پتانسیل حضور ایران در سازمان همکاری های شانگهای

در خبرها داشتیم که جمهوری اسلامی ایران به عضویت دایم سازمان همکاری های شانگهای درآمد. بد نیست مختصری درباره این سازمان و تاریخچه فعالیت آن ذکر گردد. این سازمان یک سازمان بین المللی دائمی بین دولتی است که در سال۲۰۰۱ در شهر شانگهای کشور چین توسط کشورهای جمهوری قزاقستان، جمهوری خلق چین، جمهوری قرقیزستان، فدراسیون روسیه، جمهوری تاجیکستان و جمهوری ازبکستان تشکیل گردید.
منشور سازمان همکاری شانگهای، شامل اهداف و اصول سازمان و ساختار آن، در نشست سران کشورهای عضو، در ژوئن ۲۰۰۲ امضا شد و در سپتامبر ۲۰۰۳ لازم الاجرا شد. فعالیتهای اصلی نشست تاریخی سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در ژوئن ۲۰۱۷ در شهر آستانه کشور قزاقستان برگزار شد.
دستیابی به ارتقاء همکاری موثر کشور در سیاست ، تجارت ، اقتصاد ، تحقیقات ، فناوری و فرهنگ ، و همچنین در زمینه آموزش ، انرژی ، حمل و نقل ، گردشگری ، حفاظت از محیط زیست و سایر زمینه ها ؛ تلاش مشترک برای حفظ و تضمین صلح ، امنیت و ثبات در منطقه ؛ و حرکت به سوی استقرار یک نظم سیاسی و اقتصادی جدید بین المللی دموکراتیک ، عادلانه و منطقی از اهداف این سازمان اعلام گردیده است.
سازمان همکاری شانگهای، سیاست داخلی خود را بر اساس اصول اعتماد متقابل، منافع متقابل ، برابری ، مشورت های متقابل ، احترام به تنوع فرهنگی و تمایل به توسعه مشترک دنبال می کند ، در حالی که سیاست خارجی آن مطابق با اصول عدم تعهد ، عدم هدف قرار دادن هر کشور ثالث و باز بودن اقتصادها تعریف گردیده است.
سران شوراهای دولتی (HSC) عالی‌ترین نهاد تصمیم گیری در SCO است. روسای شورای دولتی سالی یک بار برای بحث در مورد استراتژی همکاری چند جانبه و زمینه های اولویتی سازمان ، برای حل مسائل مهم اقتصادی و دیگر همکاری های جاری و همچنین تصویب بودجه سالانه سازمان ، ملاقات می کنند. با توجه به اهمیت دو کشور چین و روسیه در تشکیل این سازمان، زبانهای رسمی این سازمان روسی و چینی است. علاوه بر جلسات HSC و HGC ، سازوکار جلسات در سطح روسای پارلمان نیز وجود دارد. دبیران شورای امنیت ؛ وزرای امور خارجه ، دفاع ، امداد اضطراری ، اقتصاد ، حمل و نقل ، فرهنگ ، آموزش و بهداشت و درمان ؛ روسای مجریان قانون و دادگاه‌های عالی و داوری و دادستان کل شورای هماهنگ کنندگان ملی کشورهای عضو SCO (CNC) به عنوان مکانیزم هماهنگی SCO عمل می‌کند.
این سازمان دارای دو نهاد دائمی است، دبیرخانه سازمان همکاری شانگهای مستقر در پکن و کمیته اجرایی ساختار منطقه ای تروریسم (RATS) مستقر در تاشکند. دبیرکل SCO و مدیر کمیته اجرایی SCO RATS توسط شورای سران کشورها برای مدت سه سال تعیین می شوند.
سازمان دارای یک کنسرسیوم بین بانکی است که توسط شورای روسای دولت در سال ۲۰۰۵ برای تامین بودجه و خدمات بانکی برای پروژ های تحت حمایت سازمان تاسیس شده است. اعضای این کنسیرسیوم عبارتند از: بانک توسعه قزاقستان، بانک توسعه دولتی چین، شرکت تسویه حساب و پس انداز جمهوری قرقیزستان، (بانک RSK )، بانک توسعه و امور اقتصادی خارجی فدراسیون روسیه، بانک پس‌اندازدولتی جمهوری تاجیکستان و بانک ملی فعالیت‌های اقتصادی خارجی جمهوری ازبکستان. زمینه های اولویت همکاری دراین کنسرسیوم بین بانکی نیز تامین بودجه برای پروژه های زیرساختی، صنایع اساسی ، صنایع با فناوری های پیشرفته، بخش های صادرات محور و پروژه های اجتماعی است.
صدور و اعطای وام بر اساس شیوه های بانکی بین المللی پذیرفته شده عمومی، سازماندهی تأمین مالی قبل از صادرات برای تحریک همکاری تجاری و اقتصادی بین کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای و سایر زمینه های مورد علاقه مشترک از جمله فعالیت های این کنسرسیوم می باشد.
ایران دارای تجارت فرامرزی با ۱۱ کشور عضو دایم و کشورهای ناظر توافقنامه شانگهای از جمله چین ، روسیه ، قزاقستان ، قرقیزستان ، تاجیکستان ، ازبکستان ، مغولستان ، پاکستان ، هند ، افغانستان و بلاروس می‌باشد که در این میان، بیشترین میزان و حجم تجارت با کشور چین و کمترین آن با مغولستان می‌باشد. سبد صادراتی ایران به اعضای SCO شامل انواع ماهی و غذاهای دریایی ، سبزیجات ، میوه ها ، منسوجات و پوشاک ، ماشین آلات صنعتی و کشاورزی ، لوازم خانگی ، پتروشیمی ، پسته و آجیل است، در حالی که محصولات وارداتی اغلب مواد اولیه صنعتی ، قطعات ماشین آلات ، گوشت ، دارو ، محصولات شیمیایی ، تجهیزات پزشکی ، قطعات خودرو و قطعات یدکی و همچنین انواع پارچه و مصنوعات می باشد.
در سال ۲۰۲۱، تجارت ایران با SCO از ۹٫۸ میلیارد دلار پیشی گرفته است و صادرات به هشت کشور عضو این سازمان در چهار ماهه نخست سال مالی جاری (۲۱ مارس تا ۲۲ ژوئیه) به ۱۳٫۳۷ میلیون تن به ارزش ۵٫۶۴ میلیارد دلار رسیده است. این در حالیست که واردات ۲٫۳۹ میلیون تن به ارزش ۴٫۱۸ میلیارد دلار رسیده است. چین با ۹٫۸۹ میلیون تن به ارزش ۴٫۳۶ میلیارد دلار ، هند با ۱٫۷۳ میلیون تن به ارزش ۴۹۵٫۰۷ میلیون دلار و پاکستان با ۹۱۰٫۵۳۱ تن به ارزش ۳۴۱٫۳۹ میلیون دلار سه مقصد اصلی صادرات ایران در این دوره بوده اند. واردات از کشورهای عضو SCO در همین مدت ۲٫۳۹ میلیون تن به ارزش ۴٫۱۸ میلیارد دلاررسیده است. از آنجا که جمهوری اسلامی به عنوان عضو دایم در این سازمان پذیرفته شده است با کلیه بخش های اقتصادی کشور تلاش نمایند از ظرفیت های موجود دراین سازمان جهت توسعه اقتصادی و سایر اهداف تعریف شده در این سازمان استفاده بهینه نمایند.

م.حاجی زاده