵ هزار نفر در سال ۱۳۹۰ به ۸۳ میلیون و ۷۵ هزار نفر در سال ۱۳۹۸ افزایش پیداکرده است؛ یعنی در طول ۸ سال حدوداً ۷ میلیون و ۹۸۱ هزار نفر به جمعیت کل کشور اضافه‌شده است. تقریباً به‌طور متوسط سالی ۹۹۷ هزار نفر.

پدیده دوم: افزایش شهرنشینی، کاهش روستانشینی

روند جمعیت شهرنشین‌ها در ایران از ۵۳ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در سال ۱۳۹۰ به ۶۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در سال ۱۳۹۸ رسیده است.مقایسه این دو رقم نشان می‌دهد در این مقطع ۸ ساله شمار ساکنان شهرها ۱۶٫۲۵ درصد رشد داشته است.از سوی دیگر جمعیت روستایی کشور از حد ۲۱ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در سال ۱۳۹۰ به ۲۰ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در سال ۱۳۹۸ رسیده است؛ یعنی ۳٫۴۵ درصد کاهش.

پدیده سوم: رشد سرعت مهاجرت از روستا به شهر

متغیر دیگری که در تغییرات جمعیتی کشور رصد شده روند حرکت از روستا به شهرها بوده است. مرور آمارها در ۸ سال گذشته نشان می‌دهد نسبت جمعیت روستایی به شهری در این مدت از حدود ۴۰ درصد در سال ۱۳۹۰ به ۳۲٫۲ درصد در سال ۱۳۹۸ تنزل پیداکرده است.

درواقع این علامت بیانگر این است که روستائیان با سرعت بیشتری در مقایسه با ابتدای دهه کنونی به شهرها مهاجرت کرده‌اند. پدیده‌ای که به نظر بی‌ارتباط با عوامل اقتصادی و کاهش نرخ رشد جمعیت در روستاها نیست.

در اولی احتمالاً انگیزه اقتصادی مهاجرت که بهبود درآمد بوده به هر دلیل پررنگ تر شده و در دومی نیز سرایت کاهش فرزند آوری به روستا از سرعت نرخ مهاجرت کاسته است. در همین رابطه احتمالا ساختارخانوادگی روستاها سالمند شده و جوانان میل بیشتری برای مهاجرت به شهر ها دارند.

البته عوامل درآمدی در این مهاجرت بی تاثیر نیست. کاهش درآمد در بخش های کشاورزی و دامداری که عمده مسیر درآمدزایی در روستاهاست می تواند دلیلی بر رشد مهاجرت شهرها باشد

پدیده چهارم: روند نزولی نرخ رشد

اطلاعات مرکز آمار می‌گوید: رشد سالانه جمعیت در این ۸ سال همواره بیشتر از یک درصد بوده اما روند آن تقریباً سیری نزولی داشته است.

به‌عنوان‌مثال در سال ۱۳۹۱ رشد جمعیت ۱٫۳۱ درصد بوده که در ادامه در سال ۱۳۹۴ به ۱٫۲۴ درصد رسیده و در سال ۱۳۹۸ به ۱٫۲۱ درصد رسیده است. پس از سال ۱۳۹۵ که رشد جمعیت ۱٫۱۹ درصد بود سال ۱۳۹۸ کمترین رشد را در بین سال‌های دیگر داشته است.

البته در این میان‌سال ۱۳۹۶ در حالتی ضربه مانند تنها ۱٫۴۹ درصد افزایش را ثبت کرد. این رقم بیشترین حد رشد جمعیت در این مدت بوده و پس‌ازآن بازهم روند نزولی جمعیت از سر گرفته‌شده است.

پدیده پنجم: نرخ رشد جمعیت ۱۴۰۰ احتمالاً در کف

پیش‌بینی مرکز آمار از جمعیت در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ نشان از ادامه روند این متغیر دارد. به‌عبارت‌دیگر مرکز آمار پیش‌بینی کرده است جمعیت کشور در امسال ۱٫۱۶ درصد رشد کرده و در سال ۱۴۰۰ نیز تنها ۱٫۱۱ درصد افزایش پیدا کند که در صورت تحقق آن سال ۱۴۰۰ کمترین رشد جمعیتی از ابتدای سال ۱۳۹۰ خواهد بود.

اگر این روند محقق شود در سال ۱۴۰۰ جمعیت ایران از ۸۴ میلیون نفر خواهد گذشت و اگر روند دهه ۹۰ به قرن بعد سرایت کند جمعیت روستانشین به سطح ابتدای دهه بازمی‌گردد.