پایان زنگ تفریح اروپا

مذاکرات هسته‌ای وین پس از وقفه‌ای کوتاه از سر گرفته‌شده و حال با پیشرفت روزافزون گفت‌وگوها، مسائلی که نظرات را به خود جلب می‌کند، بیشتر می‌شود. از مواضع مستقیم اروپا و غیرمستقیم آمریکا گرفته تا اظهارات نماینده روسیه که گویا به تریبون خبری مذاکرات فعلی تبدیل‌شده است.

روز دوشنبه ششم دی‌ماه بود که دور هشتم مذاکرات وین آغاز و روز پنج‌شنبه به دلیل تعطیلات آغاز سال نو میلادی با وقفه‌ای سه‌روزه مواجه شد و از روز دوشنبه از سرگرفته می‌شود. هرچند به نظر می‌رسد در سه روز گذشته نیز رایزنی‌ها و تبادل متون در جلسات غیررسمی با هیئت‌های مستقر در وین ادامه یافته است.طبق گفته تیم مذاکره‌کننده ایرانی طرفین توانستند در چهار روز نخست گفت‌وگوها در هر چهار حوزه لغو تحریم، تعهدات هسته‌ای، تضمین‌ها و راستی‌آزمایی وارد بحث‌های محتوایی شوند.

همچنین در دو حوزه تضمین و راستی‌آزمایی هیئت ایرانی ایده‌ها، ابتکارات و پیشنهادات عملی خود را ارائه کرده و در انتظار نظرات و ایده‌های طرف‌های دیگر است. دو حوزه‌ای که بیشترین حواشی را به خود اختصاص داده‌است.

اولین واکنش آمریکا به برگزاری دور هشتم مذاکرات وین

خبرنگار سی ان ان به نقل از ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا که کشورش برجام را نقض کرده و دولت بایدن نیز صرفا ادعای بازگشت به این توافق را تکرار کرده و هنوز هیچ اقدام عملی انجام نداده‌است، اظهار داشت: «هنوز خیلی زود است که بگوییم ایران با رویکرد سازنده‌تری بازگشته یا خیر.»

هرچند پس از دور هشتم مذاکرات نخستین اظهارنظری که حاشیه ایجاد کرد توییت میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات احیای برجام است. او از آغاز دور نخست مذاکرات با توییت‌هایش به منبعی برای اخبار وین تبدیل‌شده و در دو دور اخیر نیز با توجه به عدم اطلاع‌رسانی تیم ایرانی و همچنین تکثر روایت‌ها، خود را بیش‌ازپیش در رسانه‌های داخل کشور مطرح کرده است.

این دیپلمات روس روز جمعه سوم دی‌ماه و سه روز پیش از آغاز مذاکرات وین در توییتی نوشت: « در دور قبلی گفت‌وگوها، مذاکره‌کنندگان به دنبال پیشرفت سریع مذاکرات بودند. ما باید تلاش خود در جهت تکمیل موفقیت‌آمیز مذاکرات در اسرع وقت، ترجیحاً تا اوایل فوریه هدایت کنیم. پیشرفت در مذاکرات به عوامل بسیار زیادی بستگی دارد و از پیش نمی‌توان آن را به‌صورت دقیق اعلام کرد. ابتدای فوریه به نظر می‌رسد، برنامه زمانی واقعی باشد.»

هوای سرد وین، مذاکرات را سرد کرده است!

به گزارش اقتصاددان به نقل از رسالت  ،  این دور از مذاکرات در حالی در هوای سرد وین از سر گرفته‌شده که جدالی سخت میان ایران و ۱+۴ بر سر اینکه متون ارائه‌شده ایران مبنای مذاکرات قرار گیرد یا پیش‌نویس دور ششم مذاکرات، در میان است.

جمهوری اسلامی ایران در دور قبل مذاکرات با دستی پر و همراه با هیئت کارشناسی متخصصان اقتصادی وارد شد و به‌نوعی تمام اتهامات و ادعای غربی‌ها مبنی بر اینکه ایران عزم جدی برای احیای برجام ندارد را خنثی کرد، هرچند جمهوری اسلامی سال گذشته نیز با تصویب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها حسن نیت و عزم جدی خود را نشان داد، اما بازهم همچنان باوجود ازسرگیری مذاکرات جدید شاهد فشارها علیه ایران هستیم.

اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان درحالی‌که به بی‌برنامگی متهم شدند، با دو سند پیشنهادی در مذاکرات حضور یافته‌اند که در آن دیدگاه‌ها و پیشنهادهای ایران در رابطه با لغو تحریم‌ها و اقدامات هسته‌ای آمده است.

این دو سند بر مبنای آخرین متن پیش‌نویسی که در دور ششم مذاکرات در وین میان ایران و ۱+۴ جمع‌بندی شده، نوشته‌شده است که در آن در بخش‌هایی تغییر، در بخشی‌هایی اصلاحات و در بخش‌هایی مواردی اضافه و کم شده است.

چرا اسناد جدید ایران با آخرین پیش‌نویس بین ایران و۱+۴ تفاوت دارد؟

با توجه به تحولات سه سال اخیر و خروج یک‌جانبه آمریکا و بی‌عملی کشورهای اروپایی در برابر این اقدام، توقع اینکه ایران وارد توافقی شود که ممکن است دو سال دیگر رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا از آن خارج شود بی جاست و این نکته‌ای است که کشورهای اروپایی و دیگر اعضای برجام باید مدنظر داشته باشند.

آنچه این روزها ازسوی مقامات۱+۴ به‌ویژه کشورهای اروپایی بیان می‌شود حول محور اسناد پیشنهادی ایران است، یکی از ابهامات مقامات سه کشور اروپایی و آمریکا درباره اسناد ارائه‌شده از سوی ایران در رابطه با لغو تحریم‌ها و اقدامات هسته‌ای ایران این است که اگر سیاست هسته‌ای ایران تغییری نکرده، چرا اسناد ارائه‌شده جدید اختلاف زیادی در شکل و محتوا با متن آخرین پیش‌نویس جمع‌بندی شده میان ایران و ۱+۴ دارد؟

پاسخ روشن این است که تغییر در نظرات موضوعی نیست که امروز اتفاق افتاده باشد. جمهوری اسلامی ایران از ابتدای مذاکرات برجام یعنی ازسال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ تمام تلاش خود را کرد تا غربی‌ها را متقاعد کند و پس از انعقاد این قرارداد برخلاف کشورهای غربی اولین طرفی بود که تمام تعهداتش را تمام و کمال به مرحله اجرا رساند و در نظرات خود ثابت‌قدم بود درحالی‌که هیئت مذاکراتی آمریکا بعد از ساعت‌ها رایزنی و تفاهم بر سر یک موضوع و تفاهم بر سر آن، پس از مشورت با واشنگتن نظرشان را تغییر می‌دادند. این عدم ثبات آمریکا درنهایت زمانی که در این کشور رئیس‌جمهورشان تغییر کرد موجب نقض کامل برجام شد و ترامپ این توافق را پاره و از آن خارج شد.

این رفتار و رویکردها را با رفتار و اقدام ایران بعد از ۲۰۱۸ مقایسه کنید؛ باوجود خروج یک‌جانبه آمریکا از یک توافق بین‌المللی که ضمانت قطعنامه شورای امنیت را داشت، در برجام ماند و در یک بازه زمانی قابل‌توجه تعهدات هسته‌ای خود را نیز اجرا کرد.

پیشنهاد مذاکره‌کنندگان آمریکایی حاضر در وین؛ دام دیگری برای ایران پهن شده‌است؟

درحالی‌که جمهوری اسلامی ایران درحال پیش بردن مباحث مذاکراتی با طرف‌های حاضر در توافق برجام است، مذاکره‌کنندگان حاضر در وین به‌صورت غیرمستقیم از طریق ۳ کشور تروئیکای اروپا و نماینده اتحادیه اروپایی، از ایران خواستند غنی‌سازی ۶۰ درصد اورانیوم را متوقف کند تا تنها بخشی از دارایی‌های بلوکه ایران را آزاد کنند.

در آخرین تلاش‌های آمریکا برای انصراف ایران از توسعه برنامه‌ صلح‌آمیز هسته‌ای‌، خواستار یک توافق موقت به‌شرط توقف غنی‌سازی ۶۰ درصد از سوی تهران در ازای تعلیق و نه رفع و لغو تعداد محدود و معدودی از تحریم‌هایی شده است که اصولا براساس برجام، موظف به لغو همه آن‌هاست.

این پیشنهاد می‌تواند ظاهر دیگری از همان توافق موقت مدنظر آمریکایی‌ها برای به دست گرفتن کنترل جمهوری اسلامی ایران باشد. دامی که قطعا ایران در آن نخواهد افتاد‌. هرچند وزیرامورخارجه کشورمان چندین بار اعلام کرده است آمریکا برای اثبات حسن نیت خویش منابع بلوکه‌شده کشورمان را آزاد کند، اما این پیشنهاد آمریکایی‌ها صرفا شامل بخش کوچکی‌ از تحریم‌ها و به تعلیق درآمدن آن‌هاست، نه لغو تمام آن‌ها.