مرگ غیررسمی مذاکرات وین

آیا ایران و طرف‌های غربی برجام یک گام به سوی منازعه نزدیک شده‌اند؟ حتی پیش از صدور قطعنامه شورای حکام هم اوضاع خوبی بر روند احیای توافق هسته‌ای حاکم نبود و گفت‌وگوهای وین متوقف شده و روابط طرفین به سردی گراییده بود. به همین دلیل کاملا قابل انتظار بود که پس از تهیه پیش‌نویس قطعنامه شورای حکام و تقویت احتمال تصویب آن، ایران پیش‌دستی کند و پاسخی را که قرار است بعدا به این قطعنامه بدهد، زودتر رو کند. چه تعداد دوربین‌های نظارتی آژانس بین‌المللی هسته‌ای که خاموش شده آن‌طور که ایران می‌گوید ۲۰ عدد باشد و یا آن‌طور که رافائل گروسی تصریح کرد، ۲۷ دوربین باشد، قدرمسلم آن است که ایران پاسخ حمله غربی‌ها را با کاهش دسترسی و اعمال محدودیت برای آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای داده است.
در همین روزهای گذشته برخی چهره‌های دلواپس و محافظه‌کار مانند حسین شریعتمداری و محمدجواد لاریجانی به دولت و تصمیم‌گیران حکومتی توصیه کرده‌اند که در پاسخ به تهیه و تصویب قطعنامه مذکور، ایران سطح همکاری خود یا با آژانس را به طور کلی کاهش دهد یا قطع کند و از NPT خارج شود.
اما نه این توصیه‌ها و نه خواسته‌های دیگری که این روزها از زبان تندروها شنیده می‌شود از سوی مقامات حکومت جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار نگرفته است. مقامات دولت رییسی به خوبی می‌دانند لحن آرام و نرم قطعنامه تصویب شده را نباید به حساب «آبکی» بودن گذاشت و از این بابت نباید تحت تاثیر اظهارات نسنجیده و شتاب‌زده برخی سیاستمداران پیشین و نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گرفت.
آنان می‌دانند که عبارت‌های مسالمت‌آمیز و توصیه‌های آشتی‌جویانه در قطعنامه به گونه‌ای کاملا هوشمندانه انتخاب و نگارش شده و حتما مقدمه‌ای برای گام‌های بعدی است؛ گام‌هایی که مسیر و مقصد آن معلوم نیست. با این حال موضع یکپارچه ایران در قبال صدور این قطعنامه، رفتار در جهت عکس خواسته آن است و اسلامی رییس سازمان انرژی اتمی ایران، در مصاحبه اخیر خود تاکید کرد که همه دوربین‌های نظارتی فراپادمانی یا خاموش شده و یا خاموش خواهند شد؛ مساله‌ای که رافائل گروسی نیز در کنفرانس خبری خود در پنجشنبه گذشته آن را تایید و از این بابت ابراز نگرانی کرد.
البته گروسی هم تایید کرد که بخشی از دوربین‌های نظارتی خاموش شده و مابقی آن به کار خود ادامه می‌دهد.
به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت ،  در مقابل اروپا و ایالات‌متحده پاسخ ایران را برنتابیده و آن را تخریب‌کننده و ضربه نابودکننده به توافق هسته‌ای دانسته‌اند. در واقع ایران با خاموش کردن دوربین‌های نظارتی فراپادمانی، زیانی نگران‌کننده به ساختار نظارتی آژانس وارد کرده و آن را به شدت کاهش داده است به نحوی که رافائل گروسی در روزهای اخیر و پس از انتشار خبر خاموش شدن دوربین‌های مذکور، تلویحا اظهار کرده که روند حاضر ممکن است امکان نظارت آژانس بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران را مخدوش کند. این بدان معنی است که با پیشرفت و تداوم روند کنونی، ممکن است آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در موقعیتی قرار گیرد که نتواند صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان را تایید کند. با این حال نه فقط وزیر خارجه ایالات‌متحده که وزرای خارجه انگلستان، آلمان و فرانسه هم در مواضع خود و بیانیه‌ای که دیروز منتشر کردند همچنان ایران را به همکاری مثبت و سازنده با آژانس فرا خوانده‌اند. این وضعیت شاید تداوم گفت‌وگوهای وین را نیز دچار مشکل کند و گفت‌وگوها در نقطه فعلی متوقف بماند، به ویژه آنکه در مورد رفع تحریم‌های ایالات‌متحده علیه چهره‌ها و نهادهای نظامی ایران، آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا تصریح کرده که فقط تحریم‌های هسته‌ای در وین قابل گفت‌وگو است.
با این اوضاع طرفین مذاکره برجام، بدون آنکه اعلام کنند به سوی مرگ مذاکرات وین پیش می‌روند به ویژه ایران از رفع تحریم‌ها تا حد زیادی ناامید شده و شاید در تهران کسی منتظر حصول توافق نباشد. این ناامیدی سبب شده تا تصمیم‌گیران در تهران این راهبرد را در دستور کار قرار دهند که اگر بایدن و همکارانش اراده‌ای برای کاهش تحریم‌های ایران ندارند، ضرورتی ندارد که پیشرفت‌های هسته‌ای ایران نیز متوقف شود. به همین دلیل روند ارتقای سطح فناوری هسته‌ای ایران به طور اعلام نشده با جدیت دنبال شده است که این جدیت، نه فقط آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای که مقامات آمریکایی و اروپایی را ناخرسند و نگران‌ کرده است. در واقع کاهش همکاری‌های ایران با آژانس باعث شده تا طرف غربی نداند که صنعت هسته‌ای ایران اکنون در چه نقطه‌ای قرار گرفته، چه قابلیت‌هایی دارد و به کدام سو حرکت می‌کند.
با شرایط حاضر حتما دسترسی و آگاهی آژانس و به تبع آن آگاهی غرب نسبت به فعالیت‌ها و راهبردهای هسته‌ای ایران کاهش خواهد یافت که این امر برای سه کشور اروپایی و ایالات متحده آزاردهنده است. با این حال گمان نمی‌رود در چشم‌انداز قابل پیش‌بینی هیچ‌یک از طرفین گفت‌وگو حاضر به اعلام مرگ مذاکرات باشند.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع