مبادله ۷ میلیارد دلاری

هستی عبادی- سال‌هاست که مسائل بسیاری به موضوع مذاکرات احیای برجام گره خورده است؛ بحث آزاد کردن زندانیان دوتابعیتی یکی از همان‌هاست که بر مذاکرات برجام سایه انداخته. آزادی باقر نمازی و سیامک نمازی و همچنین آزادسازی ۷ میلیارد دلار از منابع بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی خبر مهمی است که برای چندمین‌بار از رسانه‌های مطرح دنیا نیز شنیده می‌شود. استفان دوجاریک سخنگوی سازمان ملل نیز گفته باقر نمازی زندانی دوتابعیتی از زندان آزاد و ایران را ترک کرده و سیامک نمازی نیز آزاد شده، اما همچنان در ایران است. در بیانیه‌ای که دوجاریک به نقل از دبیرکل سازمان ملل متحد منتشر کرد، گوترش از قبول درخواست‌هایش توسط رییس‌جمهوری ایران مبنی بر اجازه خروج باقر نمازی برای معالجه در خارج از کشور تشکر کرده است. همچنین دبیرکل سازمان ملل در این بیانیه گفته خوشحال است که سیامک نمازی -پسر باقر نمازی- هم آزاد شده است.
به گفته برخی صاحب‌نظران می‌توان این اتفاق را پالس مثبتی در روند مذاکرات برجام تلقی کرد؛ در حالی که در داخل از سوی برخی مقامات شنیده می‌شود که این اقدام تنها یک اقدام انسانی و جدا از مسائل مربوط به برجام است؛ حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران پیش‌تر در مصاحبه با المانیتور در پاسخ به پرسشی درباره زندانیان دوتابعیتی، گفته بود: «ما هیچ ارتباطی بین موضوع انسانی زندانیان و بازداشت‌شدگان با برجام قائل نیستیم لذا برای تبادل زندانیان به عنوان اقدام انسانی آمادگی داریم و به طرف آمریکایی هم گفته‌ایم.»
همچنین وزیر امور خارجه ایران اعلام کرده بود که «طرف آمریکایی پاسخ ما را خیلی کند در این موضوع می‌دهد و نمی‌دانیم چه مشکلاتی طرف آمریکایی دارد ولی ما هر زمان اعلام آمادگی را از طرف آمریکایی در این زمینه دریافت کردیم، بلافاصله آمادگی خود را اعلام کردیم.»
امیرعبداللهیان اظهار کرده بود که «خوش‌بین هستم در پرونده تبادل زندانیان و بازداشتی‌ها گام‌های خوبی را برداریم. البته باید دید طرف آمریکایی هم در این موضوع همراهی لازم را خواهد داشت؟»
به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان‌صنعت  ،  وزیر خارجه ایران در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت باقر نمازی هم گفت: «آقای نمازی از همه تسهیلات برخوردار است، بهترین امکانات پزشکی به شکل وی‌آی‌پی در اختیارش هست، حتی بارها امکان دسترسی خانواده‌اش و ملاقات‌های متعدد خانواده و پسرش فراهم شده است. لذا در چارچوب تبادل زندانیان و بازداشت‌شدگان من خوش‌بین هستم.»
از سوی دیگر «نورنیوز» رسانه نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی هم خبر داد که «طی هفته‌های اخیر مذاکرات فشرده‌ای با وساطت یکی از کشورهای منطقه درباره آزادسازی هم‌زمان زندانیان ایران و آمریکا انجام شده و میلیاردها دلار از منابع ارزی مسدودشده کشورمان نیز در این چارچوب در شرف آزادسازی است.» به نوشته این وب‌سایت «در حالی که مذاکرات رفع تحریم‌ها به دلیل عدم اتخاذ تصمیم سیاسی از سوی ایالات متحده آمریکا همچنان بدون حصول نتیجه باقی مانده، این کشور مستقل از روند مذاکرات هسته‌ای، در حال پیگیری موضوع آزادی زندانیان خود در ایران و هم‌زمان آزادسازی منابع مسدودشده ارزی کشورمان در کره‌جنوبی است.»
از طرف دیگر بحث آزادسازی میلیاردها دلار از پول‌های بلوکه‌شده ایران مطرح است که به باور برخی از کارشناسان معامله‌ای در قبال آزادسازی زندانیان بوده است که البته اظهارنظرات در داخل از چنین چیزی خبر نمی‌دهند.
در همین حال حسین امیرعبداللهیان در گفت‌وگو با «نیویورک‌تایمز» از در دسترس بودن توافق خبر داده و گفته بود: «طرف آمریکایی بارها به ما پیام داده که آنها از اراده لازم برای رسیدن به توافق برخوردارند. ما ابتکارات زیادی را برای سرعت دادن به توافق در طول مذاکرات از خودمان نشان دادیم. حالا وقت ابتکار و واقع‌بینی طرف آمریکایی است. ما جدی هستیم.» او تاکید کرده بود: «معتقدم در گام‌های پایانی این مسیر قرار داریم. اما طبعا گام‌های پایانی مسیر دشواری را طی می‌کند. فکر می‌کنم اگر آمریکا واقع‌بینانه برخورد کند و شجاعت تصمیم‌گیری در این مرحله را داشته باشند، ما می‌توانیم به توافق دست یابیم.»
این در حالی است که مدتی پیش وزیر خارجه ایران در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود که «ایران آمادگی پاسخ به سوالات آژانس را درمورد مسائل پادمانی دارد.» مسائل پادمانی نیز از جمله گره‌های مذاکرات برجام بود که در ابتدا ایران بر حل شدن آن قبل از دستیابی به توافق پافشاری می‌کرد و بعد از آن اعلام آمادگی آن برای پاسخگویی، کمی میزان امیدواری را بیشتر از قبل کرد.
با کنار هم گذاشتن این دو موضوع یعنی آزادی نمازی‌ها و مواضع امیرعبداللهیان می‌توان انتظار گشایشی در مذاکرات برجام را داشت.
هرچند هنوز هم طرف‌های غربی مواضع امیدوارکننده‌ای اعلام نکرده و معتقدند که مذاکرات به بن‌بست رسیده ولی مانند هر زمان دیگری چون اخبار دقیق و شفافی در این زمینه وجود ندارد، باید منتظر نتیجه ماند. منتها مساله‌ای که بر کسی پوشیده نیست، نیاز طرفین به دستیابی به توافق است؛ البته این نظر بسیاری از کارشناسان سیاسی است ولی افرادی نیز هستند مانند محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایرانی که معتقد است ایران به تحریم‌ها عادت کرده و اعمال تحریم‌های جدید بی‌فایده است. همچنین مرندی برخلاف بسیاری از افرادی که تحریم را زمینه اصلی مشکلات فعالیت‌های اقتصادی می‌دانند، بر این باور است که تحریم‌ها هیچ تاثیری بر صادرات ایرانی‌ها ندارد.

زندانیان باید زودتر آزاد می‌شدند 

جاوید قربان‌اوغلی، کارشناس مسائل بین‌الملل از جمله کسانی است که معتقد است بااینکه آزادی زندانیان اقدام مثبتی است ولی این کار باید زودتر از اینها صورت می‌گرفت تا تاثیرات آن بر روند مذاکرات برجام قابل لمس می‌شد. وی گفت: من فکر می‌کنم که هم ایران و هم آمریکا تصمیمی نانوشته گرفتند که دو مسیر را به صورت موازی طی کنند؛ اول مسیر مذاکرات احیای برجام است که فعلا بنا به دلایلی درحالت تعلیق بوده ولی اروپایی‌ها و دیگران برای خروج آن از بن‌بست تمام تلاش خود را می‌کنند. مسیر دوم نیز که از ماه‌ها قبل مطرح بود و شنیده می‌شد و برخی از کشورهای منطقه نیز برای آن تلاش می‌کردند، تبادل زندانیان دوتابعیتی در زندان‌های ایران و آزاد شدن بخشی از دارایی‌های مسدودشده ایران در کشورهایی مانند کره‌جنوبی و سایر کشورها بود. در واقع این مسیر یک مسیر برد-برد برای ایران و آمریکاست.
کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه گفت: اکنون با وجود اینکه مسیر اول به بن‌بست رسیده است، هر دو کشور از دو نگاه متعلق به خود مایل بودند که مذاکرات ادامه پیدا کند و کشور میانجی نیز تلاش‌های خود را برای نزدیک کردن دیدگاه‌های دو طرف به کار برده و حتی در زمانی که آقای رییسی در نیویورک بود، خبرهای جسته و گریخته ناشی از در جریان بودن مذاکراتی به صورت غیرمستقیم به گوش می‌رسید؛ هرچند اطلاعاتی از حول محور این مذاکرات داده نمی‌شد ولی گمانه‌زنی‌ها بر مساله برجام بود که شاید درمورد مذاکرات برجام نیز گفت‌وگویی صورت گرفته باشد ولی آن زمان نیز مشخصا از مساله تبادل زندانیان و آزادسازی منابع ایران گفته می‌شد.
قربان‌اوغلی با اشاره به خبرهایی که از دیروز تاکنون منتشر شده، افزود: خبرهای اخیر مبنی بر آزاد شدن آقای نمازی پدر و مرخصی آقای نمازی پسر که به آزاد شدن وی نیز ختم خواهد شد، در قبال اقدامات متقابل از طرف آمریکا است که دستور آزادی منابع مالی را به کشورهایی که آنها را بلوکه کرده‌اند، صادر کند. ظاهرا از خبر منتشرشده از نورنیوز که نزدیک به شورای عالی امنیت ملی است چنین برمی‌آید، آخرین گام‌ها، مذاکره بر سر پول‌هایی است که باید به حساب ایران واریز شود. به نظر من اینکه این موضوع چقدر می‌تواند تاثیر بگذارد، باید بگویم اگر این اقدام یک یا دو ماه قبل صورت می‌گرفت، تاثیرات مثبت بسیاری بر روند مذاکرات برجام می‌گذاشت و حتی می‌شد از آن به عنوان اهرمی برای گرفتن امتیاز یا نرم کردن مواضع آمریکا در نقاطی که انتظار کوتاه آمدن از سمت آنها داریم، استفاده کرد.
وی ادامه داد: با توجه به شرایط داخلی کنونی ما و شرایط کنونی آمریکا که انتخابات کنگره را پیش‌رو دارد. بعید می‌دانم که اقدام اخیر و مبادله زندانیان با آزادی منابع ایران تاثیر آنچنان زیادی بر روند مذاکرات برجام بگذارد.
قربان اوغلی درخصوص اینکه برخی از مقامات ایرانی آزادی زندانیان را اقدامی انسانی تلقی کردند، تصریح کرد: این یک واژه کلیشه‌ای است که همواره مسوولان ما در چنین مسائلی آن را بیان می‌کنند؛ من تصور می‌کنم کسانی که باید بدانند و درک داشته باشند، به این درک رسیده‌اند که این واژه‌های کلیشه‌ای کارساز نیست. در واقع ایران در قبال آزادسازی منابع خود دست به چنین اقداماتی می‌زند. همچنین زمانی می‌توان این اقدامات را انسان‌دوستانه تلقی کرد که ما‌به‌ازایی نداشته باشد؛ این ما‌به‌ازا‌ها باعث شده که مذاکرات مدت‌ها طول بکشد و کشورهای میانجی سعی کنند که دیدگاه‌های دو طرف را به هم نزدیک کند.

دستیابی به نتیجه بعید است

برخی دیگر نیز بر این باورند که آزادسازی زندانیان تاثیری بر روند مذاکرات برجام ندارد مثل فریدون مجلسی. این کارشناس مسائل بین‌الملل در این باره  گفت: سال‌ها بود که این پدر و پسر به دلایلی که بر ما پوشیده است، در زندان بوده و اکنون نیز بیشتر به دلیل بیماری آنها را آزاد کرده‌اند. منتهی بحث آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران، چیزی است که حتما بر سر آن مذاکراتی در حد ارزش خودش صورت گرفته و ربطی به آزادی یک یا دو نفر ندارد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل درمورد اظهارات امیرعبداللهیان مبنی بر اعلام آمادگی ایران برای پاسخ به آژانس تصریح کرد: امیرعبداللهیان حرف‌های متناقضی زدند که اگر آمریکا شجاعت پذیرش خواسته‌های ما را داشته باشد، مساله‌ای باقی نخواهد ماند؛ خب معلوم است؛ اگر آمریکا خواسته‌های ما را می‌پذیرفت همان ۲۰ سال پیش مساله ختم می‌شد. بنابراین من فکر نمی‌کنم به همین سادگی‌ها به نتیجه برسند و توافق همان توافقی است که در زمان روحانی به آن دست پیدا کردند که امضای نهایی آن باقی مانده بود که آیا می‌خواهند آن را امضا کنند یا نه؛ البته موضوع دیگر نیز این است که برخی سیاستگذاران مخالف اصولی برجام و بقای آن هستند، بنابراین من بعید می‌دانم که به نتیجه‌ای برسند.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع