نقدینگی؛ متهم اصلی تورم بهار امسال

بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، رشد بالای پایه پولی و نقدینگی نسبت به روند بلندمدت در کنار افزایش نرخ ارز، عوامل اصلی شکل‌گیری تورم در بهار امسال بوده‌است. همچنین جذب نقدینگی در بازار دارایی‌ها موجب شده‌است که در کوتاه‌مدت و میان مدت تورم متناسب با رشد نقدینگی افزایش نیابد اما برای جلوگیری از تشدید تورم باید رشد قیمت در بازار دارایی‌های کنترل شود.

به گزارش اقتصاددان، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به واکاری عوامل مؤثر بر شکل‌گیری تورم در سه ماهه نخست امسال پرداخت. بر اساس این گزارش و با توجه به آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار، شاخص قیمت مصرف‌کننده در بهار امسال نسبت به پایان سال ۱۳۹۸ با رشد ۶٫۸۳ درصدی، بالاترین تورم در چهار فصل گذشته را ثبت کرده‌است.

علل افزایش نرخ تورم
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، مهم‌ترین عوامل افزایش شاخص قیمت مصرف‌کننده در فصل بهار رشد پایه پولی و نقدینگی و همچنین افزایش نرخ ارز عنوان شده‌است. نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی در سه ماه نخست امسال بالاتر از نرخ رشد بلند مدت بوده‌است. پایه پولی و نقدینگی در بهار امسال به ترتیب ۸٫۸ و ۷٫۵ درصد رشد داشته‌اند که از میانگین بلندمدت به طور قابل توجهی بالاتر بوده‌است. نمودار زیر نرخ رشد بلندمدت پایه‌ پولی و نقدینگی را نشان می‌دهد:

نکته مهم، بیش‌تر بودن نرخ رشد پایه پولی نسبت به نرخ رشد نقدینگی است. این پدیده حاکی از افزایش انتظارات تورمی ‌است که موجب حرکت نقدینگی به سمت بازار دارایی‌ها و بازار کالاهای بادوام شده‌است. نمودار زیر شاخص قیمت در بازار دارایی‌ها را از ابتدای سال ۱۳۹۷ نشان می‌دهد:

بر این اساس بازدهی بورس، ارز، سکه و مسکن در بهار ۱۳۹۹ به ترتیب برابر با ۱۴۸، ۲۴، ۳۲ و ۲۹ درصد بوده‌است. همانگونه که مشخص است حرکت نقدینگی به سمت بازار دارایی‌ها موجب ثبت بازدهی بالا در این بازارها شده‌است. این موضوع در کنار افزایش نرخ ارز سبب شده‌است که کالاهای بادوام بیش‌ترین افزایش قیمت را در بین گروه‌های کالایی در بهار داشته‌باشد. نمودار زیر تورم در فصل بهار در گروه‌های کالایی را نشان می‌دهد:

همانگونه که مشخص است شاخص کالاهای بادوام با ۱۵٫۴۳ درصد رشد، بیش‌ترین افزایش را در فصل بهار تجربه‌کرده‌است.

آیا تورم در آینده افزایش می‌یابد؟
بر اساس گزارش مرکز آمار، در بلند مدت رشد نقدینگی و تورم به صورت متناسب با یکدیگر حرکت می‌کنند. نمودار زیر نسبت حجم نقدینگی به شاخص قیمت مصرف کننده را نشان می‌دهد:

در فصل بهار نرخ رشد نقدینگی ۷٫۳ درصد و نرخ رشد شاخص قیمتی ۶٫۸ درصد بوده‌ و موجب صعودی شدن نسبت حجم نقدینگی به شاخص قیمت مصرف‌کننده شده‌است. این موضوع به این دلیل است که در کوتاه‌مدت و میان‌مدت، جذب نقدینگی در بازار دارایی باعث شده تورم کم‌تر از مقادیر مورد انتظار افزایش یابد. بنابراین محتمل است در آینده نزدیک با خروج بخشی از منابع از بازار دارایی و ورود به بازار کالاهای مصرفی، نرخ تورم روند فزاینده‌تری به خود بگیرد.

این گزارش در پایان می‌افزاید که عامل اصلی رشد پایه پولی و نقدینگی، کسری بودجه دولت است و بدون کنترل کسری بودجه و روش‌های غیرتورم‌زا برای تأمین کسری بودجه، نمی‌توان انتظارات تورمی و تورم را کنترل کرد. بنابراین رشد شدید بازار دارایی ناشی از رشد نقدینگی در نهایت بر شاخص قیمتی تخلیه خواهد شد و لازم است تا رشد قیمت در این بازار کنترل شود. افزایش نرخ سود کوتاه‌مدت می‌تواند یکی از راهکارها برای کنترل رشد شدید قیمت‌ در بازارهای دارایی (بورس، سکه، ارز و مسکن) باشد.

/پ