مسابقه‌ی انداختن اقتصاد ایران در واگرایی پولی

در سال ۹۸:
۱️⃣در حدود ۹ میلیارد دلار صادرات نفتی داشتیم
۲️⃣کرونا نبود
۳️⃣صادرات غیرنفتی به کشورهای همسایه متوقف نشده بود
۴️⃣حقوق کارمندان دولت افزایش بیش از تورم نداشت
۵️⃣هنوز الوعده‌ها، الوفا نشده بود و بار جدیدی بر نظام کاملا ورشکسته‌ی بازنشستگی کشور تحمیل نشده بود
۶️⃣در ماه عسل پهپاد و الفجیره و آرامکو بودیم و حداقل تا شهریور احتمال مذاکره‌ی جدی داشت قوت می‌گرفت
۷️⃣مجلس هر روز در پی طرحی جدید برای افزایش کسری بودجه و افزایش نقدینگی نبود
۸️⃣بورس هنوز نقش عامل *هدایت و جذب شوک‌ نقدینگی را بازی می‌کرد
۹️⃣نرخ رشد نقدینگی هنوز در حدود ماهی دو درصد بود

با همه‌ی این‌ها در نهایت بودجه‌ی سال ۹۸ با استقراض مستقیم ۷۵ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی (با عنوان برداشت ۵ میلیارد یورو از منابع صندوق آن‌هم به نرخ نیمایی) بسته شد.

اما سال ۹۹ را در حالی می‌گذرانیم که:
۱️⃣درآمد صادرات نفتی در شش‌ماهه اول احتمالا در حدود ۱ میلیارد دلار بوده
۲️⃣حقوق کارمندان دولت از ابتدای سال (در اصل در اسفند ۹۸) افزایش ۵۰% داشته
۳️⃣کرونا در سرتاسر کشور جولان می‌دهد و غیر از گرفتن جان دهها هزار نفر از هموطنان‌عزیزمان هزینه‌های بسیاری را بر اقتصاد ایران و دولت تحمیل کرده و می‌کند
۴️⃣بخش عمده‌ی صادرات غیر نفتی در سه ماهه‌ی اول دچار وقفه شد
۵️⃣۵+۱*بورس بجای هدایت نقدینگی بسمت تولید عامل سوزاندن پول ملت و به کوره پول سوزی بخشی از کسری بودجه ض توسعه ای و پول های چاپ شده بزیان چندده میلیون نفر از مردم عادی و بی پناه دعوت شده به بورس گردیده است.
۶️⃣تحریم‌های جنایتکارانه‌ی آمریکا افزایش شدید یافته
۷️⃣رشد نقدینگی به عدد فاجعه‌بار حدود ۴ درصد در ماه رسیده (که در صورت ادامه‌ی این روند این رشد معادل است با رشد سالانه‌ی بیش از شصت درصد)‌

آن وقت در چنین شرایطی نماینده‌ی مجلس‌مان( رئیس کمسیون برنامه و بودجه ) می‌فرمایند “که دولت یک ریال کسری بودجه‌ ندارد. نشانه‌اش هم آنکه کاری (طرح “یکسان‌سازی” حقوق بازنشستگان) را که دولت در تمام سال‌های گذشته (به دلیل بار مالی‌اش) حاضر نشده بود انجام دهد تصمیم گرفته که از مهرماه اجرا کند.”

بله درست می‌فرمایند. دولت نه تنها یک ریال کسری ندارد بلکه منابع بسیار زیادی دارد. بسیار بیش از ۷۵ ه‌م‌ت‌ی که پارسال چاپ کرد.

بله. تسلط مالی دولت بر بانک مرکزی دقیقا یعنی همین. یعنی دولت هر چند ه‌م‌ت‌ی که بخواهد می‌تواند چاپ کند.

بله وقتی که کسی که (و نهادی که) باید در اوج کسری منابع دولت بیشترین دغدغه‌ را در مورد بودجه داشته باشد، افتخار می‌کند به انجام کاری که همین دولت در شرایط وفور درآمدهایش حاضر به انجام آن نبود، و وزیر رفاه از آن با «الوعده وفا» یاد می‌کنند،
قطعا مسابقه‌ی افزایش کسری بودجه در کشور راه می‌افتد. مسابقه‌ای که در آن هر اشتباه قبلی عامل توجیه اشتباه بعدی می‌شود و پله پله کشور را به ورطه‌ی واگرایی پولی و سقوط اقتصادی می‌رساند.

اگر یک‌ماه پیش عرض شد که اقتصاد ایران بر سر یک دو راهی تاریخی است با هزاران اسف باید گفت که فرصت یکماه گذشته را از دست دادیم و امروز کار بسیار سخت تر است.

به نظر می‌رسد که عامل اصلی افزایش شدید نرخ دلار در هفته‌های گذشته را هم باید در همین ترس از این واگرایی پولی و عدم وجود لنگر اسمی در اقتصاد ایران جستجو کرد. ترسی که با توجه به مسابقه‌ی افزایش کسری بودجه و افزایش نقدینگی در ماه‌های گذشته چندان هم بی‌پایه نیست.

در روز‌های پیش‌رو اگر
۱️⃣سریعترین تصمیمات برای افزایش ظرفیت صندوقهای درآمد ثابت برای جذب اوراق و واقعی کردن نرخ اوراق اتخاذ نشود
۱+۱* اگر بساط رانت فساد و رانت جویی با شایسته سالاری ، شفاف سازی ، مالیات بر انحصارات ، سرکوبگری تولید صنعتی ، نوسان گیری حقوقی و…برچیده نشود
۲️⃣بازنگری اساسی در تیم اقتصادی دولت ، مجلس …وهزینه‌های ضد توسعه ای امسال دولت و روش تامین کسری آن ایجاد نشود
۳️⃣بانک مرکزی با ابزارهای مختلف از جمله نرخ ذخیره‌ی قانونی نرخ رشد نقدینگی را به زیر دو درصد در ماه نرساند
۴️⃣مجلس از طرح هر گونه طرحی که منجر به افزایش کسری بودجه و یا افزایش نقدینگی می شود پرهیز نکند،
میتوان مطمئن بود که ترکیب کسری بودجه و رشد افسار گسیخته‌ی نقدینگی اتفاقی را در اقتصاد ایران رقم می‌زند که تا بحال در طی پنجاه سال گذشته آن را ندیده‌ایم.

و عرض پایانی:
اگر اتفاقات سال ۸۸ منجر به شروع گسترده‌ترین تحریم‌ها علیه ایران شد
اگر اتفاقات دی ۹۶ منجر به تعجیل خروج ترامپ از برجام شد
اگر اتفاقات آبان ۹۸ منجر به تشدید تحریم‌ها شد
بیم آن هست که اتفاقات اقتصادی ماه‌های گذشته و ماه‌های پیش‌رو باعث شود که مستقل از نتیجه‌ی انتخابات آمریکا بدخواهان این سرزمین جز به تبدیل ایران به کره‌ی شمالی،‌ونزوئلا و عراق دهه‌ی نود میلادی راضی نشوند.

ع